Ολοι εμφανίζουν συμπτώματα άγχους κατά καιρούς – καρδιά που χτυπάει δυνατά, γρήγορη αναπνοή και αισθήματα ανησυχίας και φόβου. Μπορεί να έχετε αισθανθεί άγχος πριν από ένα σημαντικό γεγονός, μια ιατρική επέμβαση ή μια κοινωνική συνθήκη.
Κάποιος βαθμός άγχους είναι φυσιολογικός και υποδηλώνει ότι κάτι δεν πάει καλά ή απαιτεί αυξημένη προσοχή.
«Ωστόσο, δεν είναι καλό αυτή η αντίδραση να γίνεται υπερβολική και να κυριαρχεί στη ζωή σας», παρατηρεί η δρ Stephanie Collier, διευθύντρια εκπαίδευσης στο Τμήμα Γηριατρικής Ψυχιατρικής του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ McLean Hospital. «Αν αισθάνεστε συχνά άγχος χωρίς εμφανή αιτία, μπορεί να έχετε αγχώδη διαταραχή».
Τύποι αγχωδών διαταραχών
Τα άτομα που αντιμετωπίζουν συχνά άγχος που δεν σχετίζεται με μια συγκεκριμένη αιτία, έχουν τη λεγόμενη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, δηλαδή ανησυχούν υπερβολικά για διάφορα πράγματα τις περισσότερες ημέρες.
Πολλοί άνθρωποι έχουν συμπτώματα που σχετίζονται μόνο με συγκεκριμένες καταστάσεις, για παράδειγμα έχουν φοβία για το ύψος, το πλήθος και κάποιες κοινωνικές περιστάσεις.
Μια άλλη παραλλαγή είναι η διαταραχή πανικού, που χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζουσες κρίσεις άγχους, ανησυχίας, φόβου ή τρόμου. Το άγχος που διαρκεί έως έναν μήνα μετά από μια τραυματική εμπειρία περιγράφεται ως οξεία διαταραχή στρες – «οξεία» σημαίνει ότι πρόκειται για μια άμεση, αλλά βραχυχρόνια αντίδραση.
Αντιθέτως, το άγχος που πηγάζει από ένα τραύμα το οποίο διαρκεί μήνες ή έτη μπορεί να υποδηλώνει διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD).
Παρόλο που κάθε αγχώδης διαταραχή έχει το δικό της σύνολο συμπτωμάτων, πολλά από αυτά εμφανίζουν αλληλεπικάλυψη. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι:
– υπερβολικά αισθήματα φόβου, τρόμου ή κινδύνου
– δυσκολία στη συγκέντρωση ή στη μνήμη
– δυσκολία του ατόμου να αποκοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένο
– κόπωση
– ερεθισμός ή διέγερση
– αναβλητικότητα ή δυσκολία στη λήψη αποφάσεων.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση μιας αγχώδους διαταραχής είναι η εύρεση της υποκείμενης αιτίας και των πιθανών στρεσογόνων παραγόντων.
Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν γρήγορο καρδιακό ρυθμό και ρηχή ή γρήγορη αναπνοή, εφίδρωση, πόνο στον θώρακα, στομαχικές διαταραχές (κράμπες, ναυτία ή διάρροια), πονοκέφαλο και γενικούς πόνους. Είναι συχνό φαινόμενο, επίσης, τα άτομα με αγχώδη διαταραχή να πάσχουν από κατάθλιψη.
Έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να κάνουν κατάχρηση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Επιπλέον, τα άτομα με αγχώδη διαταραχή μπορεί να υποφέρουν από χαμηλή αυτοεκτίμηση ή ανασφάλεια.
Ζητήστε βοήθεια
Εάν εμφανίζετε σημάδια άγχους ή έχετε μια βασανιστική αίσθηση ανησυχίας για τουλάχιστον έναν μήνα, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας.
Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση μιας αγχώδους διαταραχής είναι η εύρεση της υποκείμενης αιτίας και των πιθανών στρεσογόνων παραγόντων. Οι αγχώδεις διαταραχές μπορούν μερικές φορές να αποδοθούν σε κάποια ιατρική πάθηση ή σε ανεπιθύμητη ενέργεια φαρμάκου, την οποία ο γιατρός μπορεί να αντιμετωπίσει.
Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, μια πρόσφατη εμπειρία της ζωής –όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή μια αιφνίδια αλλαγή στις συνθήκες διαβίωσης ή στα οικονομικά– προκαλεί αγχώδη διαταραχή. «Μερικές φορές, μια πρόσφατη υπενθύμιση ενός παλαιού τραυματικού βιώματος μπορεί να προκαλέσει άγχος», αναφέρει η δρ Collier. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο γιατρός μπορεί να σας παραπέμψει σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή, για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία.
Η θεραπεία για μια αγχώδη διαταραχή συχνά περιλαμβάνει έναν συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.
Ανάλογα με την κατάσταση του ατόμου, οι γιατροί μπορεί να συνταγογραφήσουν φάρμακα βραχείας ή μακράς δράσης ή και τα δύο.
Φάρμακα βραχείας δράσης. Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν άμεση έναρξη δράσης, αλλά συνήθως συνταγογραφούνται μόνο για δύο έως τέσσερις εβδομάδες, λόγω της πιθανότητας εθισμού. Επηρεάζουν ένα χημικό μήνυμα στο σύστημα αντίδρασης του εγκεφάλου στον φόβο.
Παραδείγματα βενζοδιαζεπινών είναι η κλοναζεπάμη, η λοραζεπάμη, η διαζεπάμη και η αλπραζολάμη. Ένας διαφορετικός τύπος φαρμάκου βραχείας δράσης που χρησιμοποιείται μερικές φορές είναι η βουσπιρόνη.
Φάρμακα μακράς δράσης. Παρά την ονομασία τους και την κύρια χρήση τους, τα αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται επίσης για τη μακροχρόνια θεραπεία του άγχους. Οι εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI), όπως η φλουοξετίνη, η σερτραλίνη, η σιταλοπράμη ή η εσιταλοπράμη, συνταγογραφούνται συχνά.
Μια άλλη επιλογή είναι η ντουλοξετίνη, ένας αναστολέας της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRI).
Πολλές τεχνικές ψυχοθεραπείας αντιμετωπίζουν προσωπικά ζητήματα που μπορεί να συμβάλλουν στο άγχος. Για παράδειγμα:
– Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία σάς βοηθά να αναγνωρίσετε και να αλλάξετε ανεπιθύμητα μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς.
– Η ψυχοδυναμική ή εναισθητικά προσανατολισμένη ψυχοθεραπεία σάς βοηθά να κατανοήσετε το ιστορικό πίσω από τα συμπτώματά σας.
– Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να διευθετήσετε συγκρούσεις σε σημαντικές σχέσεις που σας προκαλούν άγχος και να τις λύσετε πιο αποτελεσματικά.
– Η θεραπεία έκθεσης και απευαισθητοποίησης είναι μια τεχνική συμπεριφοράς που σας βοηθά να αντιμετωπίσετε έναν συγκεκριμένο φόβο και να τον ξεπεράσετε.
Μπορεί επίσης να προσφερθούν τεχνικές χαλάρωσης, όπως διαφραγματική αναπνοή και διαλογισμός.
