Ολοι συμφωνούν ότι αυτό το καλοκαίρι είναι διαφορετικό. Οχι όμως με τον ίδιο τρόπο για όλους. Για μερικούς, η ανηφοριά είναι πιο απότομη, για άλλους ακόμα και ολισθηρή.
Είμαι στο νοσοκομείο. Συνοδός. Εδώ, μόνο οι ασθενείς ξεχωρίζουν. Είναι οι μόνοι που έχουν πρόσωπο. Οι υπόλοιποι φοράμε μάσκες. Είμαι εδώ γιατί έχει εγχειριστεί η μαμά στην καρδιά. Της αλλάζουν βαλβίδα. Οταν το γράφω μοιάζει σα να μιλάω για τη μηχανή μου. Με συναρπάζουν οι τεχνολογίες. Εχω μια μοτοσικλέτα του ’80 στο γκαράζ, που τελευταία έχω αρχίσει να επισκευάζω, κι είναι εκπληκτικό το πόσα πράγματα μπορούν να πάνε στραβά σε αυτά τα κατά τα άλλα αξιοθαύμαστα μηχανήματα.
Φαντάζομαι ότι αυτές είναι γνώσεις που περιφρονούνται από τους χειρουργούς και τους μηχανικούς. Η δουλειά τους είναι να λερώνουν τα χέρια τους με τις αστοχίες της ύλης κι όχι να στοχάζονται το νόημα της ζωής.
Εξ ονόματος της μαμάς
Αποφασίζω να βάλω στο χαρτί αυτά τα λόγια γιατί θέλω να γράψω εξ ονόματος ενός ασθενούς, εν προκειμένω της μαμάς. Θέλω να μιλήσω για την άβολη εμπειρία της νοσηλείας σε καιρό πανδημίας. Κι επειδή η μαμά δεν έχει προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διστάζω να το ανακοινώσω εκεί, γιατί μπορεί να φανεί σε κάποιους ότι τη χρησιμοποιώ για να κερδίσω προσοχή και μερικά λάικ παραπάνω.
Ωστόσο, κατά κάποιον τρόπο είμαι η φωνή της. Χρόνια ολόκληρα τη θυμάμαι να μου λέει ότι πάντα ήθελε να γράψει για τη ζωή της και να μου επαναλαμβάνει ότι όταν ήταν έγκυος σε μένα, διάβαζε μανιωδώς Νίκο Καζαντζάκη.
Αβολο κι αυτό, αλλά έξω από την κοιλιά της μαμάς, εγώ, γνωστός βιβλιοφάγος, δεν έχω διαβάσει ούτε ένα βιβλίο του διάσημου Κρητικού. Για τη ζωή της μαμάς δεν έχω γράψει τίποτα ακόμα, αλλά μάλλον ήρθε κι αυτή η στιγμή. Στις ανηφοριές η έκφραση των συναισθημάτων γίνεται ευκολότερη. Μη φοβάστε, δεν σκοπεύω να σπαταλήσω τον χρόνο σας με κοινοτοπίες που διαβάζει κανείς αφειδώς στα ευπώλητα βιβλία αυτοβοήθειας.
Ο σκοπός
Οι περιγραφές μου είναι καταδικασμένες να συνοδεύονται από μια μακρά υποσημείωση η οποία σταδιακά γίνεται ο σκοπός αυτού του δημόσιου στοχασμού μου. Γιατί όλες μα όλες αυτές οι διεργασίες και οι σκέψεις, γίνονται πίσω από μια μάσκα.
Δεν είχα φορέσει ποτέ άλλοτε στη ζωή μου μάσκα, εκτός από μια δύο Απόκριες, κι ένα ψευδώνυμο που χρησιμοποίησα για έναν λογοτεχνικό διαγωνισμό όταν ήμουν φέρελπις ποιητής. Τώρα, μετά αλλεπάλληλα 12ωρα στο προσκεφάλι της ασθενούς, ξέρω τι σημαίνει να σε πονούν τα αυτιά από τα κορδόνια της μάσκας, να μυρίζεις διαρκώς την οσμή της στοματικής σου κοιλότητας, να προσπαθείς συνέχεια να ρυθμίσεις την ένταση της φωνής σου καθώς βγαίνει αλλοιωμένη από την κουρτίνα που έχει τραβηχτεί ξαφνικά μπροστά σου.
Σκέφτομαι τη μαμά, αλλά κι όλους τους ασθενείς που εν μέσω πανδημίας βρίσκονται στα κρεβάτια του πόνου και παλεύουν να νικήσουν εισβολείς και κακοτυχίες. Ολοι τους αντικρίζουν μισά πρόσωπα. Ανθρώπους με μάσκες. Και το μόνο που επιβιώνει εδώ, σε αυτό το μικροβιοκτόνο καθεστώς, είναι τα βλέμματα. Ακόμα και το άγιο άγγιγμα, έχει καμουφλαριστεί κάτω από το κρύο λάτεξ των γαντιών.
Οι μάσκες έχουν κάνει τα νοσοκομεία τόπους θεατρικής σκηνής. Δεν μπορώ να σταματήσω να παρατηρώ τα σώματα, και τα χειρουργικά προσωπεία που περιφέρουν. Βγάζω το σημειωματάριό μου και σχεδιάζω εμμονικά τις ασώματες κεφαλές με τα καλύμματά τους.
Η υγεία της μαμάς βελτιώνεται και το περιβάλλον της αντισηψίας με στρέφει προς τα μέσα. Αποφασίζω ότι όλοι εδώ μέσα είμαστε ηθοποιοί στο θέατρο της αντισηψίας. Οσο κι αν μας ενοχλεί, η μάσκα είναι εκείνη που μας προστατεύει κάνοντάς μας όλους ίσους απέναντι στον αντίπαλο. Σίγουρα μάς εξομοιώνει. Αλλά μαζί μάς αδελφώνει.
Η μάσκα της δικής μας υπερηρωοσύνης
Η προστατευτική μάσκα του καλοκαιριού του 2020 είναι η μάσκα της δικής μας υπερηρωοσύνης. Οι γιατροί, οι νοσηλευτές, κι όλο το προσωπικό των νοσοκομείων, αυτοί είναι πρωτίστως οι σπουδαίοι άνθρωποι του καιρού μας. Παρά τις γκρίνιες, τις μικροπρέπειες όλων μας, είναι εκεί, στο καθήκον για να σώζουν ζωές.
Μας ζητούν ως γραφικοί να φροντίζουμε την υγιεινή μας και να φοράμε τις μάσκες, όχι καμιά σπουδαία υπέρβαση ρόλου. Γνωρίζω ότι έχω μια έμφυτη ροπή προς την ηθικολογία, αλλά δεν μπορώ να αντισταθώ σε αυτή τη φράση: η μάσκα στους μεγάλους συγχρωτισμούς είναι μια ελάχιστη πράξη ευθύνης απέναντι στους άλλους, και κυρίως προς τους πιο αδύναμους ανάμεσά μας.
Γράφω όπως είπα εξ ονόματος ενός ασθενούς, της μαμάς μου εν προκειμένω. Ο Κίρκεγκορ στο πλούσιο, δημοσιευμένο και αδημοσίευτο έργο του, δεν ανέφερε ποτέ τη μητέρα του, παρ’ όλο που τη λάτρευε κι αυτός. «Αυτό δεν σημαίνει ότι την είχε ξεχάσει», αναφέρει η βιογράφος του, «αυτή τη σιωπή τη χρώσταγε σε κάτι ιερό, που τον περιείχε πολύ πριν εκείνος μάθει να μιλάει».
Την ίδια αυτή σιωπή θέλω να αφιερώσω κι εγώ εκ μέρους της δικής μου μητέρας, στην ιεροσύνη εκείνων που περιποιούνται αυτό τον καιρό αρρώστους, ρισκάροντας να κολλήσουν τον ιό, υπερβάλλοντας εαυτούς, κάθε μέρα, και για όλους, φτωχούς και πλούσιους, έξυπνους, καχύποπτους και ανόητους.
Οι άνθρωποι δεν είναι μηχανές. Αν αστοχήσουν οι βαλβίδες της μοτοσικλέτας μου δεν θα χαθεί ένας ολόκληρος κόσμος. Η ευγνωμοσύνη μας απέναντι στους ανθρώπους με τις μάσκες πρέπει να είναι δεδομένη και να μας οδηγεί καθώς η δεκαετία αυτή ξεκίνησε με την έλευση μιας φονικής απειλής. Ακόμα κι αν δεν την εκφράζουμε όσο θα έπρεπε. Ο νέος αυτός ιός μας θυμίζει παλιές, πολύ παλιές αλήθειες: είμαστε όλοι φθαρτοί και χρειαζόμαστε καλή πίστη, ανθρωπιά κι αλληλεγγύη για να ζούμε. Διακόπτω εδώ, και πάω να διαλέξω ένα βιβλίο του Καζαντζάκη.
* Το τελευταίο βιβλίο του κ. Μανώλη Ανδριωτάκη τιτλοφορείται «Homo Automaton» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Garage Books.