Το 1990, όταν ο Αμερικανός συγγραφέας Μάικλ Κράιτον κυκλοφόρησε το «Jurassic Park», μάλλον δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως, περίπου 20 χρόνια αργότερα, ερευνητές σε όλο τον κόσμο θα υποστήριζαν ότι η επιστήμη δίνει πλέον τη δυνατότητα να γίνει πραγματικότητα η ιδέα του βιβλίου του. Και ότι θα υπόσχονταν, όπως περιγράφει ο ίδιος στο μυθιστόρημα, πως σύντομα θα «αναστήσουν» στο εργαστήριο είδη που έχουν εκλείψει από τον πλανήτη.
Βέβαια, σε αντίθεση με το βιβλίο (και τη χολιγουντιανή ταινία που ακολούθησε), οι επιστήμονες δεν θέλουν να επαναφέρουν στη ζωή τους δεινόσαυρους, και μάλιστα για ένα πάρκο ψυχαγωγίας σε κάποιο απομονωμένο νησί.
Αντίθετα, σχεδιάζουν να αναβιώσουν είδη τα οποία υπήρχαν στη Γη έως και πριν από λίγους αιώνες, για να τα απελευθερώσουν στη φύση, με σκοπό να αναπληρώσουν έτσι ένα μέρος της βιοποικιλότητας που έχει χαθεί έως σήμερα – σε μεγάλο βαθμό, με ευθύνη του ανθρώπου.
Αγριοκάτσικο Πυρηναίων
Η πρώτη προσπάθεια αναβίωσης ενός εξαφανισμένου είδους έγινε πριν από 11 χρόνια και αφορούσε το αγριοκάτσικο των Πυρηναίων (Pyrenean ibex). Αν και ο τελευταίος εκπρόσωπος του είδους (η θηλυκή Celia) πέθανε τον Ιανουάριο του 2000, ένα χρόνο νωρίτερα, επιστήμονες με επικεφαλής τον Αλμπέρτο Φερνάντεζ-Αρίας, υπεύθυνο της Υπηρεσίας Θήρας και Αλιείας της Αραγωνίας, είχαν πάρει δείγματα ιστού από το αυτί και την κοιλιά του ζωντανού ζώου.
Με τη μέθοδο κλωνοποίησης που πρωτοχρησιμοποιήθηκε στο πρόβατο Ντόλι, η ομάδα είχε καταφέρει το 2003 να «αναστήσει» το αγριοκάτσικο, με το νεογέννητο όμως να ζει για ελάχιστα λεπτά, λόγω δυσλειτουργίας των πνευμόνων του.
Εδώ και λίγους μήνες, ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν ξεκινήσει τη δεύτερη προσπάθεια «αναβίωσης» του Pyrenean ibex, που, όπως ελπίζουν, θα έχει καλύτερη κατάληξη. Και αυτό γιατί, παρόλο που πάλι θα ακολουθήσουν σε γενικές γραμμές την ίδια διαδικασία, έχουν βελτιώσει επιμέρους κρίσιμες λεπτομέρειες – για παράδειγμα, αυτή τη φορά τα κλωνοποιημένα έμβρυα έχουν εμφυτευθεί σε θηλυκά ενός συγγενικού είδους του αγριοκάτσικου των Πυρηναίων. Αν όλα πάνε καλά, τότε οι κλώνοι της Celia θα έρθουν στον κόσμο τον Αύγουστο.
Πέρα από την ομάδα του Φερνάντεζ-Αρίας, αν υπάρχει ένας επιστήμονας που παρακολουθεί με την ίδια αγωνία την επιχείρηση «αναβίωσης» του Pyrenean ibex, αυτός είναι ο καθηγητής Μάικλ Αρτσερ από το Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλλίας στην Αυστραλία. Επικεφαλής του Project Lazarus, μαζί με τους συνεργάτες του ο Αρτσερ σχεδιάζει να αξιοποιήσει παρόμοια τεχνική κλωνοποίησης, για να επαναφέρει στη ζωή δύο εξαφανισμένα είδη: τον τίγρη της Τασμανίας και τον βάτραχο Rheobatrachus silus, γνωστό και ως «βάτραχο που επώαζε στο στομάχι του».
Μάλιστα, η τεχνική αυτή, η οποία αναπτύχθηκε από το Πανεπιστήμιο του Νιούκαστλ, συμπεριλήφθηκε από το περιοδικό Time στις 25 καλύτερες καινοτομίες του 2013. Ο λόγος ήταν πως, λίγους μήνες νωρίτερα, χρησιμοποιώντας την οι επιστήμονες κατάφεραν να δημιουργήσουν τα πρώτα έμβρυα του Rheobatrachus silus, τα οποία επέζησαν για λίγα 24ωρα στη μήτρα των θηλυκών που έχουν εμφυτευθεί.
Αποδημητική περιστερά
Από την άλλη πλευρά, για να «αναστήσουν» την αποδημητική περιστερά (Ectopistes migratorius), ένα είδος περιστεριού που εξαφανίστηκε τον 20ό αιώνα, οι βιολόγοι Μπεν Νόβακ και Μπεθ Σαπίρο από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας θα προσπαθήσουν να «συρράψουν» το γενετικό της υλικό στο εργαστήριο. Χρησιμοποιώντας ως «πρώτη ύλη» το DNA ενός συγγενικού είδους, του Patagioenas fasciata, οι ερευνητές θα προσθέσουν σε αυτό τα ιδιαίτερα γονίδια της αποδημητικής περιστεράς, αφού πρώτα τα συνθέσουν στο εργαστήριο, δημιουργώντας έτσι ολόκληρο το γονιδίωμά της.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιστήμονες δεν επιδιώκουν να επαναφέρουν στη ζωή ένα εξαφανισμένο είδος με το ίδιο ακριβώς γενετικό υλικό που είχε πριν εκλείψει, αλλά να προσδώσουν τα φυσικά χαρακτηριστικά του σε ένα υπάρχον, κοντινό του είδος. Ενδεικτική περίπτωση ο γενετιστής Τζορτζ Τσερτς από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ ο οποίος, με την προσθαφαίρεση μερικών γονιδίων στο DNA ελεφάντων, θέλει να δημιουργήσει ένα θηλαστικό παρόμοιο με τα μαμούθ – με πυκνό τρίχωμα και ένα παχύ στρώμα λίπους κάτω από το δέρμα τους.
Το ίδιο σκοπεύουν να κάνουν ερευνητές από την Ολλανδία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, σε συνεργασία με το Tauros Project, οι οποίοι επιστρατεύουν την επιλεκτική διασταύρωση για να φέρουν στη ζωή ένα θηλαστικό παρόμοιο με τον ευρωπαϊκό βίσονα, ο οποίος εξαφανίστηκε από τη Γηραιά Ηπειρο τον 18ο αιώνα.