Η Καρδιακή Ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται ως μία από τις σημαντικότερες νόσους που απασχολούν διαρκώς ασθενείς και γιατρούς παγκοσμίως. Έχει αποτελέσει – και εξακολουθεί να αποτελεί – αιτία θνησιμότητας και νοσηρότητας μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού και πλήττει συνήθως άτομα μέσης και μεγάλης ηλικίας.
Ο Ευάγγελος Οικονόμου, Καρδιολόγος στο Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η Σωτηρία», Επιμελητής Α ΕΣΥ στη Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, καθώς και ο Εμμανουήλ Βαβουρανάκης, Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ και Διευθυντής της Γ’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Γ.Ν.Ν.Θ.Α «Η Σωτηρία», μιλούν για τα συμπτώματα και τη διάγνωση της ευρέως διαδεδομένης αυτής νόσου και υποδεικνύουν τον δρόμο για την αντιμετώπισή της.
Η Καρδιακή Ανεπάρκεια είναι μία κατάσταση κατά την οποία η καρδιά αδυνατεί να εκτελέσει τον φυσιολογικό της ρόλο επαρκώς. Αδυνατεί δηλαδή να αντλήσει αίμα και να παρέχει στα όργανα του σώματος την «τροφοδοσία» που χρειάζονται για να λειτουργήσουν ικανοποιητικά. Το αποτέλεσμα είναι να εμφανίζονται συμπτώματα όπως δύσπνοια (ή εύκολο «λαχάνιασμα»), κόπωση και κατακράτηση υγρών με οίδημα (πρήξιμο) κυρίως στα κάτω άκρα και τα πόδια.
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι συχνή. Υπολογίζεται ότι 1% του ενήλικου πληθυσμού πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια και το ποσοστό αυτό αυξάνεται σημαντικά έως και 10% σε άτομα ηλικίας άνω των 70 ετών αποτελεί δε μία από τις συχνότερες αιτίες νοσηρότητας και νοσηλείας σε ηλικιωμένα άτομα. Στα προχωρημένα στάδια η νόσος σχετίζεται με σημαντική επιβάρυνση της ποιότητας ζωής. Τα αίτια που μπορούν να προκαλέσουν καρδιακή ανεπάρκεια είναι πολλά με συχνότερα τη στεφανιαία νόσο, τις βαλβιδοπάθειες, τις μυοκαρδιοπάθειες και την υπέρταση.
Οι πάσχοντες από Καρδιακή Ανεπάρκεια μπορεί να εμφανίζουν, ανάλογα και με το τμήμα της καρδιάς που πάσχει, κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Δύσπνοια (αίσθημα έλλειψης του αέρα είτε στην προσπάθεια είτε και κατά την ηρεμία)
- Ορθόπνοια και Παροξυσμική νυκτερινή δύσπνοια (δυσκολία δηλαδή στην ανάσα που εμφανίζεται μόνο κατά την κατάκλιση)
- Μειωμένη αντοχή στην άσκηση και αδυναμία εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων
- Κόπωση
- Οιδήματα
- Ταχεία και απότομη αύξηση του σωματικού βάρους
- Μειωμένη όρεξη
- Απώλεια μυϊκής μάζας και καχεξία
Το χαρακτηριστικό των συμπτωμάτων της Καρδιακής Ανεπάρκειας είναι ότι δεν είναι ειδικά. Δηλαδή δεν εμφανίζονται μόνο σε πάσχοντες από καρδιακή ανεπάρκεια αλλά και σε πλείστες άλλες παθολογικές καταστάσεις και ιδιαίτερα σε νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος.
Στα αρχικά στάδια η νόσος μπορεί να εξελίσσεται ασυμπτωματικά ή ολιγοσυμπτωματικά. Είναι σημαντικό λοιπόν να γίνει η έγκαιρη αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου ή και των διαταραχών που μπορεί να έχουν προκαλέσει διάφοροι παράγοντες στην καρδιά ώστε να αντιμετωπιστούν σε πρώιμο στάδιο.
Οι πάσχοντες από γνωστή Καρδιακή Ανεπάρκεια που γνωρίζουν τα συμπτώματά τους είναι σημαντικό να τα παρακολουθούν και να μην τα αμελούν. Προς αυτή την κατεύθυνση ακόμα και ηλεκτρονικές εφαρμογές στο κινητό τηλέφωνο μπορούν να κινητοποιήσουν το ασθενή να αντιληφθεί τις όποιες αλλαγές. Επιδείνωση των συμπτωμάτων μπορεί να σημαίνει ανεπάρκεια της θεραπευτικής αγωγής ή επιδείνωση της λειτουργικής ικανότητας της καρδιάς και είναι σημαντικό να γίνουν άμεσα οι κατάλληλες θεραπευτικές επεμβάσεις ώστε να αποφευχθεί περαιτέρω και ενδεχόμενα ανεπανόρθωτη βλάβη της υγείας.
Η διάγνωση της Καρδιακής Ανεπάρκεια θα γίνει συνήθως από τον καρδιολόγο και πέραν της κλινικής εξέτασης σημαντικά στοιχεία για τη διάγνωση μπορεί να δώσει το ηλεκτροκαρδιογράφημα, οι εξετάσεις αίματος συμπεριλαμβανομένου των νατριουρητικών πεπτιδίων, η ακτινογραφία θώρακος.
Πλέον σημαντική και απαραίτητη για τη διάγνωση και την παρακολούθηση του ασθενούς είναι η υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση της καρδιάς. Με την εξέταση αυτή μπορούμε να έχουμε ποσοτικούς ή ημιποσοτικούς δείκτες εκτίμησης της λειτουργίας της καρδιάς και της βαρύτητας της νόσου όπως το κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας. Η υπερηχοκαρδιογραφική εξέταση μπορεί να δώσει πληροφορίες και για το αίτιο της καρδιακής ανεπάρκειας ώστε να υπάρχει και πιο στοχευμένη θεραπεία αλλά και για το αποτέλεσμα της θεραπείας.
Η θεραπεία της Καρδιακής Ανεπάρκειας είναι συνήθως φαρμακευτική με συνδυασμό φαρμάκων που μειώνουν τα συμπτώματα, βελτιώνουν τη λειτουργία της καρδιάς και βελτιώνουν και το προσδόκιμο επιβίωσης. Είναι επίσης σημαντικό όλοι οι πάσχοντες από Καρδιακή Ανεπάρκεια να αντιμετωπίζουν συνυπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις που μπορούν να επιδεινώσουν την κατάστασή τους όπως η αναιμία, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, ο σακχαρώδης διαβήτης κ.α.. Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν και επεμβατικές πράξεις αγγειοπλαστικής (διάνοιξης) στενωμένων στεφανιαίων αρτηριών ή αποκατάστασης στενωμένων βαλβίδων ή και χειρουργική διόρθωση της στεφανιαίας νόσου και των βαλβιδοπαθειών. Για αντιμετώπιση των αρρυθμιών που συχνά εμφανίζουν οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί ακόμα και η τοποθέτηση απινιδωτή ή και μηχανική υποστήριξη της καρδιάς (σε προχωρημένα στάδια της νόσου) για περιορισμένο ή μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η μεταμόσχευση καρδιάς, στα τελικά στάδια της νόσου, μπορεί να αποτελέσει θεραπευτική επιλογή αλλά δυστυχώς παρατηρείτε σημαντική έλλειψη μοσχευμάτων.
Είναι ενθαρρυντικό ότι τα τελευταία έτη νέες φαρμακευτικές και επεμβατικές θεραπείες, έχουν αναδειχθεί ή αναμένεται να αναδειχθούν, οι οποίες βελτιώνουν σημαντικά τους πάσχοντες ασθενείς από Καρδιακή Ανεπάρκεια. Είναι λοιπόν σημαντικό όλοι ασθενείς που μπορούν να ωφεληθούν από τα καινούργια αυτά φάρμακα και τις νέες θεραπείες να αναγνωριστούν και διαγνωσθούν έγκαιρα, ώστε να λάβουν την βέλτιστη αγωγή όσο πιο πρώιμα στην πορεία της νόσου.
