Υπάρχουν πολλές «Αθήνες», αλλά μία από τις «Αθήνες» ανήκει αναμφισβήτητα στην Αρτεμη Σκουμπουρδή. Αυτή την Αθήνα την έχει κερδίσει με το σπαθί της, με τεράστια επένδυση χρόνου, κόπου, μόχθου, αλλά κυρίως αγάπης. Η κυρία Αρτεμις Σκουμπουρδή είναι μια προσωπικότητα της σύγχρονης Αθήνας, μία περσόνα της πόλης με κατατεθειμένο έργο εδώ και πολλά χρόνια, με βιβλία, ξεναγήσεις, διαλέξεις. Αλλά να που, στη δύσκολη συγκυρία των καιρών μας, ορισμένα πρόσωπα και ορισμένες πράξεις υπέρ της δημόσιας ζωής, όπως είναι η πόλη, αποκτούν ιδιαίτερο συμβολισμό. Αυτή η σκέψη γεννήθηκε όταν διάβαζα το καινούργιο βιβλίο της Αρτεμης Σκουμπουρδή «Μοναστηράκι – Πλάκα. Οι γειτονιές των θεών» (από τις εκδόσεις Πατάκη), 550 σελίδες γεμάτες πληροφορίες και εικόνες, μία Βίβλος της σύγχρονης Αθήνας.
Θα αρκούσε να πει κανείς ότι αυτή η έκδοση θα έπρεπε να μπει στα σχολεία ή ότι θα μπορούσε να ανοίξει τα μάτια πολλών αδιάφορων ή απληροφόρητων πολιτών. Αλλά, αυτά είναι ίσως αυτονόητα και αποτελούν προεκτάσεις που απλώς προκύπτουν. Δεν είναι η αφετηρία. Γιατί αυτό που δικαιώνει την ύπαρξη ενός βιβλίου είναι το νέο που φέρνει, η πιθανή επιδραστικότητά του, η εντιμότητα του δημιουργού. Η Αρτεμις Σκουμπουρδή, σε καιρούς «ανύποπτους», δηλαδή σε καιρούς ευημερίας, είχε επινοήσει τον όρο «Αθήνα, πόλη μαγική». Την είχα ακούσει μερικές φορές να μιλάει για την Αθήνα και είχα σκεφτεί ότι αυτή η ευγενής πρέσβειρα της πόλης θα πρέπει να αισθάνεται πολύ μόνη σε μια Αθήνα που σαρώνει τα πάντα με ρυθμούς υψηλούς. Διαψεύστηκα όταν αντελήφθην την επιτυχία των ξεναγήσεων που η ίδια είχε εγκαινιάσει στον Δήμο Αθηναίων (σε συνεργασία με το Σωματείο Ξεναγών), έναν θεσμό που της ανήκει τόσο ο πρώτος του κύκλος όσο και η αναβίωσή του μετά το 2012. Εκεί, είχα διαπιστώσει τον ολοένα και αυξανόμενο κύκλο πιστών Αθηναίων που την ακολουθούσε, ένας κύκλος που διευρυνόταν και αποκτούσε ρίζες στο κοινωνικό σώμα. Είχε τύχει να πέσω απροειδοποίητα πάνω σε μία τέτοια ξενάγηση, που γίνεται πάντα δωρεάν και που πάντα συμπληρώνεται μόλις ανακοινωθεί. Υπήρξα, δηλαδή, μάρτυρας της καλλιέργειας και της διεύρυνσης του κοινού υπέρ της Αθήνας.
Ισως να μην υπήρχε ανάγκη για μια τέτοια συνηγορία υπέρ της πόλης, μέσω των πρεσβευτών της, αν η Αθήνα δεν είχε κατρακυλήσει τόσο πολύ. Ενας άλλος άνθρωπος βαθιάς ενσυναίσθησης και παιδείας, και με μεγάλο και πιστό κοινό, η αναπλ. καθηγήτρια Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρία Δ. Ευθυμίου, γράφει για το βιβλίο της Αρτεμης Σκουμπουρδή πως «μας χρειάζονται πολλές Σκουμπουρδή (…) Περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε σήμερα να ξαναγαπήσουμε και ξαναπροσεγγίσουμε τον τόπο μας, τις πόλεις και τα χωριά μας. Την πρωτεύουσά μας. Τους εαυτούς μας. Χρειαζόμαστε να βρούμε τον βάρδο μας, τον σοφό μας αφηγητή –για τα καλά και τα κακά μας, τα θετικά και τ’ αρνητικά μας–, όπως η Αθήνα έχει βρει τον δικό της στο πρόσωπο της κυρίας Σκουμπουρδή».
Αυτό που επίσης είναι σπουδαίο, είναι ότι το βιβλίο μιλάει μεν για την Πλάκα και το Μοναστηράκι με εξαιρετικές πληροφορίες, αλλά επί της ουσίας είναι ένας πλοηγός κατανόησης του συνόλου της πόλης διαχρονικά. Eίναι μία πράξη αγάπης υπέρ της Αθήνας.