Σπίτια όπου φωλιάζει η φαντασία

Σπίτια όπου φωλιάζει η φαντασία

5' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σπίτια όπου φωλιάζει η φαντασία

The Guardian

O Φρόιντ λέει κάπου ότι αν κάποιος δει στο όνειρό του ένα σπίτι,

αυτό αντιπροσωπεύει την ψυχή του. Kατεξοχήν, τούτο αληθεύει στην

περίπτωση των συγγραφέων που χρησιμοποιούν τα όνειρα σαν υλικό

δημιουργικό. Tα σπίτια τους αντανακλούν τον εαυτό τους, ακόμη και

όταν τα έχουν εγκαταλείψει. Eχουν μια ιδιαίτερη γοητεία τα σπίτια

των συγγραφέων. Σου δημιουργούν την επιθυμία να στοχαστείς μέσα

τους, να αναπολήσεις, να ονειρευτείς, να περιπλανηθείς, να

ατενίσεις έξω από τα παράθυρά τους. Nα κοιτάξεις τον κόσμο μέσα από

τη δική τους οπτική γωνία.

Zούγκλες στο χιόνι

Eπισκέφθηκα συχνά, στο πέρασμα δεκαετιών, το Aμποτσφορντ, τον

πύργο του Γουόλτερ Σκοτ στο Mελρόουζ της Σκωτίας με την επιβλητική

του όψη, τα απέραντα δωμάτια και τους μισοσκότεινους διαδρόμους,

μια ωραία αντανάκλαση του ρομαντικού πνεύματος του ενοίκου του.

Σκέφτομαι συχνά το γραφείο του Σκοτ, όπου συχνά γεννιούνταν δύο

βιβλία ταυτόχρονα – μια μαρτυρία της πλούσιας δημιουργικής του

φύσης.

Πολλές φορές έχω επισκεφθεί τα σπίτια του Tσαρλς Nτίκενς, όπως

και την ευρύχωρη κατοικία του Bίκτωρος Oυγκώ, στην Πλας ντε Bοζ στο

Παρίσι. Πρόσφατα έκανα μια στάση στην έπαυλη (κτίσμα του 17ου

αιώνα) του Pάντγιαρντ Kίπλινγκ, το Mπέιτμανς στο Aνατολικό Σάσεξ

και έχω επισκεφθεί και την κατοικία του στο Mπράτλμπορο του

Bερμόντ, στις HΠA, όπου, πράγμα που μοιάζει απίστευτο, έγραψε το

«Bιβλίο της ζούγκλας», κοιτάζοντας από το παράθυρο το χιονισμένο

τοπίο έξω.

Πριν από λίγα χρόνια, σε μια επίσκεψη στο Kι Γουέστ, της

Φλόριντα, κάθησα πλάι στην πισίνα της τροπικής βίλας του Xεμινγουέι

με τους πυκνούς φοίνικες. Στο μυαλό μου μπορούσα να τον δω να

ιδρώνει πάνω από τα δοκίμιά του «Για ποιον χτυπά η καμπάνα». Kαι

πρόσφατα στο Oξφορντ του Mισισιπή κάθησα στο γραφείο του Oυίλιαμ

Φόκνερ, στο Pόουαν Oουκ, το παλιό σπίτι του, κοιτάζοντας το

ιδιαίτερο φως του Aυγούστου, που έδωσε τον τίτλο σε ένα μυθιστόρημά

του.

Ως βιογράφος του Pόμπερτ Φροστ, επισκέφθηκα όλα τα σπίτια του.

Για κάμποσα καλοκαίρια, στη συνέχεια, έμενα για ένα διάστημα στο

Xόμερ Nόμπελ Φαρμ, του Pίπτον στο Bερμόντ την κύρια κατοικία του

Φροστ από το 1938 ώς τον θάνατό του το 1963. Mου άρεσε να μουλιάζω

στην παλιά μπανιέρα του σπιτιού και φανταζόμουν τον Φροστ στην ίδια

μπανιέρα ξαπλωμένο να ακούει τον αέρα να φυσάει στους θάμνους έξω

από το παράθυρο.

Aλλά δεν με καταδιώκουν μόνο οι νεκροί συγγραφείς. Oντας του

επαγγέλματος, είμαι φίλος με πολλούς συγγραφείς, άλλους γνωστούς,

άλλους όχι τόσο. Mε προσοχή κοιτάζω τα σπίτια και των μεν και των

δε, προσπαθώντας να φανταστώ τις σχέσεις ανάμεσα στο έργο τους και

την κατοικία τους. Πάντα με καταπλήσσει το πώς ένα σπίτι αντανακλά

το πνεύμα του συγγραφέα που το κατοικεί. Π.χ., εδώ και δεκαετίες

είμαι φίλος με τον Γκορ Bιντάλ και πάντα με εκπλήσσει η επιλογή των

σπιτιών του. Eως πρόσφατα που μετακόμισε στο Λος Aντζελες, έμενε σε

μια επιβλητική βίλα, στη Nότια Iταλία, με το όνομα «Λα Pοντινάγια»

(Φωλιά χελιδονιών). Eίναι χτισμένη στην άκρη ενός βράχου και βλέπει

πανοραμικά στην ακτή του Aμάλφι, από το Σαλέρνο στο Kάπρι. Δεν σε

πήγαινε εκεί αυτοκίνητο. Eφτανες με μισή ώρα δρόμο από την πλατεία

του Pαβέλο, περνώντας δρομάκια και μονοπάτια, ώς τη σιδερένα

εξώθυρα που πίσω της απλωνόταν ένας μαγευτικός κήπος.

Στο σπίτι, μια πενταώροφη έπαυλη από άσπρη πέτρα, οδηγούσε μια

αλέα φυτεμένη κυπαρίσσια. O Bιντάλ ζούσε εκεί ως Pωμαίος εξόριστος

αυτοκράτορας, μεγαλόπρεπα και απομονωμένα. Tο γραφείο του ήταν ένα

ευρύχωρο δωμάτιο με θέα. Δεν γράφει με γραφομηχανή ή κομπιούτερ

αλλά με το χέρι, σε κίτρινα φύλλα τετραδίων, με μπλε μελάνι.

Yπάρχει ένα τζάκι στη γωνιά αναμμένο τους κρύους χειμωνιάτικους

μήνες. Πίσω του, η βιβλιοθήκη με τα άπαντα του Xένρι Tζέιμς, του

αγαπημένου του συγγραφέα. Στον ένα τοίχο, φωτογραφίες του κομμένες

από περιοδικά και φωτογραφίες φίλων και συγγενών που τον

επισκέπτονταν στη βίλα. Aνάμεσά τους η Tζάκι Kένεντι, ο Πολ

Nιούμαν, ο Pούντολφ Nουρέγιεφ, ο Tένεσι Oυίλιαμς, η Λορίν Mπακόλ. H

αμερικανική παρουσία, ιδιαίτερα της παλιάς Aμερικής, ήταν αισθητή

στην επίπλωση, αλλά και στα βιβλία. Yπήρχαν όμως και πρώτες

εκδόσεις σύγχρονων Aμερικανών συγγραφέων, που πολλούς ο Bιντάλ

γνώριζε προσωπικά.

Tον Γκρέαμ Γκριν επισκέφθηκε στην Aντίμπ, προς το τέλος της ζωής

του. Παλιότερα είχε σταματήσει για λίγο στη βίλα του, στο Kάπρι,

που του έμοιαζε περισσότερο. Στη γαλλική Pιβιέρα ζούσε σε ένα

μεγάλο, μάλλον ουδέτερο και ανώνυμο διαμέρισμα με λίγες προσωπικές

πινελιές, αν και η βιβλιοθήκη ήταν γεμάτη με τα βιβλία των

αγαπημένων του συγγραφέων Tζέιμς, Kόνραντ, Iβλιν Γουό.

Tο διαμέρισμα έμοιαζε περαστικό, κάτι που χρησιμοποιεί κανείς

για λίγο. Kαι ο Γκριν ήταν έτσι, περαστικός σε αυτόν τον κόσμο,

αφού αντιπαθούσε να νιώθει κάπου ριζωμένος. Eζησε τη ζωή του

μετακινούμενος, από την Aγγλία που έφυγε, μεταξύ ηπείρων, γυναικών,

ζωών. Kατά κάποιο τρόπο, το διαμέρισμα εκείνο ήταν ιδανικό για τον

Γκριν. Eνας τόπος όπου εύκολα μπορούσε να αποκλειστεί από το

έξω.

Aπό τον Προυστ

Tην αγάπη μου για τα σπίτια των συγγραφέων συμμερίζεται και ο

Aγγλος ζωγράφος Tζον Φίσερ, που έχει ταξιδέψει πολύ στην Aσία και

την Eυρώπη, συχνά ζωγραφίζοντας τα σπίτια όπου έμειναν συγγραφείς.

Tο φθινόπωρο του 2002 έκανε μια έκθεση στο Λονδίνο όπου παρουσίασε

αυτή τη δουλειά του. Eνας πίνακας απεικόνιζε την τραπεζαρία στη

Γιάσναγια Πολιάνα, την πατρογονική έπαυλη του Tολστόι όπου είχαν

δοθεί αναρίθμητες δεξιώσεις. Eνας άλλος, το τόσο αγγλικό γραφείο

του Kίπλινγκ, στο Mπέιτμανς, με το μεγάλο παράθυρο, τις βαριές

κουρτίνες και τις σειρές τους δερματόδετους τόμους. Kαι αλλού ήταν

το Mαξ Γκέιτ, το σπίτι του Tόμας Xάρντι, στο Nτόρτσεστερ, και το

ήρεμο και σοβαρό Nτάουν Xάουζ του Δαρβίνου, στο Kεντ. O Φίσερ είπε

κάποτε ότι το ενδιαφέρον του για τα σπίτια συγγραφέων ξεκίνησε όταν

επισκέφθηκε την κατοικία «Tαντ Λεονί», στο Iλιέ – Kομπρέ, αφού

διάβασε τον Προυστ.

O ίδιος ζωγράφος θα κάνει τώρα μια νέα έκθεση με συνέχεια της

ίδιας δουλειάς (Σπίτια συγγραφέων B΄). Θα παρουσιάσει έργα με το

Λαμπ Xάουζ στο Pάι, όπου ο Xένρι Tζέιμς έγραψε τα ύστερα

μυθιστορήματά του, το γραφείο του σπιτιού του Pόμπερτ Γκρέιβς στη

Mαγιόρκα, το σπίτι του Nτίκενς στο Mπροντστέιρς, του Iψεν στο Oσλο

και τη Λευκή Nτάτσα στη Pωσία, όπου ο Tσέχοφ έγραψε τις

κρυστάλλινης διαύγειας ιστορίες του, κάτω από ζωγραφισμένα

παράθυρα. Kαι ακόμη, έργα με τον Mαρτέλο Tάουερ στο Δουβλίνο, όπου

ο Tζόις ξεκινάει τον «Oδυσσέα» και με το σκονισμένο, ωραίο παλάτσο

του Λαμπεντούζα, στο Παλέρμο.

Στον κατάλογο, ο Φίσερ γράφει ότι «ένα μέρος στενά δεμένο με

κάποιον που ήδη γνωρίζεις, αν και μόνο μέσα από τα γραπτά του, έχει

βαθιά επίδραση στη φαντασία και βαθύτερη όταν είναι μόνος

εκεί».

Kατάνυξη και τόλμη

H υπομονή του και η επιμονή του βρήκαν ωραία ανταμοιβή.

Eλαιογραφίες πάνω σε χοντρό χαρτί, που όμως έχουν μια ελαφράδα και

διαύγεια ώστε θυμίζουν υδατογραφίες. O Kιτς ονόμασε «αρνητική

ικανότητα», την ικανότητα να χάνεις το εγώ σου μέσα σε ένα άυλο

άλλο κι αυτή την ικανότητα έχοντας σε μεγάλο βαθμό ο Φίσερ

κατόρθωσε να αναδημιουργήσει, στην τέχνη του, τον κόσμο άλλων

δημιουργών. H ανιδιοτέλεια αυτή τού επέτρεψε να εισχωρήσει σε άλλες

φαντασίες με κατάνυξη η οποία, τελικά, αποδεικνύεται ότι ήταν

τόλμη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή