«And how did you do it?» τον ρώτησε η Μάργκαρετ Θάτσερ. Η κίνηση του σώματός της έδειχνε πρόδηλα ότι ο επισκέπτης τής είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον. «Με αριστεία, αξιοκρατία και εξωστρέφεια στο πανεπιστήμιο» της απάντησε εκείνος –ο Κώστας Γραμμένος– εξηγώντας την επιτυχία του αυτοχρηματοδοτούμενου διδακτικού και ερευνητικού κέντρου Ναυτιλίας, Εμπορίου και Χρηματοπιστωτικών στο City University του Λονδίνου.
Τις ίδιες αρχές ο Κώστας Γραμμένος, που αναγνωρίζεται διεθνώς ως πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των ναυτιλιακών σπουδών και ευρύτερα, της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή. Για την πορεία του και τη συμβολή του το τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορα.
Πίσω στον χρόνο, 34 χρόνια πριν, το 1985 ο 40χρονος Eλληνας Κώστας Γραμμένος παρουσίασε στη Βρετανίδα πρωθυπουργό τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του Κέντρου, που δημιούργησε στο City University και πλέον φέρει το όνομά του. «Είναι μια σχετικώς μακρά πανεπιστημιακή περίοδος που συνέβησαν πολλά στον ακαδημαϊκό χώρο της Βρετανίας. Στη διάρκειά της μου δόθηκαν εναύσματα –πέραν φυσικά των ευκαιριών να δραστηριοποιηθώ στα θέματα της ειδικότητάς μου– να κατανοήσω βαθύτερα στοιχεία της ελληνικής κουλτούρας μου, μια περίοδος που μου αποσαφήνισε ότι στη δημιουργία ένας δρόμος υπάρχει, ο δρόμος της αριστείας, της αξιοκρατίας και της εξωστρέφειας. Πόσο βαθύτατα ελληνικά και τα τρία!» ανέφερε ο πανεπιστημιακός, που όπως δήλωσε στην «Κ» είχε πολλούς φοιτητές σημερινούς καθηγητές του τμήματος ναυτιλιακών σπουδών στη Χίο.
Πανεπιστημιακός με βαθιά γνώση του αντικειμένου του, και των στόχων που ο ίδιος θέλει να υπηρετήσει, o Κώστας Γραμμένος καταφέρνει να μεταδώσει το μήνυμά του με σαφήνεια μέσα από τον βιωματικό λόγο.
Tα παιδικά χρόνια
«Είχα την μεγίστη τύχη σε πολύ μικρή ηλικία να μελετώ καθημερινά ένα οκτάωρο, επί τέσσερα καλοκαιρινά τετράμηνα στη δημοτική βιβλιοθήκη στα Χανιά, από το 1958 μέχρι το 1961, όπου ο πατέρας μου ήταν αποσπασμένος αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού. Διάβασα Ομηρο, τους τραγικούς, τον Αριστοφάνη. Εκεί τον Καζαντζάκη, τον Σολωμό, τον Καβάφη και όλοι αυτοί έγιναν πεφιλημένοι και διά βίου προσωπικοί μου φίλοι» εξομολογείται στην «Κ», «προδίδοντας» μέρος της ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. «Είχα ακόμη τη σπάνια τύχη να παρακολουθώ στην Αθήνα τον Κάρολο Κουν και το πρωτοπόρο του Θέατρο Τέχνης με συνεργάτες όπως τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Γκάτσο και τον Γιάννη Τσαρούχη, καθώς και να βλέπω συστηματικά θεατρικές παραστάσεις στο τότε έξοχό μας Εθνικό Θέατρο. Είδα τον Δημήτρη Μητρόπουλο να διευθύνει τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης το 1955 στην Αθήνα, στον “Ορφέα” – ήμουν 11 ετών! Και άκουσα τη θεϊκή Μαρία Κάλλας από το ραδιόφωνο να τραγουδά στο Ηρώδειο τον Αύγουστο του 1957. Και φυσικά ο μοναδικά μοναδικός Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης! Ο Κάρολος Κουν πέραν των μαγικών στιγμών που έζησα στο υπόγειο θέατρό του στον “Ορφέα” μου έδωσε και ένα μέγιστο μάθημα». Ποιο το μέγιστο μάθημα; «Η διακαής επιθυμία να πραγματοποιείς μόνον τα άριστα, η συστηματική και ασταμάτητη προετοιμασία, η πίστη στο έργο σου, και φυσικά το ταλέντο, κινούν και όρη. Ολοι αυτοί κίνησαν όρη και έτσι και εμείς διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν και μεγάλοι Νεοέλληνες» λέει ο Κώστας Γραμμένος.
Ρίζες και εξέλιξη
«Ενα πανεπιστήμιο πρέπει να θυμάται και να τιμά τις ρίζες του αλλά και να εξελίσσεται στον χώρο ανάλογα με την εποχή», λέει ο Κώστας Γραμμένος, και στρέφοντας τον λόγο του στους φοιτητές, τον κυρίαρχο σκοπό ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος, τονίζει: «Το πανεπιστήμιο πρέπει να πρωτοπορεί με το να διαβλέπει τι έρχεται και να μεταβάλλει όπου χρειάζεται την ύλη που διδάσκει στους φοιτητές του. Το πανεπιστήμιο διδάσκει με τη θεωρία τρόπο σκέψης και ανάλυσης, εργαλεία ανάλυσης και τέλος διατύπωση. Ομως σύζευξη θεωρίας και πράξης είναι άκρως απαραίτητη γιατί οι απόφοιτοι θα εργαστούν “εν τόπω και χρόνω” και θα κληθούν να εφαρμόσουν όσα σύγχρονα έμαθαν στο πανεπιστήμιο».