Αγγελος Παπαναστασίου, ο τολμηρός κινηματογραφιστής της Κατοχής

Αγγελος Παπαναστασίου, ο τολμηρός κινηματογραφιστής της Κατοχής

1' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Την περασμένη Κυριακή βρέθηκα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στη «νέα» της, εδώ και αρκετά χρόνια, έδρα, την κάπως άχρωμη, άγευστη και άοσμη σε σχέση με την «αρχαία» αλλά πολύ πιο ατμοσφαιρική αίθουσα του Μεγάρου Δεληγιώργη στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Κανάρη.

Ομως η Ταινιοθήκη είναι η Ταινιοθήκη και επιτελεί εθνικό έργο, και το τελευταίο της αφιέρωμα στις «Εικόνες της Κατοχής και της Απελευθέρωσης» ήταν από εκείνα που δικαιώνουν τον ρόλο της. Ετρεξα, λοιπόν, στην Ιερά Οδό για να δω δύο ντοκιμαντέρ που δεν τα βλέπεις εύκολα: τις «Εικόνες από την Ελλάδα», παραγωγή της Φίνος Φιλμς που καλύπτει κατά κύριο λόγο τις τελευταίες ημέρες της παρουσίας των ναζί στην Αθήνα, με αποκορύφωμα τους πανηγυρισμούς για την Απελευθέρωση (12 Οκτωβρίου 1944) και κυρίως τα 26 λεπτά που έχουν διασωθεί από το περίφημο φιλμ του Αγγελου Παπαναστασίου (1896-1953) με τίτλο «Από την τραγωδία της σκλαβωμένης Ελλάδος 1941-44».

Πρόκειται για συγκλονιστικές, αταξινόμητες εικόνες της γερμανικής κατοχής στην Αθήνα με σημείο εκκίνησης την είσοδο των ναζιστικών στρατευμάτων, τον Απρίλιο του 1941. Ο Παπαναστασίου παρακολουθεί την πομπή από το πεζοδρόμιο της λεωφόρου Αμαλίας. Και αν εύλογα αναρωτιέστε πώς κατάφερε να κινηματογραφήσει ελεύθερος κάτω από τέτοιες συνθήκες, ο ιστορικός και συγγραφέας Μενέλαος Χαραλαμπίδης μας αποκάλυψε στη διάρκεια της προβολής τον «τρόπο» του τολμηρού Αθηναίου επιχειρηματία: έκρυβε την κάμερά του σε ένα μικρό βαλιτσάκι με μια τρύπα στη μέση για τον φακό ή, όπως είχε αποκαλύψει η κόρη του, Λουκία Παπαναστασίου στη συνάδελφο Νόρα Ράλλη, «σε ένα τενεκεδάκι συσσιτίου από αυτά που είχαν οι Αθηναίοι και γύρναγαν τους δρόμους μήπως βρουν τίποτε πεταμένο, να το μαζέψουν να φάνε…». Ολα αυτά, με αυτονόητα τεράστιο ρίσκο για τη ζωή τη δική του αλλά και της οικογένειάς του.

Σύμφωνα με τον κ. Μενέλαο Χαραλαμπίδη, ο Αγγελος Παπαναστασίου δεν ήταν ούτε επαγγελματίας ρεπόρτερ ούτε επαγγελματίας κινηματογραφιστής. Γεννημένος στην Αθήνα το 1896, δόκιμος του Βασιλικού Ναυτικού, δημιούργησε το 1929 (μαζί με τον φίλο του Αδαμάντιο Καρόκη) το μεγαλύτερο εργοστάσιο μπαταριών στα Βαλκάνια εκείνης της εποχής, με την επωνυμία ΠΑΚ, από τα αρχικά τους. Οι αγωνίες και το ρίσκο του Παπαναστασίου δεν πήγαν, τελικά, καθόλου χαμένα καθώς το μοναδικό ντοκουμέντο χρησιμοποιήθηκε ως τεκμήριο τέλεσης εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στη δίκη της Νυρεμβέργης. Και αν ο ίδιος γλίτωσε από τα χέρια των ναζί, δεν είχε την τύχη μαζί του στα χρόνια της ελεύθερης, πια, Ελλάδας: έφυγε από τη ζωή πρόωρα το 1953 σε αυτοκινητικό δυστύχημα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή