Oλα ξεκίνησαν το βράδυ της 18ης Ιανουαρίου, όταν ένα σκάφος, στο οποίο είχε διοργανωθεί μια πρωτοχρονιάτικη εκδήλωση για 90 μέλη μιας εταιρείας ταξί, έπλεε στα γαλήνια νερά του ποταμού Σουμίντα στο Τόκιο. Χωρίς να το γνωρίζουν οι παριστάμενοι, στο ταξίδι τούς συνόδευε και ο κορωνοϊός COVID-19, που μεταδίδεται αστραπιαία. Ενας οδηγός, 70 ετών, λίγες ώρες αργότερα εμφάνισε πυρετό και διαπιστώθηκε ότι είχε προσβληθεί από τον κορωνοϊό, όπως και η πεθερά του. Μετά τις απαραίτητες εξετάσεις, οι ιαπωνικές υγειονομικές αρχές διαπίστωσαν ότι από τον επικίνδυνο ιό είχαν προσβληθεί τουλάχιστον άλλοι δέκα επιβάτες του σκάφους. Ακόμα και άτομα που δεν πάτησαν το πόδι τους ποτέ εκεί προσβλήθηκαν από τον κορωνοϊό όταν ήρθαν σε επαφή με τους επιβάτες.
Οι ειδικοί, σήμερα, αναζητούν στοιχεία για μία από τις μεγαλύτερες αβεβαιότητες της επιδημίας του νέου κορωνοϊού: κατά πόσον, δηλαδή, θα προκαλέσει επιδημικές εστίες πέρα από το επίκεντρό του στην Κίνα. Για αυτό τον λόγο μελετούν ενδελεχώς τα ιαπωνικά κρούσματα. Ιδιαίτερα ανήσυχοι, προσπαθούν να μάθουν με ποιο τρόπο μεταδίδεται ο κορωνοϊός, πόσοι από αυτούς που προσβάλλονται εμφανίζουν ήπια συμπτώματα ή ακόμα και καθόλου, και αν αυτοί οι φαινομενικά υγιείς άνθρωποι μπορούν να τον μεταδώσουν. Η ανησυχία για την ικανότητα μετάδοσης του κορωνοϊού ενισχύθηκε μετά την εμφάνιση ομάδων κρουσμάτων στην Ιαπωνία, στη Σιγκαπούρη και στη Νότια Κορέα, τη στιγμή που η Κίνα ανέφερε περισσότερα από 76.000 κρούσματα και τουλάχιστον 2.236 θανάτους – και οι αριθμοί αυξάνονταν συνεχώς.
Οι ειδικοί σε θέματα δημόσιας υγείας υπογραμμίζουν ότι οι ομάδες λοιμώξεων είναι πολύ δύσκολο να μελετηθούν, κάτι που είναι ιδιαίτερα αληθινό για αυτόν τον κορωνοϊό, καθώς πολλοί από τους ανθρώπους που έχουν προσβληθεί δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Αν οι ασυμπτωματικοί ασθενείς μεταδίδουν τον παθογόνο παράγοντα, θα είναι προφανώς πολύ πιο δύσκολη η αναχαίτισή του. «Προφανώς υπάρχει “σιωπηρή μετάδοση” εξαιτίας της ίδιας της φύσης του κορωνοϊού», επισημαίνει ο Σιτζέρου Ομι, επίτιμος περιφερειακός επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την περιοχή του Δυτικού Ειρηνικού. Ωστόσο, ο δρ Ντέιβιντ Χέιμαν, επιδημιολόγος στη Σχολή Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου, δεν αποδέχεται την εκτίμηση, τονίζοντας ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδεικνύουν μετάδοση από ασυμπτωματικούς ασθενείς.
Οι λοιμωξιολόγοι προτείνουν δύο ερμηνείες για την εξάπλωση των ομάδων κρουσμάτων του κορωνοϊού. H μία υποθέτει ότι ένας «υπερ-μεταδότης», δηλαδή κάποιο άτομο που έχει την τάση να «διαχέει» περισσότερα μικρόβια από ό,τι οι υπόλοιποι, μεταδίδει τον ιό σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων. Κάποιοι από αυτούς τους «υπερ-μεταδότες» δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, αισθάνονται καλά και κυκλοφορούν στο πλήθος ή έρχονται σε επαφή με άτομα με μικρή ανθεκτικότητα. Στην επιδημία SARS, το 2002-2003, ένα τέτοιος «υπερ-μεταδότης» είχε μολύνει 112 άτομα, μεταξύ των οποίων όλοι οι γιατροί και οι νοσοκόμες που τον φρόντισαν στο νοσοκομείο του Χονγκ Κονγκ όπου νοσηλεύτηκε.
Εναλλακτικά, ο ιός μπορεί να μεταδίδεται από μολυσμένες επιφάνειες. Είναι ασαφές πόσο μπορεί να ζήσει ο νέος κορωνοϊός σε μια επιφάνεια, αλλά μελέτες έχουν δείξει πως κάποια στελέχη ιών μπορούν να παραμείνουν σε κάποια επιφάνεια επί μία εβδομάδα ή ακόμα περισσότερο.
Ο Τακάτζι Ουακίτα, επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Λοιμωδών Νόσων της Ιαπωνίας, επισημαίνει ότι αν και είναι δύσκολο να αναχαιτιστεί η μετάδοση του ιού, η επιδημία μπορεί να ελεγχθεί. Ετσι, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, κάλεσε τους συμπατριώτες του να εργάζονται από το σπίτι και να αποφεύγουν τις συναντήσεις εφόσον δεν υπάρχει άμεση ανάγκη για κάτι τέτοιο.
Ο Ντομινίκ Ντουάιρ, λοιμωξιολόγος του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, θεωρεί καθησυχαστικό το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις αναγνωρίζουν τις ομάδες κρουσμάτων, καθώς αυτό σημαίνει ότι οι μηχανισμοί παρακολούθησης της δημόσιας υγείας λειτουργούν. «Πιστεύω ότι αυτό που αναρωτιόμαστε όλοι είναι κατά πόσον υπάρχουν άλλες ομάδες κρουσμάτων που δεν έχουν ακόμα αναγνωριστεί. Η ταυτοποίησή τους σίγουρα είναι μια θαυμάσια απόδειξη καλής εργαστηριακής έρευνας. Ομως, το πόσο τελικά καλό είναι αυτό μόνο ο χρόνος θα μας το αποκαλύψει».