Εμα Μαρτσεγκάλια: Οι επενδύσεις θα έρθουν εάν επιστρέψει η αξιοπιστία

Εμα Μαρτσεγκάλια: Οι επενδύσεις θα έρθουν εάν επιστρέψει η αξιοπιστία

9' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αν δεν ακουγόταν τόσο κοινότοπο, θα ξεκινούσα αυτό το κείμενο παρατηρώντας ότι η Εμα Μαρτσεγκάλια είναι γεννημένη επιχειρηματίας. Κόρη του θρυλικού Στένο Μαρτσεγκάλια, η 50χρονη Ιταλίδα, μαζί με τον αδελφό της, Αντόνιο, είναι σήμερα διευθύνουσα σύμβουλος του Marcegaglia Group, της μεγαλύτερης εταιρείας επεξεργασίας χάλυβα στην Ευρώπη. Είναι επίσης πρόεδρος Δ.Σ. της ENI, της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της Ιταλίας, ενώ έχει διατελέσει και πρόεδρος της Confindustria (του ιδιαίτερα ισχυρού Ιταλικού Συνδέσμου Βιομηχανιών).

Στην Αθήνα, ωστόσο, βρέθηκε ως εκπρόσωπος μιας ευρύτερης επιχειρηματικής κοινότητας. Ως πρόεδρος της Business Europe, της Συνομοσπονδίας των ΣΕΒ της Ευρώπης, με 39 συνδέσμους από 33 χώρες ως μέλη, οι οποίοι εκπροσωπούν είκοσι εκατομμύρια επιχειρήσεις, ήρθε στη χώρα μας για να συμμετάσχει στη γενική συνέλευση του ΣΕΒ. Λίγο πριν μεταβεί στο Μέγαρο Μουσικής, βρήκε τον χρόνο για μία συνάντηση με την «Κ», στην οποία τέθηκαν επί τάπητος τα κρίσιμα ζητήματα ενώπιον της ιταλικής, της ελληνικής και της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στην τρέχουσα περίοδο των συνεχών ανακατατάξεων και προκλήσεων.

Η συνομιλήτριά μας –ζωηρή, με σπινθηροβόλο βλέμμα, πρόθυμη να απαντήσει αλλά και ικανή στο να κατευθύνει τη συζήτηση διακριτικά εκεί που θέλει– ξεκινά μιλώντας για την ανάκαμψη στην Ευρωζώνη, που «κερδίζει έδαφος, όπως δείχνουν και οι εαρινές προβλέψεις της Κομισιόν». Ωστόσο, η είδηση δεν μπορεί να είναι αφορμή για πανηγυρισμούς, μοιάζει να υπονοεί: «Η ευρωπαϊκή οικονομία έχασε πέντε εκατομμύρια θέσεις εργασίας εξαιτίας της ύφεσης, έναντι μόλις ενός εκατομμυρίου στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία. Το αμερικανικό ΑΕΠ είναι ήδη 8% υψηλότερο από τα προ κρίσης επίπεδα. Το ευρωπαϊκό ΑΕΠ ακόμα δεν έχει ανακτήσει τα υψηλά στα οποία είχε φτάσει πριν από το 2008».

Ενδεχόμενο «ατυχήματος»

Ανησυχεί ότι ένα ελληνικό «ατύχημα» μπορεί να εκτροχιάσει την ευρωπαϊκή ανάκαμψη; «Ναι», απαντά ευθέως. «Το πρόγραμμα [ποσοτικής χαλάρωσης] της ΕΚΤ σε κάποιο βαθμό έχει απομονώσει την Ελλάδα από την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά [ένα ατύχημα] θα ήταν κάτι πολύ αρνητικό. Εμείς είμαστε εδώ ως εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής επιχειρηματικής κοινότητας, για να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε και να δηλώσουμε ότι θέλουμε η Ελλάδα να παραμείνει στο ευρώ. Θεωρούμε ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες εδώ, αλλά θα πρέπει [η Αθήνα] να κάνει πράξη τις δεσμεύσεις της, να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις. Δεν υπάρχει πια χρόνος για παιχνίδια».

Θα αρκούσε ένας έντιμος συμβιβασμός στη διαπραγμάτευση της Αθήνας και των πιστωτών, για να στρέψουν το επενδυτικό τους βλέμμα προς την Ελλάδα σημαντικές ευρωπαϊκές επιχειρήσεις; «Αν υπάρξει μία καλή συμφωνία, επιστροφή της εμπιστοσύνης και της αξιοπιστίας, δεν βλέπω γιατί όχι. Αλλά για να ανακτήσει η Ελλάδα την αξιοπιστία της, πρέπει να υλοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες είχε υποσχεθεί ότι θα κάνει».

Μπορεί η σημερινή κυβέρνηση να υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις που θα καταστήσουν την Ελλάδα πιο ελκυστικό προορισμό για ιδιώτες επενδυτές; «Το ελπίζουμε. Υπάρχει προφανώς θέμα αξιοπιστίας. Ωστόσο, ας μιλήσουμε ξεκάθαρα: Πριν προκηρυχθούν οι εκλογές, η πρόβλεψη για την ανάπτυξη στην Ελλάδα το 2015 κυμαινόταν στο 2,9% και γίνονταν έντονες συζητήσεις για επενδυτικά σχέδια: το επίπεδο των μισθών είναι χαμηλό, η χώρα ανήκει στην Ευρώπη, έχετε πολύ καλό εργατικό δυναμικό». Πέρυσι, όπως αναφέρει, «όταν είχα έρθει τέτοια εποχή επί ελληνικής προεδρίας, με είχαν ρωτήσει αν θα επένδυα εδώ και είχα πει “γιατί όχι;”» –ο Ομιλος έχει κάνει ένα μικρό άνοιγμα στον τουρισμό. Εξακολουθεί να ισχύει το «γιατί όχι;» τη ρωτάμε. Αντιδρά γελώντας, ώστε να κερδίσει χρόνο για τη σωστή διατύπωση της απάντησης. «Υπάρχει προοπτική», λέει τελικά. «Αρκεί να υπάρχει αξιοπιστία» (αυτή η λέξη ξανά).

Το ελληνικό ζήτημα, φυσικά, δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή οικονομία. Οπως σημειώνει η κ. Μαρτσεγκάλια, η ανάκαμψη δεν μπορεί να κρύψει το «πραγματικό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας» που υπάρχει στη Γηραιά Ηπειρο. «Το 2000, η Ευρώπη προσέλκυε περίπου το 40% του συνόλου των ξένων άμεσων επενδύσεων στον κόσμο. Πέρυσι, το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 17%. Πρόκειται για τεράστια μείωση». Η ανάγκη δράσης είναι επιτακτική: «Πρέπει να κινηθούμε άμεσα, δεν υπάρχει περιθώριο να χάσουμε χρόνο. Οι άλλοι προχωρούν», τονίζει.

Ανοιξε ο δρόμος στις γυναίκες να μπουν στα Δ.Σ. των εταιρειών

Ο πατέρας της προέδρου της Business Europe, που απεβίωσε τo 2013 σε ηλικία 83 ετών, υπήρξε μία καταλυτική επιρροή στη ζωή της. Γόνος μιας σχεδόν άπορης οικογένειας, αναδείχθηκε σε έναν από τους τιτάνες της βιομηχανικής ανοικοδόμησης της Ιταλίας από τη δεκαετία του 1960 και μετά. Το ένστικτο επιβίωσής του δοκιμάστηκε το 1982, όταν απήχθη από την καλαβριανή μαφία και κρατήθηκε ως όμηρος για 51 μέρες, ώσπου να εντοπιστεί από την αστυνομία στην προσπάθειά του να δραπετεύσει και να απελευθερωθεί. «Από τον πατέρα μου έμαθα ότι οι εταιρείες έχουν κοινωνική αξία, όχι μόνο οικονομική» λέει στην «Κ» η κόρη του. «Εμαθα επίσης να έχω το θάρρος να προωθώ τις ιδέες μου χωρίς φόβο».

Ο όμιλος Marcegaglia απασχολεί σήμερα περίπου 7.000 εργαζόμενους, έχει στην ιδιοκτησία του 43 εργοστάσια ανά τον κόσμο με ετήσια παραγωγή που φτάνει τα 5 εκατ. τόνους και κύκλο εργασιών άνω των 4 δισ. ευρώ. Παρ’ όλ’ αυτά, παραμένει μία οικογενειακή επιχείρηση: οι Μαρτσεγκάλια διατηρούν τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και ο όμιλος παραμένει εκτός χρηματιστηρίου. Στην Ιταλία, όπως και στην Ελλάδα, το οικογενειακό μοντέλο παραμένει προεξάρχον, σε επιχειρήσεις μικρές και μεγάλες – από αυτοκινητοβιομηχανίες σαν τη Fiat ώς την πλειονότητα των πιο γνωστών εταιρειών στους κλάδους της μόδας, των ειδών πολυτελείας και του μηχανολογικού εξοπλισμού.

«Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, ειδικά οι μεγαλύτερες εξ αυτών, που κοιτάζουν πέρα από τα σύνορα της Ιταλίας, αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ιταλικής οικονομίας» λέει η κ. Μαρτσεγκάλια. Για το ενδεχόμενο εισαγωγής της εταιρείας στο χρηματιστήριο, απαντά: «Δεν είμαστε κατά της ιδέας ως θέμα αρχής, αλλά θα το κάναμε μόνο αν υπήρχε η ανάγκη να γίνει. Θα μπορούσε να είναι σημαντικό σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο».

Ο κόσμος των ιταλικών επιχειρήσεων ήταν επίσης παραδοσιακά ιδιαίτερα πατριαρχικός, γεγονός το οποίο είχε κάνει ακόμα πιο αισθητή την παρουσία της κ. Μαρτσεγκάλια, όταν έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Confindustria. Ο αριθμός των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, χάρη σε νόμο του Μπερλουσκόνι που επέβαλε υποχρεωτικές ποσοστώσεις. «Η δική μου θέση ήταν κατά των ποσοστώσεων, και μακροπρόθεσμα εξακολουθώ να έχω την ίδια άποψη» λέει η συνομιλήτριά μας. «Ωστόσο, σε μία χώρα όπως η Ιταλία, όπου το ποσοστό των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια εισηγμένων εταιρειών ήταν κάτω από 5% πριν από τέσσερα χρόνια, έχει μια λογική για να ανοίξει ο δρόμος. Σήμερα, το ποσοστό έχει φτάσει το 27%».

Η Ευρώπη πρέπει να αποκτήσει ενεργειακή ανταγωνιστικότητα

Ενα από τα κύρια επιτεύγματα της κ. Μαρτσεγκάλια ως προέδρου της Confindustria ήταν η συμφωνία με τα συνδικάτα για την αποκέντρωση των μισθολογικών διαπραγματεύσεων, από το επίπεδο του κλάδου σε αυτό της επιχείρησης. Σε πρόσφατη ομιλία της ανέδειξε τη σημασία της ευελιξίας μεταξύ των διαφορετικών επιπέδων στις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Πόσο μεγάλη ευελιξία, όμως, χρειάζεται; Τι πρέπει να μένει στο κλαδικό επίπεδο και τι πρέπει να καθορίζεται στο επίπεδο της επιχείρησης;

«Σε πιο μεγάλες επιχειρήσεις, όπου οι εργαζόμενοι έχουν συνδικαλιστική εκπροσώπηση, η μισθολογική διαπραγμάτευση μεταξύ της εργοδοσίας και του συνδικάτου πρέπει να καθορίζει πλήρως το επίπεδο του μισθού –δεν πρέπει να συμπληρώνει ό,τι έχει συμφωνηθεί σε κλαδικό επίπεδο» λέει η πρόεδρος της Business Europe. «Οσο πιο κοντά στην παραγωγή γίνεται η διαπραγμάτευση τόσο καλύτερα μπορεί να διασυνδεθεί το επίπεδο των μισθών με την παραγωγικότητα».

Πώς προχώρησε η διαδικασία αυτή στην Ιταλία; Δεν υπήρξαν αντιδράσεις από τα συνδικάτα; «Ηταν μια δύσκολη διαδικασία» παραδέχεται, μεταξύ άλλων επειδή «υπήρχαν και κάποιες επιχειρήσεις που δεν ήθελαν

να εμπλακούν σε διαπραγματεύσεις με τους εργαζόμενούς τους –προτιμούσαν το θέμα να λύνεται σε κλαδικό επίπεδο. Για παράδειγμα, οι πολυεθνικές στον κλάδο των τροφίμων ανησυχούσαν για το ενδεχόμενο απεργιών από τους εργαζόμενούς τους, που θα οδηγούσαν σε καταστροφή των ευπαθών προϊόντων τους. Παρ’ όλα αυτά, επεκτάθηκε πολύ η διαπραγμάτευση σε επίπεδο επιχείρησης στις πιο μεγάλες εταιρείες».

Το αποτέλεσμα, όπως εξηγεί η Ιταλίδα επιχειρηματίας, είναι να υπάρχει μία μεικτή εικόνα σήμερα στη χώρα της, καθώς παρά τις αλλαγές αυτές, «εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλές πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν έχουν σωματεία. Αυτές εξακολουθούν να καλύπτονται από τις κλαδικές συμβάσεις – όπως είναι λογικό». Το μοναδιαίο κόστος εργασίας «παραμένει υπερβολικά ψηλό», όπως λέει, ως αποτέλεσμα της παλαιότερης πρωτοκαθεδρίας των συλλογικών διαπραγματεύσεων σε εθνικό επίπεδο, «χωρίς καμιά αναφορά στην παραγωγικότητα».

Η κ. Μαρτσεγκάλια επαινεί την εργασιακή μεταρρύθμιση που έχει προωθήσει ο Ματέο Ρέντσι, μεταξύ άλλων γιατί κατάργησε τις προβλέψεις του άρθρου 18 –του νομικού πλαισίου σχετικά με τις απολύσεις που ίσχυε από τη δεκαετία του 1970. «Βάσει του άρθρου αυτού, αν ένας δικαστής έκρινε ότι μία απόλυση ήταν αδικαιολόγητη, η εταιρεία αναγκαζόταν να επαναπροσλάβει τον απολυμένο. Είχε γίνει αυτόματος μηχανισμός. Οι δικαστές δικαίωναν κάθε εργαζόμενο που προσέφευγε κατά της απόλυσής του. Κάτι που σήμαινε ότι άπαξ και κάποιος προσλαμβανόταν, η δουλειά ήταν για πάντα! Με τον νέο νόμο, ο απολυμένος εργαζόμενος πρέπει να αποδείξει ότι ο λόγος που δόθηκε για την απόλυσή του δεν ευσταθεί».

Τα τελευταία χρόνια, πάντως, το ενεργειακό κόστος έχει αναδειχθεί ως πιο κρίσιμο μειονέκτημα για την ευρωπαϊκή βιομηχανία απ’ ό,τι το εργασιακό. Ειδικότερα, η ανταγωνιστικότητα της αμερικανικής βιομηχανίας έναντι της ευρωπαϊκής έχει ενισχυθεί σημαντικά, χάρη στην ευρεία χρήση φθηνού σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ. Η Ε.Ε. τι μπορεί να κάνει για να στηρίξει την ενεργειακή ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων;

Ελεύθερη διακίνηση

«Κατ’ αρχάς, πρέπει να φτιάξουμε μία ενεργειακή ένωση που να λειτουργεί, και που να λαμβάνει υπ’ όψιν, εκτός από το κλίμα, και ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας αλλά και ανταγωνιστικότητας κόστους», απαντά.

Στο θέμα της κλιματικής αλλαγής και της συνόδου που θα λάβει χώρα στο Παρίσι στα τέλη του 2015, τονίζει ότι «θέλουμε μία παγκόσμια συμφωνία για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, αλλά δεν έχουμε το περιθώριο να είμαστε πάλι οι μόνοι που θα πάρουμε μέτρα».

Η Ιταλίδα επιχειρηματίας υπογραμμίζει την ανάγκη δημιουργίας υποδομών και εναρμόνισης κανονιστικών πλαισίων, ώστε η ενέργεια να μπορεί να διακινείται απρόσκοπτα από το ένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. στο άλλο. «Εχουμε υποδομές για υγροποιημένο φυσικό αέριο [LNG] στην Ισπανία και την Ιταλία, οι οποίες χρησιμοποιούνται μόνο κατά 20%-30%, γιατί δεν υπάρχει τρόπος να μεταπωληθούν μεγαλύτερες ποσότητες σε άλλες χώρες», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Το ζήτημα του κόστους ενέργειας είναι ιδιαίτερα επιτακτικό για κλάδους της βαριάς βιομηχανίας, όπως είναι η χαλυβουργία. Η ιταλική βιομηχανία, όπως και η ελληνική, πληρώνουν το ρεύμα πολύ πιο ακριβά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η Ιταλία έχει λάβει μέτρα για τη στήριξη των πιο ενεργοβόρων κλάδων της οικονομίας της –όπως αυτό της διακοψιμότητας, στο οποίο αναφέρεται η συνομιλήτριά μας, η οποία ήταν από τους βασικούς εισηγητές. Με τα συμβόλαια διακοψιμότητας, οι εταιρείες έντασης ενέργειας λαμβάνουν εκπτώσεις από το κράτος στην τιμή του ηλεκτρικού, προσφέροντας ως αντάλλαγμα τη δυνατότητα στον διαχειριστή του δικτύου να τους κόψει την παροχή αν το απαιτεί η ισορροπία του δικτύου.

Σημειώνεται, πάντως, ότι τα συμβόλαια αυτά τα ερευνά εξονυχιστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να κρίνει αν πρόκειται για παράνομες κρατικές ενισχύσεις.

Η συνάντηση

Βρεθήκαμε στο «Βυζαντινό» του Hilton, λίγο πριν από την ομιλία της στο Μέγαρο Μουσικής, για μία Coke Zero και έναν διπλό εσπρέσο. Κόστος: 13,50 ευρώ.

Oι σταθμοί της

1965

Γεννιέται στη Μάντοβα.

1988-89

Λαμβάνει με άριστα το πτυχίο της στα Οικονομικά των Επιχειρήσεων από το πανεπιστήμιο Bocconi και μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

1989

Ξεκινά την καριέρα της στον οικογενειακό όμιλο επιχειρήσεων.

1996

Εκλέγεται πρόεδρος των Νέων Επιχειρηματιών της Confindustria.

1997

Αναλαμβάνει πρόεδρος της συνομοσπονδίας YES (Young Entrepreneurs for Europe).

2000

Αναβαθμίζεται σε αντιπρόεδρο της Confindustria με ευθύνη ευρωπαϊκά θέματα.

2008

Γίνεται η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Confindustria και η νεότερη επικεφαλής στην ιστορία του Συνδέσμου.

2013

Γίνεται πρόεδρος της Business Europe.

2014

Διορίζεται πρόεδρος Δ.Σ. της πετρελαϊκής εταιρείας ENI.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή