Αλλιώτικες μέρες
Οι ηθοποιοί βλέπουν συχνά στον ύπνο τους ότι δεν μπορούν να πάνε στην παράσταση που παίζουν, είτε γιατί δεν ξέρουν τα λόγια τους είτε γιατί χάθηκαν στο κτίριο αναζητώντας τα παπούτσια τους ή κάποιο μέρος του κοστουμιού τους, και εξαιτίας τους η παράσταση θα διακοπεί. Οποτε βλέπω τέτοια όνειρα, ευελπιστώ να με σώσουν οι συνάδελφοι, αλλά ευτυχώς ξυπνάω στο κρίσιμο σημείο. Οι άνθρωποι του θεάτρου θέλουμε να πιστεύουμε ότι το θέατρο δεν σταματάει ποτέ, ότι δεν μπορεί να διακοπεί, ότι η παράσταση πρέπει πάση θυσία να γίνει. Στην πραγματική ζωή του θεάτρου, κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, δεν μπορεί να συμβεί, αλλά συνέβη και το έζησα. Την Πέμπτη 12 Μαρτίου, το απόγευμα, στην πρόβα του έργου «Η κυρία του Μαξίμ», στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, μας ανακοινώθηκε ότι θα χρειαστεί να διακόψουμε τις πρόβες για άγνωστο χρονικό διάστημα. «Τα θέατρα πρέπει να κλείσουν». Αυτό που θυμάμαι από εκείνες τις στιγμές είναι ότι δεν μπορούσαμε να φύγουμε και ότι πέρασε αρκετή ώρα μέχρι να εγκαταλείψουμε το κτίριο· ίσως γιατί μας κρατούσαν δέσμιους μια αμηχανία ή μια αδιέξοδη απορία.
Παύση
Εκτοτε βιώνουμε μια εκκρεμότητα. Η καθημερινότητα άλλαξε – και όμως όχι. Κάνω τα ίδια πράγματα που έκανα και πριν, εκτός από την πρόβα ή την παράσταση. Οι μέρες μοιάζουν λίγο με ένα διαρκές ρεπό, μια παύση που δεν σταματάει, κι αυτό είναι παράδοξο. Είναι σίγουρο ότι θα συνεχίσουμε από εκεί που μείναμε, δεν μπορούμε να κάνουμε αλλιώς, το θέατρο είχε πάντα αυτή τη λειτουργία, υπέρ ζωής, αλλά δεν ξέρω πόσος χρόνος θα μεσολαβήσει μέχρι τότε. Είναι κάτι που σκέφτομαι διαρκώς και ανησυχώ.
Φόβος
Ναι, φοβάμαι. Διαισθάνομαι ότι ενώ τα πράγματα θα μοιάζουν όπως πριν, δεν θα είναι. Δεν θα είναι καθόλου ίδια. Κάτι θα έχει αλλάξει αμετάκλητα. Θα κάνουμε πρόβες, παραστάσεις, σχέδια για το μέλλον, θα κλείνουμε δουλειές, θα σχολιάζουμε συναδέλφους και παραστάσεις, αλλά δεν θα είναι το ίδιο. Θα είμαστε το ίδιο μικροπρεπείς ή γενναιόδωροι, γκρινιάρηδες ή χαλαροί, περίεργοι ή ενθουσιασμένοι για νέους ρόλους, απελπισμένοι για τις αμοιβές, αλλά… αλλά κάτι θα πηγαίνει στραβά μέσα σε αυτή την ομοιότητα με το πριν. Ισως κάνω λάθος αλλά νομίζω ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει στο εδώ και τώρα, με σχεδόν παρόμοιο τρόπο, ένα και μοναδικό γεγονός. Ολοι ταυτόχρονα. Και αυτό είναι ο εγκλεισμός από φόβο.
Σαν σε ασανσέρ
Οταν θα ξαναπάω στην πρόβα λοιπόν, θα είμαι ένας ταρακουνημένος άνθρωπος. Από μέσα. Οπως βγαίνεις από ένα ασανσέρ που κρατήθηκε την τελευταία στιγμή από ένα σάπιο συρματόσκοινο για να μη βουλιάξει στο πηγάδι. Θα το σκεφτείς πολύ να ξαναμπεί σε ασανσέρ, ε; Αυτό φοβάμαι. Μια επιφύλαξη για κάθε «ασανσέρ», που σε πάει πάνω ή κάτω. Ως τότε…
Σωτήρια ρουτίνα
Ξυπνάω και κοιμάμαι σε ώρες ακανόνιστες, προσπαθώ να έχω διαύγεια, να κρατάω αποστάσεις ασφαλείας από τη λεγόμενη κοινωνική δικτύωση, να εκτελώ με πίστη μοναχού την καθημερινή ρουτίνα που έχω πάντα και με σώζει. Διάβασμα, εκμάθηση κειμένου, σημειώσεις, γράψιμο, ξανά και ξανά, μια αγχολυτική ρουτίνα που με κρατάει στα ίσια μου, που λένε. Μια υπερβολική ευθύνη για τις επάλξεις. Ανοησίες. Υπ’ αυτήν την έννοια με βόλεψε ο εγκλεισμός, δεν ήμουνα και πολύ του έξω, έτσι κι αλλιώς, το πολύ μέχρι το μπαλκόνι.
Μέσα στη μέρα…
…ψιθυρίζω, σαν ένα μάντρα ασεβές, τη φράση του Νίκου Ζαχαριάδη «Αγάπα το κελί σου, τρώγε το φαΐ σου, διάβαζε πολύ». Το σπίτι δεν είναι ευτυχώς κελί, αλλά κελιά δεν τα λένε και οι μοναχοί τα καταλύματά τους; Η καθημερινότητα άλλαξε απότομα σχεδόν για όλο τον κόσμο κυριολεκτικά. Σχεδόν 5 δισ. άνθρωποι κλεισμένοι στα σπίτια μας. Και δεν μας μάντρωσε η τηλεόραση για έναν αγώνα, έναν διαγωνισμό, μια τηλεοπτική σειρά, μια ομιλία πολιτικού ή ένα διάγγελμα, αλλά μια απειλή. Οχι κάτι ευχάριστο, κάποια διασκέδαση, αλλά ένας κίνδυνος. Λες και ο θάνατος έκανε αισθητή την παρουσία του, για να μην ξεχνιόμαστε. Υπερβάλλω; Μπορεί.
Το βράδυ…
…μου λείπει η πρόβα, την πρόβα τη λέμε και δοκιμή, λέω, ευκαιρία για δοκιμή και δοκιμασία. Δοκιμή: δοκιμάζω κάτι για να δω αν θα πετύχει, το επαναλαμβάνω, δοκιμάζω τις αντοχές, τις αντιδράσεις, ελέγχω την καλή κατάσταση ενός συστήματος. Ιδού λοιπόν μια ευκαιρία να δοκιμαστούν νέες μορφές διακυβέρνησης, να ληφθούν αποφάσεις –με κοινοβούλια ή χωρίς, με αλληλεγγύη ή χωρίς, με στήριξη των αδύναμων ή χωρίς–, να αποσυμπιεστεί η υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου, να γίνει πρόβα για επανεκκίνηση, καταστροφή και επανεκκίνηση. Οχι; Αναρωτιέμαι.
Στον ύπνο μου…
…ο Ευριπίδης μού επισημαίνει την εκδοχή μιας απορίας στο τέλος των «Βακχών»: «Εκείνα που είναι να γίνουν δεν έγιναν ποτέ / Κι αυτά που γίνονται δεν ήταν για να γίνουν [;]»…