Παρασκευάς Αυγερινός: Η απλή αναλογική οδηγεί σε διχασμό

Παρασκευάς Αυγερινός: Η απλή αναλογική οδηγεί σε διχασμό

8' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Νέος ετών 91, αρχοντικός και ευδιάθετος. Ο Παρασκευάς Αυγερινός εκφράζει το παράδειγμα ότι η ηλικία δεν είναι απαραιτήτως ένα όριο περιοριστικό για τη σκέψη και τη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Συναντηθήκαμε στο εστιατόριο «17» στην Αθήνα. Είχα ήδη διαβάσει τα βιβλία του, «Η πολιτική σε πρώτο πρόσωπο» και «Η Αλλαγή τελείωσε νωρίς» (Εστία, 2013). Αρχίζουμε τη συζήτηση για τις πρώτες πολιτικές μνήμες του. Αναφέρεται στην 4η Αυγούστου 1936. Ηταν ήδη εννιά ετών. «Θυμάμαι τον φόβο μήπως οι άνθρωποι του καθεστώτος του Μεταξά συλλάβουν τον θείο μου, αδελφό της μητέρας μου, τον δικηγόρο Φίλιππα Στασινόπουλο. Ηταν πρώην βουλευτής του Αλέξανδρου Παπαναστασίου στην Τρίπολη».

Ο κ. Αυγερινός μεγάλωσε στο χωριό Αλωνίσταινα, χωριό του Μαινάλου σε ύψος 1.200 μ. στην Αρκαδία. Πήγε σχολείο στην Τρίπολη και στα Τρόπαια. «Για ένα διάστημα από τα έξι μου και μετά έμενα με τον θείο μου στην Τρίπολη. Εγώ, όμως, ήμουν παιδί του χωριού και ήθελα να παίζω και να φωνάζω. Ο θείος, για να με διαπαιδαγωγήσει σωστά, μου έλεγε συνεχώς, “μη, δεν κάνει”. Ισως αυτό το “δεν κάνει” να έγινε βίωμα αναστολής. Με διακρίνει μια επιφύλαξη που την αποδίδω σε αυτά τα πρώτα “μη”».

ΕΠΟΝ και Ιατρική

Ο μετέπειτα γιατρός και πρώτος υπουργός Υγείας της «Αλλαγής» έζησε τον πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο. «Την άνοιξη του 1943 άρχισε να φουντώνει το αντάρτικο στα βουνά. Για εμάς τους νέους ήταν ένα κάλεσμα για λευτεριά και κοινωνική δικαιοσύνη. Πώς μπορούσες να απουσιάσεις; Το καλοκαίρι του ’44 συμμετείχα στο συνέδριο της ΕΠΟΝ ως εκλεγμένος εκπρόσωπος της περιοχής μου. Την άνοιξη του ’44 είχε ήδη αρχίσει μια πορεία εμφυλιοπολεμική. Το “εμείς και οι άλλοι”». Απέδωσε την ευθύνη για τα Δεκεμβριανά στο ΚΚΕ και εντάχθηκε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα που ίδρυσαν ο Αλέξανδρος Σβώλος και ο Ηλίας Τσιριμώκος το 1945. Στις αρχές του 1946, στα 19 του, ταξίδεψε στην Αθήνα για να δώσει εξετάσεις για την Ιατρική. Τότε είδε για πρώτη φορά τη θάλασσα, από το λεωφορείο, στον δρόμο πάνω από τον Αργολικό κόλπο. Εγινε γιατρός, χειρουργός, και άσκησε το λειτούργημα μέχρι το 1981.

Τον ρωτώ για τον Ανδρέα Παπανδρέου. «Γνώρισα τον Ανδρέα το 1966. Σαγηνευτική προσωπικότητα. Κατόρθωνε μέσα από ένα μείγμα ρητορικής αλλά και προσαρμοστικότητας να γοητεύει τους συνομιλητές του. Ασφαλώς, κουβαλούσε συμπλέγματα από την παιδική ηλικία του που οφείλονταν στον πατέρα του. Ισως γι’ αυτό η σχέση τους αργότερα ήταν συγκρουσιακή. Είχε μια ανασφάλεια που τον τυραννούσε, είχε ανάγκη να τον επιβεβαιώνουν». Στο βιβλίο του «Η Αλλαγή τελείωσε νωρίς», ο κ. Αυγερινός έχει αποκαλύψει ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ταλαιπωρούνταν συχνά από μια μορφή διπολικής διαταραχής. Ο ίδιος, ως γιατρός, είχε διαχειριστεί με παραίνεση της Μαργαρίτας Παπανδρέου μία σοβαρή κρίση κατάθλιψης του Ανδρέα στα τέλη της δεκαετίας του ’70. «Η διπολική διαταραχή, η κατάθλιψη από τη μια, η υπερδραστηριότητα από την άλλη, χαρακτηρίζει πολλούς σημαντικούς ηγέτες ιστορικά», λέει σήμερα ο κ. Αυγερινός. «Από την άλλη πλευρά, τον αγαπούσε ο κόσμος και μαζί με αυτόν αγαπούσε και το ΠΑΣΟΚ».

Ο Ανδρέας ήταν αριστερός; «Παλιά ήταν αριστερός και ήταν αριστερός και το 1981. Ομως η εξυπνάδα και η προσαρμοστικότητά του τον ωθούσαν να βρίσκεται πέραν από κλασικούς διαχωρισμούς και τον έκαναν άνθρωπο της εποχής. Πολλοί υπενθυμίζουν ότι ο Ανδρέας ήταν κατά της Ευρώπης. Τη δεκαετία του ’70 και ο Ντελόρ και ο Ροκάρ ήταν ευρωσκεπτικιστές. Ομως, η Ευρώπη εξελίχθηκε πολύ από τότε. Εγώ έγινα ευρωβουλευτής το 1984 και παρέμεινα στο Ευρωκοινοβούλιο ώς το 1999. Ημουν πάντα υπέρ της ομοσπονδιακής Ευρώπης. Η Ευρώπη πρέπει να είναι η κοινή πατρίδα όλων μας. Ομως αυτό είναι δύσκολο. Ζούμε ακόμα τον αιώνα της σύγκρουσης των εθνών».

Η συζήτηση πηγαίνει στη σχέση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ειδικά σε ό,τι αφορά τα εθνικά θέματα. «Ο Καραμανλής συνεννοούνταν με τον Ανδρέα για τα εθνικά θέματα», λέει. «Τον Αύγουστο του 1976 ο Ανδρέας ήταν στον Εβρο και δέχθηκε ένα τηλεφώνημα, προφανώς από τον Καραμανλή και αμέσως μετά δήλωσε το περίφημο “Βυθίσατε το Χόρα”. Το καλοκαίρι του ’77 στη νέα κρίση στο Αιγαίο ο Καραμανλής ζήτησε και συναντήθηκε με τον Ανδρέα. Μας έλεγε μετά ο Ανδρέας ότι ο Καραμανλής του είπε: “Δεν νομίζω να τολμήσουν, αλλά αν συμβεί κάτι να ξέρεις ότι θα μπλέξω τους μεγάλους, θα καλέσω τη Ρωσία στο Αιγαίο”. Και τελειώνοντας του είπε: “Να ξέρεις, μαζί θα αποφασίσουμε”».

Ο κ. Αυγερινός νομοθέτησε το ΕΣΥ και τον νόμο τον εφάρμοσε ο Γιώργος Γεννηματάς. Στα βιβλία του εξιστορεί τις αμφιταλαντεύσεις του Ανδρέα Παπανδρέου και της κυβέρνησης για την ίδρυση του ΕΣΥ, όταν επικρατούσε η ανησυχία ότι η σύγκρουση με τους γιατρούς θα είχε μεγάλο πολιτικό κόστος. Ο τελικός νόμος περιείχε πολλές υποχωρήσεις σε σχέση με το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. «Τριάντα πέντε χρόνια μετά, όσες επιφυλάξεις κι αν έχω, όσο κι αν το ΕΣΥ που θεσμοθετήσαμε δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες του αρχικού νόμου, θα πω ότι το ΕΣΥ έκανε πολλά. Το ΠΑΣΟΚ έφτιαξε μια αξιόλογη υποδομή στον χώρο της υγείας, από τις καλύτερες της Ευρώπης».

Απολαμβάνει το ριζότο με μανιτάρια και γραβιέρα Γρεβενών. Τον ρωτώ για τη διατροφή του. «Είμαι παραδοσιακός. Μου αρέσουν τα μαγειρευτά και τα όσπρια. Τρώω όλα τα φαγητά, αλλά όχι σε μεγάλες ποσότητες. Η εξαίρεση γίνεται όταν μου κάνουν τραπέζι τα παιδιά μου και μου βάζουν μπροστά μου πολλά».

Οι εκλογές με απλή αναλογική θα προκαλέσουν διχασμό στον τόπο

Ο κ. Αυγερινός είναι δεινός μελετητής των εκλογικών συστημάτων. Και τάσσεται κατηγορηματικά κατά της απλής αναλογικής. «Οι περίοδοι της απλής αναλογικής στην Ελλάδα ήταν τρεις», λέει. «Πρώτα, το 1926-28, 13 κόμματα στη Βουλή. Μια περίοδος πλήρους ακυβερνησίας. Πέντε κυβερνήσεις σε δύο χρόνια. Μετά, η περίοδος 1932-36. Δεν συμφωνούσαν να συγκυβερνήσουν ο Τσαλδάρης με τον Βενιζέλο. Είχαμε τέσσερις εκλογές σε 4 χρόνια. Το ’32, το ’33, τον Ιούνιο του ’35 και τον Ιανουάριο του ’36 όταν οι φιλελεύθεροι εξέλεξαν 142 βουλευτές και οι λαϊκοί 143. Τελικά ανέθεσαν τη διακυβέρνηση στον Μεταξά. Η απλή αναλογική και η ασυνεννοησία οδήγησαν στο τέλος της Δημοκρατίας. Η απλή αναλογική εφαρμόστηκε και την περίοδο 1950-52. Μπήκαν στη Βουλή 13 κόμματα. Μαζεύαμε τα κουρέλια μας μετά τον Εμφύλιο και δεν είχαμε ισχυρή κυβέρνηση για δύο χρόνια. Είναι προς τιμήν του Πλαστήρα που δέχθηκε να αλλάξει το σύστημα. Ας αναρωτηθούμε, λοιπόν: Ποια από τις περιόδους αυτές θέλουμε να ξαναζήσει η χώρα μας;».

Μήπως η Ευρώπη προσφέρει ευτυχέστερα παραδείγματα; «Στην Ιταλία η απλή αναλογική έφερε το “τουρμπιγιόν των πρωθυπουργών”. Ακόμα κι ο Σπαντολίνι έγινε πρωθυπουργός με 2%. Αλλαξαν το σύστημα και εδώ και 30 χρόνια δεν ξαναζήτησε κανείς την απλή αναλογική. Πάμε στην προπολεμική Γερμανία. Η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, στη δραματική δεκαετία του ’20. Η απλή αναλογική οδήγησε σε ακυβερνησία. Κάθε χρόνο εκλογές και άνοδος του Χίτλερ που κόστισε στην Ευρώπη 35 εκατομμύρια νεκρούς». Εξηγεί ότι η απλή αναλογική λειτουργεί μόνο σε κοινωνίες όπου η συναίνεση και η συνεργασία είναι χαρακτηριστικά της πολιτικής κουλτούρας. Αυτό παρατηρείται σήμερα μόνο στη Γερμανία, στην Ολλανδία και στο Βέλγιο. Στην Ελλάδα δεν έχουμε κατοχυρώσει το αγαθό της συνεννόησης. «Τι τη θέλουμε λοιπόν την απλή αναλογική; Για να μην υπάρχει κυβέρνηση; Με δεδομένο ότι το ΚΚΕ και η Χ.Α. δεν έχουν προοπτική συνεργασίας, όποιο εκλογικό αποτέλεσμα υπάρξει, κανένα από τα δύο πρώτα κόμματα δεν σχηματίζει κυβέρνηση με τα μικρά. Μόνο η συνεργασία Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ θα διαθέτει αθροιστικά πάνω από 150 βουλευτές. Αρα, το ερώτημα για τον κ. Τσίπρα είναι αν θέλει να συγκυβερνήσει με τον κ. Μητσοτάκη. Αν αποκλείει μια τέτοια συνεργασία, τότε πρέπει να αποκλείσει και την απλή αναλογική.

Αν επιμένει, τότε ομολογεί ότι ο πραγματικός στόχος του είναι η ακυβερνησία. Θέλει να φορτώσει στον επόμενο την ακυβερνησία και τις συνέπειές της. Αυτή η τακτική οδηγεί στον διχασμό. Μετά τον Τσίπρα θα πρέπει η νέα κυβέρνηση να προχωρήσει στην κατάργηση της απλής αναλογικής. Τίποτα πιο υγιές για τη Δημοκρατία από την εναλλαγή στην εξουσία».

Πρέπει το Κίνημα Αλλαγής να ανακοινώσει εκ των προτέρων με ποιο κόμμα θα συγκυβερνήσει; Για τον κ. Αυγερινό, αυτό δεν είναι απαραίτητο. «Γιατί να πάρουμε θέση; Ο ρόλος μας αυτό τον καιρό είναι ρυθμιστικός. Τι θα πει “με τη Δεξιά ή με τους άλλους;”. Εζησα τη Δεξιά, ζω και τους άλλους. Αν όμως χρειαστεί θα συνεργαστούμε, δεν θα αρνηθούμε, αυτό όμως θα το ορίσουν ή θα το επιβάλουν η συγκυρία, οι ανάγκες της εποχής και το συμφέρον της χώρας».

«Μπαμπά, να πας»

«Τον Νοέμβρη του 1973 η κόρη μου η Κατερίνα ήταν δώδεκα ετών, και ο γιος μου ο Κωνσταντίνος επτά. Ακουγαν στο ραδιόφωνο τον σταθμό του Πολυτεχνείου και μου έλεγαν “μπαμπά να πας, να πας, τα παιδιά ζητούν γιατρό”. Μου είχαν τηλεφωνήσει από το Πολυτεχνείο να πάω γιατί είχαν τραυματίες. Αριστερά από τις σκάλες είχαν στήσει ένα ιατρείο. Τα παιδιά ήταν φοβισμένα. Κάποια παιδιά είχαν επιπόλαια τραύματα. Τους πήγα στην κλινική που χειρουργούσα, στην οδό Μακεδονίας. Εδωσα κουβέρτες στα παιδιά και τα κράτησα να κοιμηθούν στο ακτινολογικό.

Το πρωί τηλεφώνησα στους γονείς τους. Δεν παριστάνω τον αντιστασιακό. Δεν πήγα να καταγραφώ ως αντιστασιακός. Πήγα γιατί έπρεπε. Πριν από 2-3 χρόνια έπινα καφέ στο ξενοδοχείο “Μετροπόλιταν” και με πλησιάζει ένας κύριος κάποιας ηλικίας. “Ηθελα από χρόνια να σας συναντήσω και να σας ευχαριστήσω που με κρατήσατε μέχρι το πρωί που ήρθε και με πήρε η μάνα μου”».

Η συνάντηση

Παρασκευάς Αυγερινός: Η απλή αναλογική οδηγεί σε διχασμό-1

Το γεύμα έλαβε χώρα στο εστιατόριο «17» της οδού Λυκαβηττού στην Αθήνα. Ο ιδιοκτήτης κ. Φώτης Κρικζώνης υποδέχθηκε με χαρά τον κ. Αυγερινό, με τον οποίο γνωρίζονται από παλιά. Το μενού περιελάμβανε ριζότο με μανιτάρια και γραβιέρα Γρεβενών για τον υπουργό, σολομό στη σχάρα για εμένα, μία σαλάτα με ρόκα και δύο ποτήρια λευκό κρασί. Ακολούθησαν μία πιατέλα φρούτων και δύο καφέδες ελληνικοί. Ολα ήταν εξαιρετικά. Ο λογαριασμός ανήλθε στα 70 ευρώ.

Oι σταθμοί του

1927

Γεννιέται στην Αλωνίσταινα Αρκαδίας.

1946

Ξεκινάει σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

1953

Γίνεται χειρουργός και ασκεί το ιατρικό λειτούργημα έως το 1981.

1974

Ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ. Παραμένει μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου επί 18 χρόνια.

1981

Αναλαμβάνει το υπουργείο Υγείας και νομοθετεί το ΕΣΥ.

1984

Μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

1993

Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έως το 1999.

2000

Βουλευτής Επικρατείας στο εθνικό Κοινοβούλιο έως το 2004.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή