Για τον Αλαν Γιούστας δεν ξέρουμε πολλά, εντούτοις μπορούμε να βάλουμε το χέρι μας στη φωτιά ότι το προσεχές διάστημα δεν θα αλλάξει χώρα για να γλιτώσει φόρους, δεν θα γίνει βούκινο επειδή έριξε μπουνιά σε Ελληνα φορτηγατζή, δεν θα τα φτιάξει με Γερμανίδα σεξοβόμβα-Playmate ούτε θα δει το πρόσωπό του σε κουτάκι αναψυκτικού. Αυτά δηλαδή που διάνθισαν τον βίο του Αυστριακού Φίλιξ Μπαουμγκάρτνερ, αφότου κατέρριψε το ρεκόρ ελεύθερης πτώσης από τη στρατόσφαιρα το 2012, με μια πανάκριβη και πολυδιαφημισμένη αποστολή που είχε τις οικονομικές «πλάτες» της Red Bull και έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο.
Οχι λοιπόν! Ο 57χρονος κ. Γιούστας, ο οποίος στις 24 Οκτωβρίου, έπειτα από τρία χρόνια αθόρυβης και αυτοχρηματοδοτούμενης (;) προετοιμασίας, «έκλεψε τη δόξα» του Φίλιξ πραγματοποιώντας τη δική του, ακόμη εντυπωσιακότερη, πτώση στο κενό από υψόμετρο 41.419 μ., δεν είναι τέτοιος άνθρωπος. «Θυμίζει περισσότερο μπαμπά που γκρινιάζει στα παιδιά του επειδή γύρισαν σπίτι μετά τις 10», έγραψε κάπου κάποιος. Και ας έχει τη φήμη του «κυνηγού συγκινήσεων» στη Silicon Valley, όπου εργάζεται και διαπρέπει εδώ και σχεδόν 30 χρόνια, τα τελευταία δώδεκα ως ένας από τους 15 ανώτερους αντιπροέδρους της Google, με αποδοχές της τάξεως των 12 εκατομμυρίων δολαρίων ετησίως. Με το που άρχισε να ταξιδεύει στον κόσμο η είδηση της επιτυχίας του, οι περισσότεροι έπεσαν από τα σύννεφα και οι μηχανές αναζήτησης πήραν φωτιά: Ποιος είναι ο Αλαν Γιούστας;
Τα αποτελέσματα -φευ- ήταν βαρετά (η άλλη λέξη των αδαών για πράγματα που δεν καταλαβαίνουν). Σχεδιασμός μικροτσίπ, αρχιτεκτονική πληροφορικών συστημάτων, δυαδικοί κώδικες, συστήματα βελτιστοποίησης ενεργειακής κατανάλωσης, καμιά δεκαριά προσωπικές πατέντες, ομιλίες σε τεχνολογικά συνέδρια, επαγγελματικές συνεντεύξεις για την τεχνολογική στρατηγική της Google, κοινωνική δράση μέσω της τράπεζας τροφίμων Second Harvest που προσφέρει φαγητό σε 37 εκατομμύρια απόρους στην Αμερική και του ιδρύματος υποτροφιών Anita Borg για νέες γυναίκες που θέλουν να ασχοληθούν με την τεχνολογία… Εν ολίγοις, μια στέρεα δομημένη ζωή ενός σοβαρού ανθρώπου που «παίρνει ρίσκα και δίνει σημασία στις λεπτομέρειες» κατά τα λεγόμενα συνεργάτη του, που δηλώνει πάνω απ’ όλα «μηχανικός», «απόλυτα ταγμένος στην ομαδική εργασία» και ξεδίνει πιλοτάροντας παντός τύπου αεροπλάνα ή πραγματοποιώντας πτώσεις με αλεξίπτωτο. Μια ζωή που ο ίδιος αποφάσισε να βάλει σε pause, παρακινούμενος από μια προσωπική εμμονή: «Πάντα αναρωτιόμουν τι θα γινόταν αν μπορούσαμε να σχεδιάσουμε ένα σύστημα που θα επέτρεπε στους ανθρώπους να εξερευνήσουν τη στρατόσφαιρα, αυτό το μέρος του σύμπαντος που ξέρουμε τόσο λίγο, με την ίδια ασφάλεια και ευκολία που εξερευνούμε τους ωκεανούς μας».
Ψάχνοντας λίγο πιο βαθιά, αρχίζεις να καταλαβαίνεις πώς μπήκε ο σπόρος της αναζήτησης στο μυαλό του μικρού Αλαν, γιου μηχανικού, που μεγάλωσε στο εργατικό προάστιο Pine Hills του Ορλάντο, σε μια σειρά από σπιτάκια με κήπο που είχαν φτιαχτεί για υπαλλήλους του βιομηχανικού κολοσσού Martin-Marietta. Τότε, τα χρόνια του ’60 και του ’70, όλη η φαμίλια στριμωχνόταν στο οικογενειακό station wagon για να παρακολουθεί τις εκτοξεύσεις της NASA από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ. Και όσο η φαντασία άνοιγε φτερά, τόσο τα πόδια παρέμεναν κολλημένα στο έδαφος – και στο εργασιακό ήθος της αμερικανικής μικρομεσαίας οικογένειας: περιστασιακός πωλητής ξηρών καρπών στα 11, part-time βοηθός μάστορα σε αντλίες και μηχανές του δήμου του Ορλάντο κάτι εφηβικά καλοκαίρια, καντινιέρης με «ειδίκευση» στο ποπ κορν και στα παγωτά στην Ντίσνεϊλαντ, για να συνεισφέρει οικονομικά στις σπουδές του στο τότε Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Φλόριδας, προβιβασμένος κάποια στιγμή σε μηχανοδηγό στο τρενάκι του πάρκου, ο Γιούστας έμαθε από μικρός ότι η ζωή είναι αγώνας. Κι ενώ είχε ξεκινήσει για μηχανικός, ένα μάθημα υπολογιστών τον έκανε να αλλάξει κατεύθυνση, παρόλο που ο εποπτεύων καθηγητής του τον είχε συμβουλεύσει να κάτσει στ’ αυγά του: «Παιδί μου, κάνε το αν το επιθυμείς, αλλά να ξέρεις ότι η επιστήμη των υπολογιστών δεν έχει μέλλον». Αφού ολοκλήρωσε και το διδακτορικό του το 1984, πέρασε χρόνια δουλεύοντας σε τεχνολογικές εταιρείες όπως η Compaq, για να καταλήξει στην Google το 2002, τότε που ο νυν κολοσσός ήταν μόλις τεσσάρων ετών. Παρά την άνοδό του στην ιεραρχία, φρόντισε να διατηρεί προφίλ δυσανάλογα χαμηλό σε σχέση με τις φιλοδοξίες της παράλληλης ζωής του, όπου σιγόκαιγε η επιθυμία του να γράψει ιστορία, να παροτρύνει κι άλλους ανθρώπους να τολμήσουν το ακατόρθωτο και να συνεισφέρουν στην επιστημονική γνώση.
Κάπως έτσι φτάσαμε στη σημαδιακή γνωριμία του με τον Τέιμπερ Μακ Κάλουμ, της εταιρείας Paragon Space Development Operation, που «κάνει τα όνειρα πραγματικότητα» και, πρακτικά, ειδικεύεται στο σχεδιασμό αποστολών στα όρια του Διαστήματος. Στο πρόσωπο του Γιούστας η Paragon βρήκε τον ιδανικό της πρεσβευτή: εύπορο, σοβαρό, αποφασισμένο, παντελώς αδιάφορο να χρησιμοποιήσει την αποστολή του για να παίξει το παιχνίδι του μάρκετινγκ. Γύρω τους, και υπό την κωδική ονομασία StratEx (Stratospheric Explorer), μαζεύτηκε μια ομάδα κορυφαίων επιστημόνων. Η εταιρεία ILC Dover ανέλαβε να σχεδιάσει μια στολή επιβίωσης πιο εξελιγμένη από αυτήν που χρησιμοποιείται στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Ο Τζούλιαν Νοτ, πρωτοπόρος των αερόστατων και κάτοχος 79 παγκόσμιων ρεκόρ, ανέλαβε την ομαλή ανύψωση. Η United Parachute Technologies, με πάνω από 40 χρόνια ειδίκευσης και 60.000 αλεξίπτωτα για στρατιωτική και αθλητική χρήση, είχε την ευθύνη να τον επαναφέρει σώο και αβλαβή στο έδαφος. Αλλοι εξπέρ επιφορτίστηκαν με την εκγύμνασή του με βάρη για να δυναμώσει και να μπορεί να ελέγξει το σοκ της πτώσης ή την εκπαίδευσή του με στολή σε κάθετους αεροστρόβιλους. Και όλο αυτό επί 34 μήνες, χωρίς να δημοσιοποιηθεί το παραμικρό!
Για να φτάσουμε στη μέρα, ή μάλλον στην προηγούμενη νύχτα, του εγχειρήματος. Με την ομάδα να είναι στο πόδι από τα μεσάνυχτα σε έναν εγκαταλελειμμένο αεροδιάδρομο στο Ρόσγουελ του Νέου Μεξικού και τον Αλαν να περνά τέσσερις ώρες σε θάλαμο οξυγόνου για να καθαρίσει ο οργανισμός του από το άζωτο, ενόσω όλα τα συστήματα ελέγχονται εξονυχιστικά. Οταν πια δίνεται το «πράσινο φως», το αερόστατο, χωρητικότητας 311.000 κυβικών μέτρων, αρχίζει να γεμίζει με ήλιον. Για την εκτόξευση, λιγότερα από 1.000 κυβικά μέτρα του αερίου είναι αρκετά – όσο κερδίζει υψόμετρο και η πίεση ελαττώνεται, θα διασταλεί τρομακτικά, φτάνοντας τα 84 μέτρα σε διάμετρο και τα 122 σε ύψος. Στις 7 π.μ. ακριβώς, το αερόστατο -με τον προσδεδεμένο Αλαν- απελευθερώνεται και αρχίζει να παίρνει ύψος, αναπτύσσοντας ταχύτητα 18,28 χιλιομέτρων ανά ώρα. Επειτα από δύο ώρες και επτά λεπτά φτάνουν στο επιθυμητό υψόμετρο, όπου οι συνθήκες είναι απαγορευτικές για την ανθρώπινη ζωή, με μόνη τη στολή να προστατεύει τον τολμηρό αεροναύτη.
Παύση. Για 30 λεπτά ο Αλαν απολαμβάνει τη θέα στο όριο του Διαστήματος – με το απόλυτο σκοτάδι από πάνω του και τη φωτεινή γαλάζια σφαίρα από κάτω. Ενας μικρός εκρηκτικός μηχανισμός σπάει τα δεσμά του – και αρχίζει η πτώση. Αρχικά βιώνει την έλλειψη βαρύτητας και 90 δευτερόλεπτα μετά σπάει το φράγμα του ήχου, έχοντας αναπτύξει ταχύτητα 1.321 χιλιομέτρων ανά ώρα. Περιέργως, ο κρότος ακούγεται στο έδαφος, αλλά όχι από τον ίδιο. Για τα επόμενα 5 λεπτά συνεχίζει την πτώση επιβραδυνόμενος, καθώς εισέρχεται στην πιο πυκνή ατμόσφαιρα. Περίπου στα 5,5 χιλιόμετρα από το έδαφος ανοίγει το αλεξίπτωτό του. Εχει αποφύγει τον ανεξέλεγκτο στροβιλισμό της αντίστοιχης «βουτιάς» του Μπαουμγκάρτνερ – απόδειξη ότι τα δικά του συστήματα ελέγχου ήταν πιο εξελιγμένα. Η τελική φάση της καθόδου διαρκεί 14 λεπτά και 19 δευτερόλεπτα. Η ομάδα εδάφους σπεύδει στο σημείο, που απέχει δεκάδες χιλιόμετρα από το σημείο εκτόξευσης, με ελικόπτερο, οχήματα και ιατρικό τιμ με ασθενοφόρο. Αχρείαστα. Ολα έχουν εξελιχθεί ομαλά. Ο Αλαν έχει να λέει πως ήταν μια «άγρια βόλτα», αλλά αγκάλιασε σφιχτά το χειριστήριό του, μάζεψε τα πόδια του, φρόντισε να κάνει τις ελάχιστες δυνατές κινήσεις και προσπάθησε να μείνει σταθερός.
Ο Γιούστας κατέρριψε τα ρεκόρ ελεύθερης πτώσης (υψόμετρου, μέγιστης ταχύτητας) χωρίς να είναι προστατευμένος σε διαστημική κάψουλα όπως ο Φίλιξ Μπαουμγκάρτνερ, χωρίς να χάσει τον έλεγχο της καθόδου του, χωρίς να εμπορευματοποιήσει το εγχείρημά του – ακόμη και την υποστήριξη της εργοδότριας εταιρείας του Google την αρνήθηκε. Οι συμπαραστάτες του θεωρούν ότι η τεχνογνωσία της ομαλής επαναφοράς ανθρώπου από τέτοιο υψόμετρο θα αποδειχθεί πολύτιμη για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο εξερεύνησης της γνωστής – άγνωστης στρατόσφαιρας. Το σίγουρο είναι ότι πολλοί άνθρωποι σοκαρίστηκαν με αυτό που συνέβη στις 24 Οκτωβρίου. Αντί υστερόγραφου, ζήτησα μια δήλωση από τον Γκραντ Αντερσον, πρόεδρο της Paragon Space Development, για τη σημασία του εγχειρήματος. «Η αποστολή StratEx είναι η απόδειξη του τι μπορεί να κάνει μια μικρή, δεμένη ομάδα ειδικών όταν έχει ξεκάθαρους στόχους. Για να φέρεις εις πέρας ένα τόσο σύνθετο σχέδιο, όλα πρέπει να γίνουν με ασφάλεια, ο παράγοντας ρίσκου να ελαχιστοποιείται διαρκώς και την ίδια στιγμή να επεκτείνονται τα όρια του τι είναι δυνατό μέσα από νέες καινοτομίες».