ΣΙΔΝΕΪ. Βραχύσωμα ανθρωποειδή, που έζησαν πριν από 700.000 χρόνια, είναι οι πρόγονοι των αινιγματικών «χόμπιτ» Homo floresiensis, απολιθώματα των οποίων βρέθηκαν σε νησί της Ινδονησίας το 2003. Δύο μελέτες από το τελευταίο τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης Nature συμπληρώνουν τις απορίες της επιστημονικής κοινότητας γύρω από τα «χόμπιτ», η περίπλοκη εξελικτική πορεία των οποίων διεκόπη απότομα πριν από 50.000 χρόνια.
Ο εντοπισμός λίγων οστών και δοντιών από έναν ενήλικα και ένα παιδί ενίσχυσαν τη θεωρία, που θέλει τον Homo floresiensis να έφθασε στο ινδονησιακό νησί Φλόρες με διαφορετική μορφή, ως ένα πιο εύσωμο και ψηλό ανθρωποειδές, ίσως πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια.
Κάτι ιδιαίτερα σπάνιο συνέβη, όμως, μετά την άφιξή του. Το ανθρωποειδές αυτό, που γνώριζε τον χειρισμό απλών εργαλείων, άρχισε να συρρικνώνεται με το πέρας των γενεών, για να καταλήξει στο ήμισυ του αρχικού του ύψους και βάρους.
Η διαδικασία αυτή, γνωστή ως «νησιωτικός νανισμός», έχει παρατηρηθεί ευρέως σε ζώα, με κάποια είδη να μειώνουν τον όγκο τους μέχρι και έξι φορές, σε σχέση με το αρχικό τους μέγεθος, σε μία προσπάθεια να προσαρμοσθούν σε περιβάλλον περιορισμένων φυσικών πόρων. Το νησί Φλόρες φιλοξενούσε επίσης είδος ελέφαντα, γνωστού ως στεγόδοντα, τον οποίο κυνήγησαν μάλλον μέχρι να τον εξαφανίσουν τα νεοαφιχθέντα βραχύσωμα ανθρωποειδή.
Η ανακάλυψη των παλαιοντολόγων αποτελεί την πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση συρρίκνωσης του σωματικού όγκου ανθρωποειδούς, μετά τον αποκλεισμό του σε νησί.
«Το χόμπιτ ήταν αληθινό ανθρώπινο είδος, που εξελίχθηκε ξεχωριστά από το δικό μας και δεν υπάρχει πια στον πλανήτη», λέει επικεφαλής μιας εκ των δύο μελετών, Ανταμ Μπρουμ του πανεπιστημίου Γκρίφιθ του Κουίνσλαντ στην Αυστραλία.
Πιθανότερα σενάρια
Δύο είναι τα πιο πιθανά σενάρια για την προέλευση του H. floresiensis: ότι αποτελεί εξέλιξη ιδιαίτερα μικρόσωμου Homo erectus από την Ιάβα ή ότι πρόκειται για απόγονο άλλου, άγνωστου σε εμάς, είδους ανθρωποειδούς που έφθασε στην Ινδονησία από την Αφρική. Ο Homo erectus, με ύψος μέχρι 180 εκατοστά και βάρος μέχρι και 70 κιλά, υπήρξε το πρώτο ανθρώπινο είδος που εγκατέλειψε την Αφρική για να εποικίσει τις υπόλοιπες ηπείρους.
«Η ανακάλυψη των απολιθωμάτων αυτών καταρρίπτει οριστικά τη θεωρία, που ήθελε τον Homo floresiensis να είναι ένας ασθενής Homo sapiens, πρόκειται σαφώς για ένα είδος, που εξελίχθηκε έτσι για συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς λόγους», λέει ο καθηγητής Χερτ βαν ντερ Μπεργκ, επικεφαλής της ανασκαφής στην Ινδονησία.