Τα ψέματα της
ψηφιακής εποχής
ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΦΟΡΑ ΠΟΥ ΘΑ ΓΡΑΨΕΤΕ
ΣΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ ΣΑΣ «ΜΩΡΟ ΜΟΥ ΘΑ ΑΡΓΗΣΩ, ΕΧΩ MEETING» ΕΝΩ
ΕΤΟΙΜΑΖΕΣΤΕ ΝΑ ΠΑΤΕ ΓΙΑ ΠΟΤΟ ΜΕ ΤΟΝ ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟ,
ΞΑΝΑΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΤΟ ΠΡΙΝ ΣΤΕΙΛΕΤΕ ΤΟ SMS, ΓΙΑΤΙ… ΤΑ ΓΡΑΠΤΑ
ΜΕΝΟΥΝ
Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2011
Τα ψέματα είναι διαχρονικά, όμως οι τρόποι με τους οποίους τα
διατυπώνουμε εξελίσσονται παράλληλα με την τεχνολογία.
Παραδείγματος χάρη το 2009 ερευνητές του αμερικανικού Πανεπιστημίου
Κορνέλ εισήγαγαν τον όρο «τα ψέματα του μπάτλερ» για να περιγράψουν
τις δικαιολογίες που αραδιάζουμε σε sms, chat και email προκειμένου
να αποφύγουμε ή να τερματίσουμε με χαμηλό κοινωνικό κόστος μια
συζήτηση. Το όνομα του όρου είναι εμπνευσμένο από τη στερεότυπη
εικόνα του μπάτλερ που ενημερώνει τον απρόσκλητο επισκέπτη ότι «ο
κύριος δεν μπορεί να σας μιλήσει, γιατί αυτή τη στιγμή γευματίζει»
ενώ στην πραγματικότητα ο «κύριος» απλώς δεν έχει καμία διάθεση να
συναναστραφεί τον απρόσκλητο επισκέπτη. Στη σύγχρονη εποχή τα
«ψέματα του μπάτλερ» έχουν γίνει αναγκαίο κακό, καθώς λόγω –ή
εξαιτίας– των νέων τεχνολογιών μπορεί να μας εντοπίσει ο
οποιοσδήποτε, οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας, όπου κι
αν είμαστε.Οι ίδιοι επιστήμονες σε μεταγενέστερη μελέτη κατέληξαν
σε ένα ακόμη συμπέρασμα: ότι οι ασάφειες ενός γραπτού κειμένου μάς
διευκολύνουν να ακολουθήσουμε την τακτική του Πινόκιο. Για
παράδειγμα όταν γράφουμε σε ένα sms: «Εχω δουλειά, δεν μπορώ να
μιλήσω», είναι ευκολότερο να αποφύγουμε την επόμενη ερώτηση, η
οποία στον προφορικό λόγο αναπόφευκτα θα ήταν: «Τι δουλειά;». Για
του λόγου το αληθές, από τα 5.396 γραπτά μηνύματα που αξιολογήθηκαν
στη μελέτη, το 10,7% ήταν παραπλανητικά. Από αυτά, το 30% ήταν
«ψέματα του μπάτλερ». Εμείς θα προσθέταμε και έναν ακόμη παράγοντα
που ενισχύει την αληθοφάνεια ενός γραπτού ψέματος: Δεν χρειάζεται
να αναπαράγουμε τα ηχητικά εφέ που θα το έκαναν πιο πιστευτό – αν
παραδείγματος χάρη παίρναμε στο παρελθόν τηλέφωνο τον εργοδότη μας
για να τον ενημερώσουμε ότι θα καθυστερήσουμε στη δουλειά επειδή
«κολλήσαμε στην κίνηση», ενώ στην πραγματικότητα μας είχε πάρει ο
ύπνος, δεν θα είχαμε άλλη επιλογή παρά να βγούμε στο μπαλκόνι του
σπιτιού μας που βλέπει σε πολυσύχναστο δρόμο.Τελικά, οι νέες
τεχνολογίες μάς έχουν κάνει περισσότερο ψεύτες; Οχι, απαντούν οι
ερευνητές. Ο Τζεφ Χάνκοκ, καθηγητής Επικοινωνίας και ένας από τους
συγγραφείς των μελετών του Κορνέλ, πιστεύει ότι συνεχίζουμε να λέμε
περισσότερα ψέματα από το τηλέφωνο παρά σε γραπτά κείμενα. Ο λόγος;
«Είναι πολύ κακή ιδέα να διατυπώνεις γραπτώς ό,τι δεν θα ήθελες ο
συνομιλητής σου να μπορεί να μοιραστεί με άλλους. Γιατί με αυτό τον
τρόπο τού παρέχεις μια χειροπιαστή απόδειξη ότι είπες ψέματα». –
Γωγώ Καρκάνη