Αραγε, ο ηθοποιός πρέπει να αγαπά κάθε ρόλο που υποδύεται, να συμπαθεί τους ήρωες που ενσαρκώνει, ακόμη κι αν είναι αντιπαθείς; «Πρέπει να τους καταλαβαίνεις», απαντά ο Αργύρης Ξάφης, ο οποίος εδώ και καιρό δουλεύει την Κλερ, μία από τις ηρωίδες του Ζαν Ζενέ, στις «Δούλες» που θα ανέβουν σε λίγες ημέρες στο Θέατρο του Νέου Κόσμου με σκηνοθέτη τον Τσέζαρις Γκραουζίνις. «Σκέφτομαι για παράδειγμα τον Μπρούνο Γκανς όταν ανέλαβε να παίξει τον Χίτλερ στην ταινία του Ολιβερ Χιρσμπίγκελ “H πτώση”. Νομίζω ότι αναγκάστηκε να πάει σε περιοχές που δεν θα ήθελε για να τον γνωρίσει. Δεν μπορείς να υποδυθείς κάποιον χωρίς να έχεις νιώσει κάτι γι’ αυτόν. Αυτό μπορεί να είναι φοβιστικό» λέει, μιλώντας στην «Κ» για τον νέο του ρόλο, «αλλά δεν παύει να είναι μέρος της δουλειάς του ηθοποιού».
Ηταν μέσα της δεκαετίας του ’40 όταν ο Ζενέ διάβασε τυχαία για το αποτρόπαιο έγκλημα δύο υπηρετριών σε ένα αστικό σπίτι στην περιοχή του Λε Μαν, οι οποίες κατακρεούργησαν τη γυναίκα για την οποία εργάζονταν και την κόρη της. Δεν προσπάθησαν καν να δικαιολογηθούν ή να ξεφύγουν.
Το 1947, ο Ζενέ βρήκε στα πρόσωπα των δύο αδελφών τους φυλακισμένους ήρωες της «Υψηλής Εποπτείας», του έργου που έγραψε αλλά δεν είχε παιχθεί. Στις «Δούλες», οι αδελφές Κλερ και Σολάνζ όπως τις βάφτισε, παίζουν εναλλάξ την κυρία και τις υπηρέτριες. Οταν ο κύριός τους αποφυλακίζεται, αποφασίζουν να σκοτώσουν την κυρία τους… Στη σκηνή του Νέου Κόσμου τρεις άνδρες παίζουν τρεις γυναίκες θανάσιμα δεμένες μεταξύ τους. Ναρκισσισμός, ζήλια, φαντασιώσεις, απεγνωσμένη αναζήτηση του έρωτα είναι ό,τι τους συνδέει. Τους ρόλους αναλαμβάνουν οι Δημήτρης Ημελλος (Σολάνζ), Αργύρης Ξάφης (Κλερ) και Κώστας Μπερικόπουλος (Κυρία).
«Η Κλερ θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει την έμπνευση, τη χαρά, το παιχνίδι και λίγο την αθωότητα. Είναι λιγότερο επικίνδυνη», λέει ο Αργύρης Ξάφης για τη δική του ηρωίδα. Ο ίδιος ο Ζενέ, συνεχίζει ο ηθοποιός, ήθελε οι «Δούλες» του να παίζονται από άνδρες. «Το θέατρο ως φυλακή, ο εγκλωβισμός του ηθοποιού σε μια σκηνή από την οποία δεν μπορεί να φύγει, υπάρχουν στην παράσταση. Για εμάς το έργο είναι τόσο γυναικείο όσο θα μπορούσε να πει κανείς ότι στενά γυναικεία έργα είναι η “Μήδεια” ή η “Αντιγόνη”. Εργα που μας αφορούν όλους». Τα ρούχα, τα τακούνια δυσκολεύουν, όμως η βασική διαφορά «είναι ο τρόπος που υπάρχει ένας άνδρας ή μία γυναίκα. Εμείς παίζουμε με αυτές τις δυνατότητες και όλο προκύπτει από μια θεατρική ανάγκη κι όχι για την πρόκληση».
Σκηνοθέτης και ο ίδιος αναρωτιέμαι πώς συγκρατεί αυτή του την πλευρά όταν τον σκηνοθετεί άλλος. «Πρώτα πρέπει να δοκιμάσεις αυτό που σου προτείνεται. Ομως, αν έχω κάτι, θα το πω. Επιλέγω, άλλωστε, να συνεργάζομαι με ανθρώπους που επιτρέπουν τη συνδημιουργία». Ο γκατζετάκιας του θεάτρου, όπως τον χαρακτηρίζουν, που μπήκε στο Πολυτεχνείο (Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Ηλεκτρονικών Υπολογιστών) και το εγκατέλειψε από την πρώτη ημέρα, τελείωσε τη δραματική σχολή του Εθνικού, αλλά ξεκίνησε την καριέρα του στο «Αμόρε». Το πάθος για την τεχνολογία είναι ακατανίκητο. «Ασχολούμαι με τα bitcoin και άλλα πολλά, άσ’ τα…», λέει. Στο Πολυτεχνείο πήγε μόνο στο πρώτο μάθημα. «Είμαι λίγο αλαζόνας. Γνωρίζοντας ό,τι αφορά τους υπολογιστές, είχα τη σιγουριά ότι ήξερα περισσότερα απ’ ό,τι θα μου μάθαιναν».
Ανακάλυψε το θέατρο από σύμπτωση, αλλά «αν φτάσεις στη σκηνή δεν ξεμπλέκεις εύκολα». Δουλεύοντας έφηβος στο κατάστημα του πατέρα του, στην Ευριπίδου, προσφέρθηκε να συνοδεύσει μια φίλη του που ήθελε να δώσει εξετάσεις στο Εθνικό. «Εντυπωσιάστηκα. Δεν ήξερα πώς γίνεσαι ηθοποιός». Πίστεψε ότι του ταίριαζε το Θέατρο Τέχνης, τελικά έδωσε εξετάσεις και πέρασε στο Εθνικό. «Στη σχολή κατάλαβα την τεράστια έλλειψη παιδείας και εμπειρίας. Στο πρώτο έτος κοιμόμουν μόνο τρεις ώρες την ημέρα προκειμένου να καλύψω τις αδυναμίες μου».
Δίχως να το γνωρίζει ο ίδιος, οι συμμαθητές του κανόνισαν οντισιόν με τον Γιάννη Χουβαρδά. Το «Shopping and fucking» του Μαρκ Ρέιβενχιλ σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου στο «Αμόρε» ήταν ο πρώτος του ρόλος. «Εκεί γνώρισα έναν νέο κόσμο. Τρία χρόνια στο Εθνικό μάς δίδαξαν κυρίως πώς να μιλάμε με στόμφο». Σήμερα καλύπτει την ανάγκη της ομάδας με τους ΠΥΡ που ίδρυσε με την Ιώ Βουλγαράκη και τη σύζυγό του Δέσποινα Κούρτη.
Διδάσκοντας στο Ωδείο Αθηνών, ο Αργύρης Ξάφης γνωρίζει το θέμα της εκπαίδευσης. Επιπλέον, τέσσερα χρόνια στο ΣΕΗ είδε και από την άλλη πλευρά την παθογένεια του χώρου του. «Δεν φταίνε οι 1.000 και πλέον παραστάσεις τη σεζόν. Φταίνε οι άπειρες δραματικές σχολές που βγάζουν 600-700 νέους ηθοποιούς τον χρόνο. Στις σχολές τα παιδιά δεν έχουν καμία υποχρέωση με τις απουσίες, οι καθηγητές δεν ξέρουν ποιους μαθητές έχουν σήμερα και ποιους την άλλη εβδομάδα, υπάρχουν απατεωνιές με τα ΕΣΠΑ και έτσι δυναμώνουν το χάος και η σύγχυση». Αν λύσει η πολιτεία το θέμα της εκπαίδευσης, «θα μειωθεί ο αριθμός των παραγωγών». Τώρα επικρατεί ένα εργασιακό χάος. «Το 95% των ηθοποιών πληρώνεται από ποσοστά. Σας είπα: η νόσος ξεκινά από τις δραματικές σχολές».