Αν δεν υπήρχε ο Μπαράκ Ομπάμα, ο Μπέρναρντ Μέιντοφ θα μπορούσε
κάλλιστα να ανακηρυχθεί άνθρωπος της χρονιάς. Ο 70χρονος
χρηματιστής, μέχρι χθες μια από τις πιο αξιοσέβαστες μορφές της
Γουόλ Στριτ, πέρασε στην Ιστορία ως ο εγκέφαλος μιας
μυθιστορηματικής απάτης, έχοντας ληστέψει μέσω ενός σχήματος –
«πυραμίδας» το απίθανο ποσό των 50 δισ. δολαρίων από μεγαλόσχημους
πελάτες, όπως η General Electric, η Citigroup και ο Στίβεν
Σπίλμπεργκ.
Περισσότερο κι από το μεγαθήριo της AIG, που διασώθηκε με λεφτά
των φορολογουμένων για να στείλει, το επόμενο Σαββατοκύριακο, τα
μεγαλοστελέχη της να ξοδέψουν εκατομμύρια δολάρια σε ένα όργιο
κραιπάλης, σε πανάκριβο θέρετρο, ή της Lehman Brothers, που έβγαλε
χιλιάδες ηλικιωμένους στον δρόμο να ψάχνουν για δουλειά, αφού τα
τοξικά της απόβλητα διέλυσαν τις συντάξεις τους, η πυραμίδα του
Μέιντοφ συμβολίζει με τον πιο παραστατικό τρόπο τα σαθρά θεμέλια
της «Νέας Οικονομίας». Ο έκπτωτος Φαραώ υπήρξε από τους πρωτεργάτες
για τη δημιουργία του χρηματιστηρίου εταιρειών υψηλής τεχνολογίας
NASDAQ και διετέλεσε πρόεδρός του, τη δεκαετία του ’80. Ολόκληρο το
χρηματοπιστωτικό σύστημα βασίζεται πάνω στην πίστη, στην
εμπιστοσύνη. Αν λοιπόν ο πρώην πρόεδρος του NASDAQ, ένας υπεράνω
υποψίας Εβραίος χρηματιστής, στον οποίο εμπιστεύονται τα κεφάλαιά
τους εβραϊκές, φιλανθρωπικές οργανώσεις, αποδεικνύεται
μεγαλοαπατεώνας, τότε ποιον μπορεί να εμπιστευθεί κανείς;
Ακόμη χειρότερα: είναι πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ο
Μέιντοφ διεκπεραίωνε μόνος του, επί είκοσι χρόνια, ένα τόσο πελώριο
κόλπο, ότι ούτε καν οι δύο γιοι του είχαν αντιληφθεί κάτι κι ότι,
όταν τον έπιασαν στα πράσα, παρέδωσαν τον πατέρα τους στο FBI,
κάνοντας πέτρα την καρδιά, σε μια αντίστροφη εκδοχή της Θυσίας του
Ισαάκ. Οπως είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι, από τους
μεγαλόσχημους πελάτες Μέιντοφ, ουδείς είχε υποψιαστεί το παραμικρό.
Λες και όλοι οι πολύπειροι διευθυντές της Γουόλ Στριτ κατάπιναν,
σαν ανυποψίαστα θύματα παπατζήδων της πλατείας Βάθης, ότι ο Μέιντοφ
είχε βρει τη θαυματουργή συνταγή για να τους εξασφαλίζει ασυνήθιστα
υψηλές αποδώσεις, ακόμη και σε εποχές κρίσης. Το πιο πιθανό είναι
ότι οι πάντες, επιχειρηματίες και «φιλάνθρωποι», είχαν μυριστεί ότι
υπήρχε κάτι σάπιο, αλλά έκαναν τα στραβά μάτια υπολογίζοντας ότι ο
Μέιντοφ χρησιμοποιούσε (παράνομα, βέβαια, αλλά επωφελώς για τους
ίδιους) εσωτερική πληροφόρηση για να προβλέπει εκ του ασφαλούς τις
διακυμάνσεις των μετοχών. Με άλλα λόγια, ήταν όλοι σιωπηρά
συνένοχοι, αλλά μόνο ο Μέιντοφ, ακολουθώντας τον άγραφο νόμο της
Μαφίας, την πλήρωσε.
Η άνοδος και η πτώση του Μέιντοφ μπορεί να διαβαστεί και σαν
μεταφορά για την ίδια την αμερικανική οικονομία στο σύνολό της. Το
χαρακτηριστικό κάθε πυραμίδας (ή «αεροπλανάκι», όπως το μάθαμε στην
Ελλάδα) είναι ότι εξασφαλίζει κέρδη που δεν βασίζονται σε καμιά
παραγωγική, επιχειρηματική δράση, όσο διαρκεί η παλίρροια που
φέρνει στην πυραμίδα καινούργιους επενδυτές- θύματα.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει, εδώ και μια δεκαετία, με την Αμερική:
ζει μέσα σε ένα όργιο υπερκατανάλωσης, πολύ πάνω από τις
πραγματικές, παραγωγικές της δυνατότητες, χάρη στην υπερχρέωση
νοικοκυριών, επιχειρήσεων και του ίδιου του κράτους, απέναντι στους
Κινέζους, τους Γιαπωνέζους, τους Γερμανούς και τους άλλους
αγοραστές του χρέους της. Μόνο που, όπως για τον Μέιντοφ, έτσι και
για τον Θείο Σαμ, τον τελευταίο Φαραώ της ιστορίας, κάποτε η
παλίρροια σταματάει και αφήνει τον ναυαγό πάνω σε κοφτερά
βράχια.