ΤΟΥ ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ
Τα στελέχη του κόμματος κάθισαν στις θέσεις τους. Ο κεντρικός
ομιλητής ανέβηκε στο βήμα για να παρουσιάσει μια πρόταση-πλαίσιο
για την πορεία προς τις εκλογές. Και όμως, τίποτα δεν θύμιζε
συνέδριο πολιτικού κόμματος. Ισως να έφταιγε το γεγονός ότι ως
συνεδριακό κέντρο είχε επιλεγεί ένα στριπτιζάδικο στην καρδιά του
Βερολίνου. Oι σύνεδροι, αντί για κοστούμια, φορούσαν T-shirts με
πολύχρωμες στάμπες. Τα τελευταία ψήγματα σοβαρότητας, πάντως,
εξαφανίστηκαν όταν εισήλθε στην αίθουσα ο αρχηγός ενός αντίπαλου
σχηματισμού της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, κομίζοντας ένα νεκρό
ψάρι μέσα σε μια εφημερίδα – παλαιός συμβολισμός μιας επερχόμενης
μάχης για τους Βερολινέζους. Οι σύνεδροι πήραν το ψάρι και -ως
είθισται- το πέταξαν στον τοίχο, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος
της συνεδρίασης.
«Πρόκειται για ένα κόμμα-ανέκδοτο», μου είχε πει πριν από
μερικούς μήνες ένας Γερμανός διπλωμάτης. «Οι προγραμματικές τους
εξαγγελίες χωράνε στο σουβέρ της μπίρας που πίνουν», είχε γράψει το
γερμανικό περιοδικό «Σπίγκελ», σε μια ελαφρώς υποτιμητική πολιτική
ανάλυση. Παρ’ όλα αυτά, το κόμμα Piratenpartei Deutschland (εν
συντομία Piraten) άγγιξε το 1% των ψήφων στις τελευταίες
ευρωεκλογές, πολλαπλασίασε τα μέλη του και ελπίζει σε ακόμη
καλύτερη παρουσία στις σημερινές βουλευτικές εκλογές. Ακολουθώντας
το παράδειγμα του πειρατικού κόμματος της Σουηδίας, που εξέλεξε τον
πρώτο του ευρωβουλευτή ξεπερνώντας το 7%, οι Γερμανοί πειρατές
πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί στους
διαδρόμους εξουσίας του Βερολίνου.
Τι πρεσβεύουν
Tι ζητούν, όμως; Πρώτον, να καταργηθούν τα διπλώματα
ευρεσιτεχνίας – για παράδειγμα, μία βιομηχανική ή επιστημονική
πατέντα να αποτελεί κοινό κτήμα, ώστε ακόμη και τρίτοι (ερευνητές ή
εταιρείες) να μπορούν να την επεξεργαστούν και να την εξελίξουν.
Δεύτερον, να μειωθεί το χρονικό διάστημα προστασίας δημιουργιών
πνευματικής ιδιοκτησίας (προγραμματα λογισμικού, μουσική, ταινίες
κλπ) Τρίτον, να «θωρακιστούν» τα προσωπικά δεδομένα χρηστών του
Ιντερνετ, ώστε η διακίνηση ταινιών, μουσικής κλπ να μην
παρακολουθείται (και να μην ποινικοποιείται), όπως και κάθε άλλη
μορφή διαδικτυακής επικοινωνίας.
Πίσω από τα αιτήματα αυτά, κρύβονται ορισμένα από τα
σημαντικότερα ζητήματα που θα κληθούν να επιλύσουν οικονομολόγοι
και πολιτικοί. Οπως και τα περισσότερα «πειρατικά» κόμματα, το
Piraten δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει συγκεκριμένα προβλήματα
στην κοινωνία της πληροφορίας. Ιδρύθηκε το 2006 ως απάντηση στην
ψήφιση νόμου που επέτρεπε στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση να μπλοκάρει
την πρόσβαση των χρηστών σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες. Ο νόμος
προωθήθηκε με σκοπό τον περιορισμό της παιδικής πορνογραφίας, από
τους χρήστες του Ιντερνετ όμως θεωρήθηκε ως ένα βήμα για την
κατάλυση του άρθρου 5 του γερμανικού συντάγματος για την ελευθερία
του λόγου.
Αντίστοιχα, οι Σουηδοί πειρατές βγήκαν από την ανωνυμία όταν η
αστυνομία κατέσχεσε τους υπολογιστές που φιλοξενούσαν την
ηλεκτρονική σελίδα του Pirate Bay, του μεγαλύτερου site για τον
εντοπισμό έργων μουσικής και εικόνας στο Ιντερνετ.
Αν και συνήθως τα «πειρατικά» κόμματα παρουσιάζονται στον Τύπο
ως «παρέες» που ανταλλάσσουν τραγούδια και ταινίες στο Ιντερνετ, τα
μέλη τους προτάσσουν ως βασικό τους στόχο την προστασία των
ατομικών δικαιωμάτων και της ελεύθερης επικοινωνίας στο Διαδίκτυο.
Ούτως ή άλλως, όπως μας εξηγούν τα μέλη του Piraten, τα δύο
ζητήματα συνδέονται άμεσα: «Για να γνωρίζει μια ελεγκτική αρχή ότι
«κατεβάζω» τραγούδια, σημαίνει ότι παρακολουθεί τον υπολογιστή
μου». Η συζήτηση έλαβε ευρύτερες διαστάσεις στην Ευρώπη, όταν ο
Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί πρότεινε να διακόπτεται η σύνδεση
όσων εντοπίζονται πάνω από τρεις φορές να διακινούν μουσική,
ταινίες ή άλλα προιόντα πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο. Η
σχετική νομοθεσία είχε προσκρούσει αρχικά στο συνταγματικό
συμβούλιο της Γαλλίας το οποίο έκρινε, μεταξύ άλλων, ότι παραβίαζε
την αρχή πως κάθε πολίτης είναι αθώος μέχρι αποδείξεως του
εναντίου, αφού δεν επέτρεπε στον «δράστη» να υπερασπιστεί τον εαυτό
του ενώπιον δικαστηρίου. Τελικά, όμως, η πρόταση Σαρκοζί πέρασε,
παρά τις αντιδράσεις δικαστών αλλά και της αντιπολίτευσης. Σχετικές
ρυθμίσεις επιχειρεί να περάσει τώρα ο Βρετανός υπουργός Πίτερ
Μάντελσον προτείνοντας, αντί για διακοπή της σύνδεσης, να μειώνεται
η ταχύτητα πρόσβασης στο Ιντερνετ. Αντίθετα, στις ΗΠΑ οι ίδιες οι
δισκογραφικές εταιρείες μπήκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης,
επιβάλλοντας πρόστιμα εκατομμυρίων δολαρίων σε όσους διακινούν
αρχεία μουσικής. Μια ανύπαντρη μητέρα από τη Μινεσότα κλήθηκε να
πληρώσει 1,92 εκατ. δολάρια για 24 τραγούδια, ενώ οι δισκογραφικές
κινήθηκαν ακόμη και εναντίον μιας γιαγιάς, η οποία πέθανε πριν
λάβει την κλήτευση από το δικαστήριο. «Δηλαδή, εάν έμπαιναν σε ένα
σούπερ μάρκετ και έκλεβαν μερικά CDs, θα τους χρεώνατε δύο
εκατομμύρια δολάρια;» αναρωτιούνταν οι δικηγόροι υπεράσπισης, οι
οποίοι όμως δεν φάνηκε να συγκινούν τους δικαστές.
Οι αμφιλεγόμενες θέσεις των «πειρατικών» κομμάτων για το
σημερινό καθεστώς των πνευματικών δικαιωμάτων τα κατέτασσε συνήθως
σε περιθωριακές περιοχές του πολιτικού φάσματος. Σύντομα, όμως,
ορισμένους ισχυρούς συμμάχους, και μάλιστα εκεί που δεν το
περίμεναν. Διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί σε όλο τον κόσμο υποστήριζαν
ότι οι πατέντες και τα copyright με τη σημερινή τους μορφή
αποτελούν τροχοπέδη για την οικονομική ανάπτυξη στις λεγόμενες
κοινωνίες της γνώσης. Ανάμεσά τους οι Αμερικανοί οικονομολόγοι
Ντέιβιντ Λεβίν και Μισέλ Μπολντρίν, που προκάλεσαν αίσθηση με την
κυκλοφορία του βιβλίου τους «Against Intellectual Monopoly –
Ενάντια στο πνευματικό μονοπώλιο». Στο πλευρό τους βρέθηκε σύντομα
και ο Κρις Αντερσον, αρχισυντάκτης του περιοδικού Wired (για
ορισμένους, η βίβλος της ψηφιακής εποχής), ο οποίος εξέδωσε το
βιβλίο «Free». Ο Αντερσον, που μόνο για σοσιαλιστικού τύπου
παρεκτροπές δεν μπορεί να κατηγορηθεί, υποστηρίζει ότι «η
πληροφορία θέλει να είναι ελεύθερη» και αναζητά νέα επιχειρηματικά
μοντέλα σε μια εποχή κατά την οποία το σημερινό copyright είναι όχι
μόνο ανεπιθύμητο, αλλά και ζημιογόνο για την ανάπτυξη. Ισως αυτή
την ανίερη συμμαχία μεταξύ των πειρατών και των γκουρού της
κοινωνίας της πληροφορίας να είχαν στο μυαλό τους οι συντάκτες του
Guardian όταν έγραφαν πως «οι Χίπις έχουν πλέον τα ίδια
επιχειρήματα με τους Γιάπις. Και μάλιστα οι τελευταίοι ελπίζουν να
βγάλουν και κέρδος από αυτό».
Η… διεθνής των «πειρατών»
Κόμματα επίσημα και ανεπίσημα, σε πέντε χώρες
Σουηδία
Eκανε αισθητή την εμφάνισή του στις βουλευτικές εκλογές του
2006, καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση των εξωκοινοβουλευτικών
κομμάτων με 0,63%. Μέσα σε τρία χρόνια έγινε το τρίτο κόμμα σε
αριθμό μελών και κατέλαβε 7,13% και μία έδρα στις ευρωεκλογές του
2009. Αν και είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις, η μοίρα των
Σουηδών πειρατών συνδέθηκε με την ιστοσελίδα Pirate Bay, η οποία
διευκόλυνε τη διακίνηση αρχείων ήχου και εικόνας στο Ιντερνετ. Η
σύλληψη και η καταδίκη των δημιουργών του Pirate Bay προκάλεσαν νέο
κύμα εγγραφών στο πειρατικό κόμμα.
Γερμανία
Το δεύτερο μεγαλύτερο πειρατικό κόμμα της Ευρώπης συγκέντρωσε
229.000 ψήφους στις ευρωεκλογές ή ποσοστό 0,9%. Λίγες ημέρες
αργότερα, σχεδόν διπλασίασε τα μέλη του και σύντομα κέρδισε τις
πρώτες έδρες σε τοπικά συμβούλια. Στο κόμμα προσχώρησε ένας
βουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών αλλά και ο Χέρμπερτ Ρούσε, από τα
ιδρυτικά στελέχη των Πρασίνων. Το Piraten ζητεί την κατάργηση του
γερμανικού νόμου για τη λογοκρισία του Ιντερνετ, γνωστού εν
συντομία ως… Zugangserschwerungsgesetz.
Μεγάλη Βρετανία
Αν και δεν πρόλαβαν να δοκιμαστούν στις τελευταίες ευρωεκλογές,
οι Βρετανοί Πειρατές γνωρίζουν σημαντική αύξηση στον αριθμό των
μελών (τις πρώτες ημέρες δέχονταν 100 νέα μέλη την ώρα). Ο πρόεδρός
τους, Αντριου Ρόμπινσον, θεωρεί ότι δεν έχει την παραμικρή ελπίδα
εισόδου στο κοινοβούλιο, αλλά ότι μπορεί να λειτουργήσει σαν μια
πλατφόρμα για την αφύπνιση των πολιτών.
ΗΠΑ
Σε αντίθεση με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχά του, το πειρατικό κόμμα
των ΗΠΑ δεν έχει αναγνωριστεί σε καμία πολιτεία, ενώ έχει δεχτεί
σφοδρές επιθέσεις για τη χρήση της λέξης «πειρατικό» στον τίτλο
του. Πρόκειται, ίσως, για το μόνο πειρατικό κόμμα που κατάφερε,
πραγματικά, να χωρέσει τις προγραμματικές του θέσεις σε τέσσερις
γραμμές κειμένου.
Ελλάδα
Με μοναδική παρουσία, μέχρι στιγμής, μόνο στο Facebook και στο
blog (piratepartygreece.blogspot.com), το Πειρατικό Κόμμα Ελλάδας
εμφανίζεται ως «Ελληνικό σκέλος του Σουηδικού Πειρατικού Κόμματος».
Βολιδοσκόπηση για τη δημιουργία πειρατικού κόμματος
πραγματοποιείται και στη σελίδα pirateparty.gr, αν και οι
δημιουργοί της δηλώνουν ότι δεν θέλουν να αποτελέσουν κόμμα(!).
Μέχρι τη στιγμή που το «Κ» έφτανε στο τυπογραφείο, καμία από τις
δύο πρωτοβουλίες δεν είχε απαντήσει στις προσκλήσεις μας για
συνέντευξη.
Πηγή: Περιοδικό «Κ»