Οταν εμφανίστηκε στην είσοδο της Ταινιοθήκης, ήταν αδύνατον να την μπερδέψεις με κάποια από τις άλλες προσκεκλημένες της βραδιάς. Ακόμη και να μην την αναγνώριζε ή να μην ήξερε κανείς ποια είναι η Χουλγιά Κότσγιγιτ –στην Ελλάδα αποθεωνόταν ως Χούλια τη δεκαετία του ’70– θα έστρεφε το βλέμμα για να κοιτάξει μια ωραία γυναίκα, με τη στόφα και τη λάμψη της σταρ. Τι σημαίνει αυτό ακριβώς; Οτι παρά την ηλικία της συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα πάνω της, «εξουδετερώνοντας» γυναίκες πολύ νεότερες, εντυπωσιακές, ανερχόμενες ηθοποιούς του τουρκικού κινηματογράφου.
Η «εθνική καλλιτέχνις της Τουρκίας», όπως ανακηρύχθηκε το 1991, έχει γυρίσει περισσότερες από 180 ταινίες. Η Κεζμπάν στο «Είσαι η πριγκίπισσα της καρδιάς μου» (1970), οι «Πονεμένες καρδιές», «Η μητριά», «Η νύφη» (την ξεχωρίζει στη φιλμογραφία της) και άλλες πολλές, ερωτικά μελοδράματα, που συναγωνίζονταν σε εισπράξεις τις ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη, δημιουργούσαν το αδιαχώρητο στις αίθουσες της εποχής. Ο μύθος Χούλια συνδέεται με τα χρώματα των φωτορομάντζων, τη λαϊκή απογευματινή, την εφηβεία, μέσα στη δικτατορία, των σημερινών 50άρηδων και 60άρηδων. Η Χούλια («η Αλίκη της Τουρκίας») απευθυνόταν σε μια Ελλάδα μουδιασμένη και ευσυγκίνητη.
Στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος γιορτάστηκαν τα 100 χρόνια του τουρκικού κινηματογράφου με μία εβδομάδα προβολών (ολοκληρώθηκε στις 29 Οκτωβρίου) που περιελάμβανε δεκατέσσερις επιλεγμένες ταινίες, αντιπροσωπευτικά δείγματα της παλαιότερης και σύγχρονης παραγωγής της χώρας.
«Είμαι μέρος αυτού του εορτασμού. Συμπληρώνω περίπου μισό αιώνα στο τουρκικό σινεμά», λέει η Χ. Κότσγιγιτ, ενώ αναζητούμε μια ήσυχη γωνιά για να μιλήσουμε. Με μαύρο σακάκι και παντελόνι, μαύρα πυκνά μαλλιά, λευκό δέρμα, μελιά μάτια και φωτεινό χαμόγελο, πόζαρε στους φωτογράφους μπροστά στις αφίσες από παλιές ταινίες της. Δυσκολευτήκαμε να παρακάμψουμε τον κόσμο που την καθυστερούσε για να βρεθούμε στην αίθουσα προβολών της Ταινιοθήκης, λίγο πριν από την έναρξη της βραδιάς. Αποτραβηχτήκαμε –τρόπος του λέγειν– στα τελευταία καθίσματα για μια σύντομη συνέντευξη, με τη βοήθεια στη μετάφραση της Χρυσούλας Τζανάκου, από το τουρκικό προξενείο.
Τότε και τώρα
«Σταρ» για εκείνην σημαίνει υποδοχή. Δεν παρανόησε την ερώτησή μου για το «τότε» και το «τώρα» του σταρ σίστεμ, μιλώντας με εικόνες: «Είχα έρθει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, 42 χρόνια πριν, και θυμάμαι χιλιάδες ανθρώπους απέναντί μου. Εφιπποι αστυνομικοί φρόντιζαν για την ασφάλειά μου. Δεν είχα ζήσει τέτοια υποδοχή ούτε και στη χώρα μου. Το ενδιαφέρον των Ελλήνων τότε με επηρέασε και με ευχαρίστησε πολύ. Απόψε, είναι σαφώς πολύ πιο λίγα άτομα». «Αρα κάνετε τη σύγκριση…», παρεμβαίνω. «Φυσικό δεν είναι;», ανταπαντά και νομίζω ότι διακρίνω μια ανεπαίσθητη αμηχανία την οποία ξεπερνάμε με την αναφορά στην Αλίκη Βουγιουκλάκη: «Τη Βουγιουκλάκη την ήξερα σαν θαυμάστριά της και θεατής των ταινιών της. Παρακολουθούσα πιο στενά τη Ζωή Λάσκαρη. Τώρα, όπως και να ’χει, ο περισσότερος κόσμος βλέπει κυρίως τηλεόραση».
Τη ρωτώ για τα τουρκικά σίριαλ και τη μεγάλη τους θεαματικότητα. Δεν έχει να πει πολλά πράγματα. Δεν της περισσεύει χρόνος ώστε να είναι πιστή τηλεθεάτρια: «Τα σίριαλ είναι κατά κάποιο τρόπο η επανάληψη των παλιών τούρκικων ταινιών. Τότε γυρίζαμε τις ταινίες με λίγα λεφτά. Τώρα, όλα έχουν αλλάξει…». Ωστόσο η άποψή της για το νέο τουρκικό σινεμά είναι πολύ ενθαρρυντική: «Οι νέοι σκηνοθέτες είναι πιο θαρραλέοι, έχουν εκπαιδευτεί σε σχολές του εξωτερικού, κάνουν προσπάθεια να ανοίξουν τους ορίζοντες του κοινού. Τα έργα τους είναι υψηλών καλλιτεχνικών απαιτήσεων».
– Πόσο έχει αλλάξει η τουρκική κοινωνία σε αυτές τις δεκαετίες;
– Πάρα πολύ. Οπως έχει αλλάξει και η πολιτική ζωή της χώρας. Μια μερίδα ανθρώπων προσαρμόζεται και μια μερίδα διαμαρτύρεται γι’ αυτές τις αλλαγές.
– Εσείς σε ποια μερίδα ανήκετε;
– Πέρασαν αυτά τα χρόνια με μεγάλες αλλαγές και αγώνες κατά της τρομοκρατίας. Επιθυμούμε, ως κοινωνία, μια εξελιγμένη δημοκρατία, με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, με δικαιοσύνη, ισότητα, υπεράσπιση των δικαιωμάτων της γυναίκας.
– Ο Ερντογάν ανταποκρίνεται σε αυτές τις επιθυμίες σας;
– Ναι. Προσπαθεί να ετοιμάσει την Τουρκία για περισσότερη δημοκρατία. Προσπαθεί να σταματήσει την τρομοκρατία του ΡΚΚ (Κομμουνιστικό Κόμμα Κουρδιστάν) για να προοδεύσει η χώρα. Η μεγαλύτερη προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί είναι για την ειρήνη.
– Γυρίσατε ταινίες που είχαν οι περισσότερες «χάπι εντ». Είναι έτσι η ζωή;
– Είναι μια επιλογή. Αν θέλουμε να γίνουμε ευτυχείς, γινόμαστε. Η ζωή του ανθρώπου έχει μεγάλη αξία και είναι πολύ μικρή. Οσο περνάνε τα χρόνια, η υγεία είναι αυτό που εκτιμάς περισσότερο και η αγάπη. Είμαι γεμάτη αγάπη. Πήρα και έδωσα πολλή αγάπη. Είμαι, πάνω απ’ όλα, τυχερή γυναίκα. Εχω μια ευτυχισμένη οικογένεια και μια κόρη. Είναι η μεγαλύτερη χαρά και ευτυχία μου.
– Και η εξωτερική εμφάνιση; Η ομορφιά;
– Πλέον, η ομορφιά είναι καθρέφτης των εσωτερικών αισθημάτων. Αντικατοπτρίζει την αγάπη που έχω μέσα μου. Στα τούρκικα έχουμε μια έκφραση: «Το πρόσωπο είναι ο καθρέφτης της ψυχής».
Ο κόσμος είχε αρχίσει να μπαίνει στην αίθουσα. Ολοι στρέφονταν στην κ. Κότσγιγιτ. Η συνέχεια της κουβέντας ήταν σχεδόν αδύνατη. Την ώρα της θερμής χειραψίας τη ρώτησα αν υπάρχει κάτι που τη φοβίζει. «Ο θάνατος», απάντησε ύστερα από μικρή παύση. Και συμπλήρωσε διφορούμενα: «Να χάσω τους ανθρώπους που αγαπάω».