Γιάννης Κ. Τσέγκος
Ψυχοθεραπευτής, διευθυντής στο Ανοιχτό Ψυχοθεραπευτικό
Κέντρο
«Επινόησε την πιο τέλεια ενοχοποιητική μηχανή»
Όντας ένας άσημος ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής δεν μπορώ να
μιλήσω επικριτικά για τον άνθρωπο που έδωσε δουλειά σε μυριάδες,
ειδικούς τε και ασχέτους, καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού και φοβάμαι
και του 21ου αιώνα. Ο Φρόιντ είναι ο επινοητής της πιο τέλειας
ενοχοποιητικής μηχανής, της ψυχανάλυσης, και, συνακόλουθα, της πιο
αποτελεσματικής εξουσιαστικής διαδικασίας! Είναι, ακόμη, ο
εγκαθιδρυτής του ντιβανιού, κάτι σαν το εξομολογητήριο των
καθολικών, καθώς επίσης και ο «εφευρέτης» του υποσυνείδητου, αν και
αυτό -το ασυνείδητο δηλαδή- είχε ανακαλυφθεί τουλάχιστον 200 χρόνια
πριν από τον Φρόιντ. Για περισσότερα περί Φρόιντ και για την
αποτελεσματικότητα της ψυχανάλυσης θα παρέπεμπα στο βιβλίο μου «Οι
μεταμφιέσεις του ψυχοθεραπευτού». Aλλωστε, η αποτελεσματικότητα
είναι που ενδιαφέρει και όχι οι διάφορες θεωρίες οι οποίες
καταταλαιπώρησαν και εξακολουθούν να μας ταλαιπωρούν και κατά τον
παρόντα αιώνα. Θα πρόσθετα ακόμη ότι, όπως όλες οι θεωρίες των
θρησκειακών εγκαθιδρυμάτων, είναι και η ψυχανάλυση ένας ανέραστος
περί έρωτος λόγος…
Αθανάσιος Αλεξανδρίδης
Ψυχίατρος, ψυχαναλυτής, μέλος της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής
Eνωσης και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Eνωσης
«Η φροϋδική θεωρία ήταν τομή για την ανθρώπινη σκέψη»
Τι ισχύει σήμερα από τη φροϋδική θεωρία και πράξη; Ισχύει το
σύνολο της φροϋδικής θεωρίας, αν με τη λέξη «θεωρία» εννοούμε ένα
συγκροτημένο σύνολο εννοιών που απαρτίζουν σύστημα ικανό να
ερμηνεύσει τα περισσότερα στοιχεία μιας οντότητας. Η ψυχανάλυση
θεωρείται η πληρέστερη θεωρία για τον ψυχισμό και γι’ αυτό κατ’
εξοχήν αναφέρονται σ’ αυτήν οι επιστήμονες συναφών γνωστικών πεδίων
όπως οι ανθρωπολόγοι, οι κοινωνιολόγοι, οι ασχολούμενοι με την
αισθητική αλλά και με τις νευροεπιστήμες. Αποδείξεις της ισχύος της
φροϋδικής θεωρίας προέρχονται και από τον ίδιο τον ψυχαναλυτικό
χώρο όπου βλέπουμε να αναπτύσσονται ψυχαναλυτικές θεωρίες που
αποτελούν άμεσες συνέπειες του φροϋδικού μοντέλου. Προκύπτουν από
την επέκταση της κλινικής πρακτικής στην ψύχωση, στην ψυχοσωματική,
στις εξαρτητικές και τις οριακές προσωπικότητες. Αναδύονται από τη
νέα κλινική θεωρίες για τη φαντασίωση, την αναπαράσταση, την
ταυτότητα του ατόμου, τη σχέση με τον άλλον άνθρωπο. Πατούν στο
προϋπάρχον φροϋδικό ίχνος, αν και κάποιοι επικριτές θεωρούν ότι το
ίχνος αυτό το παράγουμε εμείς με νέα ερμηνεία του φροϋδικού
κειμένου. Ακόμη και έτσι, αυτό αποτελεί απόδειξη της ισχύος του
φροϋδικού γράμματος, αφού μπορεί να ενεργοποιείται κάτω από νέες
προσεγγίσεις.
Η φροϋδική θεωρία αποτελεί τομή για την ανθρώπινη σκέψη με
άμεσες φιλοσοφικές συνέπειες ειδικά στα θέματα της βούλησης, της
γνωσιολογίας και της οντολογίας.
Η παραγωγή νοήματος θεωρείται πλέον αναγκαία συνθήκη για τη
βιολογική και την ψυχική συγκρότηση του ατόμου ενάντια στις
αποδιοργανωτικές τάσεις του θανάτου.