Eξαιρετικά ενδιαφέρουσα εμφανίζεται η επιφάνεια του πλανήτη – νάνου Πλούτωνα, καθώς, εκτός από θεόρατα βουνά πάγου, διαθέτει επίπεδες πεδιάδες, οι οποίες διασχίζονται από αινιγματικά φαράγγια ή καλύτερα ορύγματα.
Αυτά, τουλάχιστον, τα άκρως ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά απεικονίζονται στις πιο πρόσφατες φωτογραφίες που απέστειλε στη γη το διαστημικό σκάφος New Horizons (Νέοι Ορίζοντες).
«Οταν είδα, για πρώτη φορά, αυτή τη φωτογραφία αποφάσισα ότι θα έπρεπε να δεχθούμε ότι η επιφάνεια του νάνου πλανήτη Πλούτωνα δεν αποκρυπτογραφείται με τόση ευκολία» εξηγεί ο Τζέφρι Μουρ, επικεφαλής της ομάδας γεωλογίας, γεωφυσικής και απεικονίσεων του προγράμματος «Nέοι Ορίζοντες», του μικρού διαστημικού σκάφους της NASA, που προσέγγισε τον Πλούτωνα πριν από μερικές ημέρες. «Είναι προφανές ότι ανακαλύψαμε μία τεράστια πεδιάδα χωρίς κρατήρες. Προφανώς αυτή η γεωλογική δομή έχει σίγουρα να μας διηγηθεί μία πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία».
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, που δόθηκε πριν από περίπου μία εβδομάδα, ο δρ Μουρ και οι συνεργάτες του αναφέρθηκαν και σε ορισμένες άλλες πληροφορίες που έστειλε στο κέντρο ελέγχου το μικρό διαστημόπλοιο. «Μπορεί να είμαι προκατειλημμένος, αλλά πιστεύω ότι το ηλιακό μας σύστημα μας φύλαγε το τελευταίο για καλύτερο» επισημαίνει ο Αλαν Στερν, επιστημονικός επικεφαλής του προγράμματος. Επειτα από ένα ταξίδι που διήρκεσε επί 9,5 χρόνια, και αφού το διαστημόπλοιο διάνυσε 4,8 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, οι Νέοι Ορίζοντες κατάφεραν να πραγματοποιήσουν μία διέλευση σε απόσταση 12.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια του πλανήτη την περασμένη Πέμπτη. Καθώς το μικρό διαστημικό σκάφος κινείτο με υπερβολικά μεγάλη ταχύτητα δεν τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον Πλούτωνα αλλά πέρασε απλά σε πολύ μικρή απόσταση. Σήμερα ήδη βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη των 3,2 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
Οταν το διαστημικό σκάφος ολοκληρώσει τις παρατηρήσεις και τις καταγραφές του, κάτι που υπολογίζεται ότι θα συμβεί στα τέλη του μήνα, η «κάρτα μνήμης» του θα διαθέτει περί τα 50 δισεκατομμύρια πληροφορίες και δεδομένα. Βέβαια, η αλήθεια είναι, ότι η επικοινωνία είναι ιδιαίτερα αργή στις αχανείς εκτάσεις του Διαστήματος που κινείται το μικρό διαστημόπλοιο και έτσι μόλις ένα 2% αυτών των στοιχείων που συγκέντρωσε έχουν σταλεί πίσω στη Γη. Το πρώτο «κοντινό» πορτρέτο του Πλούτωνα δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα και δείχνει τεράστια βουνά, τα οποία φτάνουν σε ύψος 3.600 μέτρων και αποτελούνται, όχι από πετρώματα αλλά από υδάτινο πάγο.
Μία ακόμα μεγάλη έκπληξη ήταν και το γεγονός ότι δεν εντοπίστηκαν σε αυτή την τοποθεσία του Πλούτωνα κρατήρες που θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι σήμα κατατεθέν πολλών ουράνιων σωμάτων. Κι αυτή η απουσία αφορά μία μεγάλη έκταση 240 χιλιόμετρα επί 240 χιλιόμετρα. Η απουσία αυτών των γεωλογικών σχηματισμών υποδεικνύει ότι η επιφάνεια του Πλούτωνα πρέπει να «έσβησε» τέτοια σημάδια εξαιτίας της διάβρωσης ή της τεκτονικής δραστηριότητας στο εγγύτερο γεωλογικό παρελθόν, μέσα, δηλαδή, στα τελευταία εκατό εκατομμύρια χρόνια.
Τι ανίχνευσαν στην ατμόσφαιρα
«Υπάρχει κάτι πολύ ιδιαίτερο σε αυτό το ουράνιο σώμα» δήλωσε ο δρ Στερν, στέλεχος του προγράμματος Νέοι Ορίζοντες. Οι επιστήμονες, εξάλλου, αναφέρουν ότι ανιχνεύθηκαν και άτομα αζώτου, τα οποία παλιότερα ανήκαν στην ατμόσφαιρα του Πλούτωνα, δεκάδες χιλιάδες μίλια από την αρχική τους τοποθεσία, τα οποία είχαν μεταφερθεί εκεί από τους ηλιακούς ανέμους. Με την αδύναμη βαρύτητα, τα πρότυπα ηλεκτρονικού υπολογιστή υποδεικνύουν ότι ο Πλούτωνας χάνει 500 τόνους της ατμόσφαιράς του κάθε ώρα, πολύ γρηγορότερα δηλαδή από τον Αρη που χάνει ένα τόνο ανά ώρα. Βέβαια αυτή η διαπίστωση γεννά πολλά ερωτήματα σχετικά με το πώς είναι δυνατόν να εξακολουθεί να έχει ατμόσφαιρα ο πλανήτης νάνος.
Ολες αυτές οι σημαντικές ανακαλύψεις ακολουθήθηκαν από πολύ δυσάρεστα νέα για τους εξερευνητές του Διαστήματος. Κατά τα μέσα της περασμένης εβδομάδας έγινε γνωστό ότι το διαστημικό σκάφος «Φίλαι» της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, που μελετά κομήτες δεν έχει αποστείλει νέα επιστημονικά στοιχεία επί ημέρες.
Περίεργοι γεωλογικοί σχηματισμοί
Ο δρ Μουρ υποστηρίζει ότι τα ορύγματα που φαίνεται να «σκάβουν» τις πεδιάδες, σε ακανόνιστα σχήματα, με διαστάσεις από 19,2 χιλιόμετρα ώς 32 χιλιόμετρα (στη διάμετρο) θα μπορούσαν να έχουν δημιουργηθεί από τη μεταφορά πάγων μονοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου και αζώτου στο υπέδαφος. «Αυτοί οι πάγοι δημιουργούν τα ίδια σχήματα με αυτά που κανείς αντικρίζει αν κοιτάξει μία κατσαρόλα βρώμης που βράζει ή τα κομμάτια που μπορεί κανείς να δει στο εσωτερικό μιας λάμπας με λάβα» εξηγεί ο δρ Μουρ.
Αυτοί οι γεωλογικοί σχηματισμοί είναι, ταυτόχρονα, παρόμοιοι με τις χαρακιές που βλέπει κανείς στην ξεραμένη λάσπη στη Γη που δημιουργούνται όταν το χώμα ξηραίνεται και διαστέλλεται. Τα σχήματα, πάντως, θυμίζουν πολύ αυτά που κάποιος παρατηρεί κοντά στον βόρειο πόλο του Αρη αλλά είναι πολύ νωρίς να πει κανείς ποιες γεωλογικές διαδικασίες οδήγησαν στον σχηματισμό τους.
Σε κάποιες από τις πεδιάδες εμφανίζονται και κάποιου είδους λακκούβες σαν στίγματα, σαν το έδαφος να πάσχει από κάποια δερματική ασθένεια. Ο δρ Μουρ τόνισε ότι επί του παρόντος παραμένει άγνωστο κατά πόσο αυτοί οι σχηματισμοί είναι πραγματικοί ή πρόκειται για «οπτικά παιχνίδια» τα οποία εντάχθηκαν στις φωτογραφίες όταν αυτές συμπιέστηκαν. Εικόνες με μεγαλύτερη ευκρίνεια πρόκειται να αποσταλούν μελλοντικά. Αν, τελικά, αυτές οι γεωλογικές δομές είναι πραγματικές, τότε πιθανώς να δημιουργήθηκαν από τη διάβρωση όταν ο πάγος μετατράπηκε σε ατμό.
Επιπροσθέτως, κάποια από τα ορύγματα φαίνεται να είναι γεμάτα με σκουρόχρωμο υλικό, ενώ άλλα διαθέτουν στο εσωτερικό τους ομάδες από σκουρόχρωμους λοφίσκους. Αυτοί μπορεί να είναι φτιαγμένοι από υλικό το οποίο ξεπήδησε από τα σωθικά του νάνου πλανήτη ή άλλο υλικό που άντεξε παρά τη διάβρωση της επιφάνειας. Επισήμως, οι επιστήμονες βάφτισαν την πεδιάδα Σπούτνικ, προς τιμήν του πρώτου διαστημικού δορυφόρου που εκτοξεύτηκε το 1957.
Τόσο τα όρη όσο και οι πεδιάδες αποτελούν μέρος μιας μεγάλης δομής σε σχήμα καρδιάς που οι επιστήμονες ονόμασαν Περιοχή Τομπό προς τιμήν του Κλάιντ Τομπό, που ανακάλυψε τον Πλούτωνα στα 1930.
Ενα εργαλείο που μπορεί να αναγνωρίσει κάποια μόρια ανίχνευσε υψηλή συγκέντρωση παγωμένου μονοξειδίου του άνθρακα στο δυτικό μισό της καρδιάς, της γεωλογικής δομής που θυμίζει ανθρώπινη καρδιά, αλλά όχι στο ανατολικό ή σε οποιοδήποτε άλλο σημείο αυτής της πλευράς του Πλούτωνα.