«Είναι μεγάλη μου τιμή και είμαι ευγνώμων προς την Ακαδημία γι’ αυτή την αναγνώριση. Ηταν προνόμιο και χαρά να επισκεφτώ πάλι τον “γαλαξία” του Star Wars και να συνεργαστώ με τον λαμπρό σκηνοθέτη J. J. Abrams σε αυτή την πολύ ιδιαίτερη ταινία».
Με αυτά τα λόγια χαιρέτισε την… 50ή υποψηφιότητά του για βραβείο Οσκαρ, ο σπουδαίος συνθέτης κινηματογραφικής μουσικής και κάτοχος πέντε χρυσών αγαλματίδιων, Τζον Ουίλιαμς. Η σεμνή δήλωσή του δεν προδίδει τo εκπληκτικό επίτευγμά του στην ιστορία των Οσκαρ, αυτό του εν ζωή καλλιτέχνη με τις περισσότερες υποψηφιότητες και δεύτερο όλων των εποχών, μετά τον Ουόλτ Ντίσνεϊ.
«Τα σαγόνια του καρχαρία»
Ο Τζον Ουίλιαμς γεννήθηκε στο Κουίνς της Νέας Υόρκης και μεγάλωσε στο Λος Αντζελες μέσα σε ένα μουσικό περιβάλλον. Ο πατέρας του έπαιζε κρουστά στο τζαζ κουιντέτο του Raymond Scott και δούλευε ως session μουσικός στις ορχήστρες της Columbia Pictures στο Χόλιγουντ. Εκεί, ο νεαρός Τζον φοίτησε στο πανεπιστήμιο UCLA, ενώ παράλληλα έκανε ιδιαίτερα μαθήματα μουσικής με τον σπουδαίο Ιταλό συνθέτη Mario Castelnuovo-Tedesco. Το 1952 κατατάσσεται στην αμερικανική Πολεμική Αεροπορία και γίνεται υπεύθυνος της στρατιωτικής μπάντας. Επειτα από τρία χρόνια θητείας, ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη, με το όνειρο να γίνει σπουδαίος πιανίστας κονσέρτων. Για να το καταφέρει, εγγράφεται ως σπουδαστής στο φημισμένο Julliard School έχοντας ως καθηγήτρια την σπουδαία πιανίστρια και παιδαγωγό, Rosina Lhevinne. Ο ίδιος θυμάται το 2012 εκείνη την περίοδο της ζωής του, δηλώνοντας στον ραδιοφωνικό σταθμό NPR, «άκουσα μουσικούς όπως οι John Browning και Van Cliburn, οι οποίοι ήταν επίσης μαθητές της Rosina και αναλογίστηκα πως αν αυτός είναι ο ανταγωνισμός, τότε καλύτερα να γίνω συνθέτης!».
Επιστρέφοντας στο Λος Αντζελες ο Ουίλιαμς ακόμα ως πιανίστας, θα συμμετάσχει στην μπάντα του τραγουδιστή Φράνκι Λέιν αλλά και στις ηχογραφήσεις της ορχήστρας του Χένρι Μαντσίνι. Κορυφαία στιγμή το θρυλικό πιανιστικό του riff στο πρωτοποριακό θέμα της τηλεοπτικής σειράς «Peter Gunn». Σιγά σιγά θα αρχίσει να εργάζεται ως ενορχηστρωτής σε κινηματογραφικά στούντιο, με σπουδαία ονόματα της χρυσής εποχής του Χόλιγουντ, όπως οι Franz Waxman, Bernard Herrmann, και Alfred Newman. Κατά τη δεκαετία του ’60, θα καταπιαστεί με την πρωτότυπη σύνθεση μουσικών θεμάτων για δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές όπως «Wagon Train», «Gilligan’s Island», «Lost in Space» και «Land Of the Giants».
Από το 1958, ο Ουίλιαμς είχε κάνει και το ντεμπούτο του ως συνθέτης της μεγάλης οθόνης με το «σκορ» της ταινίας «Daddy-O». Δέκα χρόνια μετά, θα έρθει η πρώτη του υποψηφιότητα για το χρυσό αγαλματίδιο με την ταινία «Valley of the Dolls» και η πρώτη επαφή με τον θείο Οσκαρ θα γίνει ως ενορχηστρωτής της κινηματογραφικής μεταφοράς του μιούζικαλ «Βιολιστής στη στέγη», το 1972. Παρά τη μεγάλη προσοχή που προσέλκυσαν οι μουσικές του για ταινίες καταστροφής όπως «Το ναυάγιο του Ποσειδώνα», «Ο πύργος της Κολάσεως» και «Σεισμός», κομβικό σημείο της καριέρας του ήταν η καλλιτεχνική συνάντηση με τον σκηνοθέτη, Στίβεν Σπίλμπεργκ.
Η εκ των σπουδαιοτέρων της μεγάλης οθόνης συνεργασία ξεκίνησε, όταν ο νεαρός Σπίλμπεργκ πλησίασε τον Ουίλιαμς για να συνθέσει τη μουσική της ταινίας του, «The Sugarland Express», το 1974. Η επόμενη χρονιά και η θρυλική ταινία «Τα Σαγόνια του Καρχαρία», θα τους απογειώσει προς τον έναστρο ουρανό του Χόλιγουντ. Το διαχρονικό μουσικό μοτίβο του απειλητικού καρχαρία, δύο χαμηλές νότες που παίζονται εναλλάξ στην τούμπα, γίνεται συνώνυμο με τον καρχαρία και τον θαλάσσιο κίνδυνο. Η καλλιτεχνική τους διαδρομή διήρκεσε για περισσότερες από 20 ταινίες, με σημαντικότερους σταθμούς – «Στενές επαφές τρίτου τύπου» (1977), «E.T. – Ο Εξωγήινος» (1982), η τριλογία του «Ιντιάνα Τζόουνς» και «Τζουράσικ Παρκ» (1993). Την ίδια χρονιά, ο Ουίλιαμς συνθέτει –για πολλούς– το καλύτερο μουσικό θέμα των τελευταίων δεκαετιών για τη σπουδαία ταινία «Η Λίστα του Σίντλερ».
Πέντε Οσκαρ
Είναι γνωστό πως όταν ο Ουίλιαμς πρωτοείδε το φιλμ, είπε στον Σπίλμπεργκ «χρειάζεσαι καλύτερο συνθέτη από εμένα γι’ αυτή την ταινία». Με τον σκηνοθέτη να του απαντά «το ξέρω. Αλλά έχουν πεθάνει όλοι!».
Ακολουθώντας την πρόταση του Σπίλμπεργκ, ο Ουίλιαμς προσέλαβε για την ηχογράφηση, τον βιολονίστα Itzhak Perlman. Ο Perlman έπαιξε με τέτοιο πάθος και συναισθηματική ένταση το βασικό θέμα της ταινίας, που έδωσε στη μουσική του Ουίλιαμς, την τελική ώθηση για την κατάκτηση του πέμπτου Οσκαρ. Την ίδια εποχή του απονεμήθηκε και ο τίτλος του επίτιμου μαέστρου της περίφημης ορχήστρας Pops της Βοστώνης, που διατελούσε μουσικός διευθυντής από το 1980. H συνεργασία του Ουίλιαμς με τον Σπίλμπεργκ συνεχίστηκε και στα επόμενα χρόνια με ταινίες όπως «Catch Me If You Can» (2002), «Munich» (2005) και «Lincoln» (2012). Ο Σπίλμπεργκ έχει δηλώσει για τον σπουδαίο συνθέτη «πρέπει να ομολογήσω πως ο Τζον Ουίλιαμς υπήρξε αδιαμφισβήτητα ο μοναδικός ο οποίος συνέβαλε τόσο σημαντικά στην επιτυχία μου ως σκηνοθέτης».
Πίσω στο 1977, ο Σπίλμπεργκ είχε συστήσει τον Ουίλιαμς στον φίλο και συνάδελφό του, Τζορτζ Λούκας, ο οποίος εκείνη την εποχή έψαχνε συνθέτη για τη μουσική του διαστημικού γουέστερν, «Star Wars». Ο Ουίλιαμς παρέδωσε ένα μεγαλειώδες μουσικό θέμα, επαναφέροντας στο Χόλιγουντ, την αίγλη της μουσικής των Max Steiner και Erich Korngold, της δεκαετίας του ’30 και του ’40. Η μουσική του για την αρχική τριλογία μεταμόρφωσε τον μουσικό ορίζοντα στο Χόλιγουντ και έγινε σύμβολο της σύγχρονης αμερικανικής κουλτούρας. Ο Λούκας, αναλύοντας την επιτυχία των ταινιών Star Wars αναφέρει πως «το μουσικό θέμα ήταν ένα πολύ σημαντικό στοιχείο της επιτυχίας των ταινιών Star Wars. Χωρίς τον Τζόνι να συνθέτει αυτή την εξαιρετική μουσική, δεν πιστεύω πως θα ήταν τόσο επιτυχημένες όσο είναι. Η μουσική είναι ένα σημαντικό στοιχείο για μια ταινία, όπως το σενάριο και οι ηθοποιοί».