Νησιώτης και πρόσφυγας. Χίος, Σύρος και Βύρωνας. Στην παραγκούπολη των Μικρασιατών, κάτω από μια στέγη με ελενίτ, μεγάλωσε ο Στέλιος Μάινας. Με τη μαμά Καλλιόπη στην κουζίνα, κάθε μεσημέρι να μαγειρεύει για τους γιους της. Οι γεύσεις έχουν καταγωγή, όπως και οι άνθρωποι. Μια κατσαρόλα με διαφορετικές μνήμες βγάζει καλύτερο φαγητό. Μπερδεύεις υλικά, δανείζεσαι συνταγές κι έτσι μαγειρεύεις ελεύθερα. Ο μπαμπάς Βαγγέλης ήταν καπετανέος – με τα όλα του. Χωρισμένοι, βέβαια, οι γονείς και ο νόμος ήταν στα χέρια της μάνας: «Κάθε μεσημέρι τρώμε όλοι μαζί», έλεγε. «Η συνήθεια του να συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι άρχισε να χάνεται από τη δεκαετία του ’90. Μέχρι τότε σε όλα τα σπίτια αυτό συνέβαινε».
Το δικό τους σπίτι βέβαια ήταν δυο δωμάτια, κουζίνα στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Προστέθηκε αργότερα. Την έχτισαν με τα χέρια τους ο Στέλιος και αδελφός του ο Αντώνης. Και η μάνα τούς αντάμειβε για τον κόπο τους με τον πιο νόστιμο τρόπο, με τα αγαπημένα τους φαγητά: παστίτσιο και μακαρόνια με κιμά με μπόλικη σάλτσα. «Και όταν λέμε μακαρονάδα της Καλλιόπης, εννοούμε μακαρόνι νούμερο 5 να κολυμπά στη σάλτσα! Σήμερα έχει χαθεί πια αυτό το πιάτο, σε κάτι μαγέρικα μόνο μπορεί να το πετύχεις», λέει ο δημοφιλής ηθοποιός.
Τις Κυριακές έστελναν στο φούρνο κοτόπουλο με πατάτες λεμονάτο, στο ψυγείο υπήρχαν πάντα μπίρες και στο ραδιόφωνο ακουγόταν η μετάδοση κάποιου ποδοσφαιρικού αγώνα. «Το φαγητό είναι μια συνθήκη ταυτοποίησης: ότι δηλαδή υπάρχουν δεσμοί ανάμεσά μας. Γύρω από το τραπέζι λύνονται οι παρεξηγήσεις, δυναμώνουν οι σχέσεις».
Στη δική του «μικροκαμωμένη» κουζίνα, φορτωμένη χρωματιστά κουτάκια με καρυκεύματα, ο Στέλιος Μάινας κάθεται σήμερα σαν παιδί. Στριμωγμένος στην καρέκλα του, διαβάζει ρόλους, προετοιμάζεται και συγκεντρώνεται πάνω στο στενό τραπέζι. Περνά τον ελεύθερο χρόνο του αλλάζοντας σταθμούς και μετακινώντας την κεραία του ραδιοφώνου του. Ηταν γύρω στα τέλη του ’60 όταν ο ναυτικός πατέρας τού έφερε δώρο, από τα ξένα, ένα ραδιόφωνο ντυμένο με δερμάτινη θήκη…
Η πολυκατοικία στην οποία βρίσκεται το διαμέρισμά του είναι έργο μαθητών του Δημήτρη Πικιώνη και χτίστηκε το ’55 – δίπλα στη Βίλα Αμαλία και απέναντι από το ιστορικό «Ροντέο», εκεί όπου ο Παύλος Σιδηρόπουλος έκανε μία από τις τελευταίες του εμφανίσεις. Από το
1987 μένει στο διαμέρισμα αυτό, «τότε που η περιοχή της Αχαρνών έσφυζε από ζωή και δημιουργία, ήταν γειτονιά κυρίως ελεύθερων επαγγελματιών και δημοσίων υπαλλήλων». Η κουζίνα του οφείλει το μικρό μέγεθός της στις ανάγκες της εποχής που σχεδιάστηκε το σπίτι.
Τα καλά σπίτια του ’50 είχαν ψυχοκόρες για οικιακές βοηθούς. Τα αφεντικά τους τις χαρτζιλίκωναν και τις προίκιζαν. Τις είχαν υπό την προστασία τους. «Τα νησιά των Κυκλάδων, επειδή ήταν φτωχά και άγονα, έχουν τροφοδοτήσει πολλά σπίτια με κορίτσια που έφευγαν νέα από εκεί, για μια καλύτερη τύχη. Εδώ είχα συναντήσει κι εγώ την τελευταία ψυχοκόρη της γειτονιάς, το σπίτι της οποίας αγόρασα. Γι’ αυτό, αν παρατηρήσετε τον εσωτερικό σχεδιασμό στα διαμερίσματα εκείνων των ετών, θα δείτε ότι πάντα η κουζίνα ήταν μια σταλιά, αποκλειστικά για το μαγείρεμα. Οι άνθρωποι έτρωγαν στην τραπεζαρία, που συνήθως ήταν ένα μεγάλο και άνετο δωμάτιο».
Την ώρα που μου μιλάει, σηκώνεται από την κουζίνα και περνάει στη δική του τραπεζαρία, ένα μεγάλο τραπέζι, το πρώτο πράγμα που βλέπει κανείς μπαίνοντας. «Η οικογένεια που χτίζει το χαρακτήρα μας, οι φίλοι που φτιάχνουν τη ζωή μας και ο εαυτός μας που αλλάζει θέσεις, σε ένα γεμάτο τραπέζι – έτσι λειτουργεί το φαγητό στη ζωή μας…» Γι’ αυτό, όπως λέει, προσπαθεί να κάνει κάθε χρόνο μια μεγάλη γιορτή με τους ανθρώπους που συμμετέχουν στη ζωή του όλα αυτά τα χρόνια. Και ευτυχώς, είναι ακόμα όλοι εδώ και είναι μαζί.
«Είμαι των μικρών και των ταπεινών», λέει ο Στέλιος Μάινας παραφράζοντας τα λόγια του Ελύτη. «Υπάρχει πάντα μια άνιση γεωμετρία στο χώρο, όπως και στη ζωή, κι εγώ είμαι των μικρών πραγμάτων».
Info
Ο Στέλιος Μάινας πρωταγωνιστεί στο αυτοβιογραφικό χρονικό του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Μαουτχάουζεν» που επαναλαμβάνεται για δέκα παραστάσεις στο θέατρο Badminton, από τις 9 Οκτωβρίου.