Ηταν κάποιοι νέοι σκηνοθέτες από διάφορα μέρη του κόσμου – από την Ιταλία, το Ισραήλ, την Ταϊβάν, τον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Ινδία, την Ελλάδα. Το 2011 σκέφτηκαν να φτιάξουν μια πλατφόρμα νέων σκηνοθετών που θα συναντιούνται σταθερά κάθε χρόνο, σε διαφορετική χώρα. Εκεί θα δουλεύουν εντατικά επί έναν μήνα πάνω σε διάφορα έργα και κείμενα και θα παρουσιάζουν διάφορα θεατρικά πρότζεκτ με ειδικό θέμα κάθε φορά.
Ετσι, το φετινό World Wide Lab πραγματοποιείται από τις 15 Σεπτεμβρίου ώς τις 12 Οκτωβρίου στο Teatro Due στη Ρώμη, από την Ελλάδα συμμετέχει η σκηνοθέτις Ιόλη Ανδρεάδη και θέμα του έχει το δίπτυχο «Καταστροφή και Αναγέννηση».
Στόχος αυτής της συνύπαρξης και συνεργασίας αυτών των νέων καλλιτεχνών είναι να προτείνει και να εξελίξει ένα μοντέλο ομαδικής συνεργασίας και συσκηνοθεσίας, παρακάμπτοντας τον παγιωμένο κανόνα που λέει ότι «στο θέατρο την τελική απόφαση την παίρνει πάντα ένας». Μέσα από αυτή τη διαδικασία, αναζητούν μια κοινή καλλιτεχνική γλώσσα, που όμως δεν θα αποσιωπά και δεν θα εξαφανίζει τις ιδιαιτερότητες της προέλευσης και της εκπαίδευσης του κάθε σκηνοθέτη. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, το World Wide Lab δεν διαθέτει έναν σταθερό καλλιτεχνικό διευθυντή, αλλά ανακαλύπτει κάθε χρόνο μια νέα ιεραρχία που έχει δύο χαρακτηριστικά: να εξυπηρετεί έναν συγκεκριμένο στόχο και να μη διαρκεί για πολύ καιρό. Φέτος την καλλιτεχνική διεύθυνση έχουν αναλάβει η Laura Caparotti από την Ιταλία και ο Orly Noa Rabinyan από το Ισραήλ.
Η Ιόλη Ανδρεάδη είναι 32 χρόνων. Μέχρι τα 25 χρόνια της ζούσε στην Ελλάδα, όπου και σπούδασε. Ηθελε όμως να σπουδάσει σκηνοθεσία και στην Ελλάδα αυτό είναι κάτι πολύ δύσκολο. Ετσι, έφυγε το 2007 για το Λονδίνο, πόλη που έγινε η βάση της για πολλά ταξίδια. «Νομίζω ότι με βοήθησαν πολύ αυτά τα ταξίδια στη δουλειά μου. Οπως με βοήθησε και το αρχικό ταξίδι στο Λονδίνο, όπου σπούδασα σκηνοθεσία, γιατί εδώ δεν υπήρχε τρόπος να το κάνω. Στην Ελλάδα οι μόνοι τρόποι που είχα να μάθω σκηνοθεσία ήταν να σκηνοθετώ ή να δουλεύω ως βοηθός σκηνοθέτη. Εγώ όμως ήθελα να σπουδάσω σε μια καλή σχολή. Με βοήθησε που έμεινα πολύ καιρό στην Αγγλία και είδα αρκετές διαφορές στον τρόπο που γίνεται η εκπαίδευση στο θέατρο, αλλά και διαφορές στο ίδιο το θέατρο. Ταξίδεψα, είδα πολύ θέατρο και ετερόκλητο θέατρο. Γνώρισα από μέσα διαφορετικούς τρόπους δουλειάς, γιατί οι συνεργάτες μου ήταν, κάθε φορά, άνθρωποι με διαφορετική παιδεία και αναφορές», λέει στην «Κ» στη σύντομη τηλεφωνική συνομιλία που είχαμε. Μου εξηγεί ότι προς το παρόν το World Wide Lab είναι κλειστό, απαρτίζεται δηλαδή από τα ίδια αρχικά μέλη που το έστησαν. «Εχουμε συζητήσει να έρθουν κι άλλοι καλλιτέχνες, αλλά επειδή δεν έχει ολοκληρωθεί ο αρχικός μας στόχος -να δουλέψουμε όλοι με όλους-, ακόμα δεν το έχουμε επιχειρήσει». Και μου εξηγεί επίσης ότι οι συνεργάτες για όλες τις παραστάσεις που φιλοξενούνται σ’ αυτό το ιδιαίτερο θεατρικό εργαστήρι-φεστιβάλ είναι αποκλειστικά από τη χώρα που τους φιλοξενεί. Αυτή τη φορά, δηλαδή, είναι Ιταλοί.
Σε σχέση με το κεντρικό μότο του φετινού φεστιβάλ (Καταστροφή και Αναγέννηση) τη ρωτάω τι θεωρεί ότι έχει γύρω μας ήδη καταστραφεί και τι θα πρέπει να αναγεννηθεί. Η Ιόλη Ανδρεάδη ακούγεται ένας άνθρωπος ήπιος, χαμηλότονος και χαμηλόφωνος, που βαδίζει όμως πολύ στέρεα. Χωρίς πολλά λόγια έδωσε μια θαυμάσια απάντηση: «Τα πρώτα πράγματα που μου έρχονται στο μυαλό και πιστεύω ότι έχουν καταστραφεί είναι η μνήμη, η διάρκεια, η φύση, η παιδεία. Χρειάζεται να αναγεννηθούν αυτά, ακόμα και με άλλη μορφή, με επιμονή, με δουλειά, με ελπίδα, με πίστη».
«Λιρ ο νεότερος»
Στο φετινό World Wild Lab η Ιόλη Ανδρεάδη θα συσκηνοθετήσει με την Αμερικανίδα σκηνοθέτιδα Annie Levy μια διασκευή του «Βασιλιά Λιρ» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ με τον τίτλο «Λιρ ο νεότερος» (Young Lear), εστιάζοντας στη σχέση μεταξύ των δύο γενεών και ανατρέποντας -ειδικότερα- την ηλικιακή σύμβαση μεταξύ ηθοποιού και ρόλου, με κυρίαρχο ερώτημα το αν μπορεί να «σωθεί» η Ιστορία, σε περίπτωση που νεότεροι κληθούν να ερμηνεύσουν γηραιότερους και έτσι να διδαχθούν από τα ίδια τα λάθη που θα έκαναν στο μέλλον. Η διασκευή είναι της Ιόλης Ανδρεάδη και της Annie Levy, ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια της Sara Svati.
Ρωτάω αν το ηλικιακό είναι το μόνο «πείραγμα» που έκαναν στο έργο του Σαίξπηρ. «Η βασική παρέμβαση, ναι, είναι το ηλικιακό και ο χώρος, ένας χώρος αναμονής νοσοκομείου. Στο νοσοκομείο βρίσκεται (και δεν τον βλέπουμε ποτέ) ο πατέρας της οικογένειας και στον χώρο αναμονής τα πέντε του παιδιά».