Η άσκηση ελέγχου/λογοκρισίας στα κοινωνικά δίκτυα ήταν ένα από
τα πράγματα που προτάθηκαν στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των
ταραχών στη Μ. Βρετανία, με τον πρωθυπουργό, Ντέιβιντ Κάμερον να
εξετάζει σοβαρά το συγκεκριμένο ενδεχόμενο.
Τόσο οι δυτικές δημοκρατίες, όσο και τα απολυταρχικά καθεστώτα
έρχονται αντιμέτωπα με νέες «ασύμμετρες» απειλές λόγω της ανόδου
του Ίντερνετ και των social media, με αποτέλεσμα κυβερνήσεις σε όλο
τον κόσμο να σκέφτονται την επιβολή κάποιας μορφής ελέγχου στη
λειτουργία τους, μέσω λογοκρισίας.
Στην «άλλη πλευρά», δεν είναι λίγοι οι αναλυτές οι οποίοι
θεωρούν πως κάτι τέτοιο θα μπορούσε να έχει το ακριβώς αντίθετο
αποτέλεσμα από το επιθυμητό, καθώς θα αποτελούσε λόγο αμφισβήτησης
της νομιμότητας των κυβερνήσεων και θα πυροδοτούσε νέες
ταραχές.
Το μόνο σίγουρο πάντως είναι πως η «πληροφοριακή επανάσταση»
(και ο ακόλουθος «πόλεμος») απειλεί τους έχοντες την εξουσία με
τρόπο που δεν είχε προβλεφθεί, καθώς ενδυναμώνει μεμονωμένες ομάδες
και άτομα: από τις, διοργανωνόμενες μέσω Facebook, διαδηλώσεις της
«Αραβικής Άνοιξης» μέχρι τα flash mobs με στόχο τη λεηλασία
καταστημάτων και τη διαρροή εμπιστευτικών δεδομένων, η ισορροπία
ισχύος αλλάζει διεθνώς.
Καθώς οι κυβερνήσεις καταστρώνουν νέες στρατηγικές για τον
κυβερνοχώρο σχετικά με θέματα όπως το κυβερνοέγκλημα, οι
κυβερνοεπιθέσεις τρομοκρατικών οργανώσεων και ξένων δυνάμεων κατά
των κρατικών υποδομών κ.α, τίθενται ερωτήματα γύρω από τα όρια της
κρατικής εξουσίας.
«Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις είναι στο εννοιολογικό
επίπεδο» λέει ο Τζων Μπάσετ, πρώην στέλεχος της βρετανικής
υπηρεσίας πληροφοριών τηλεπικοινωνιών GCHQ. «Προσπαθεί μία
κυβέρνηση να ελέγξει τον κυβερνοχώρο όπως θα προσπαθούσε να ελέγξει
τα πραγματικά της σύνορα κατά τον 20ο αιώνα, ή αναπτύσσει νέες
στρατηγικές, πέραν των κλασικών μοντέλων κρατικού ελέγχου;».
Η Κίνα έχει προσπαθήσει να ελέγξει την πρόσβαση στο Ίντερνετ
μέσω του «Σινικού Firewall» και ενός προηγμένου δικτύου
λογοκρισίας. Ωστόσο, αν και οι δυτικές χώρες έχουν υιοθετήσει
κυρίως ένα μοντέλο ελεύθερης πρόσβασης, έχουν υπάρξει κατά καιρούς
απόπειρες ελέγχου από τις ΗΠΑ και συμμαχικές χώρες για να
μπλοκαριστούν οι διαρροές εμπιστευτικού υλικού. Αν και στην
περίπτωση του Wikileaks δεν κατέστη εφικτό να μην κυκλοφορήσει το
υλικό, ο Τζούλιαν Ασάντζ και ο οργανισμός του «στραγγαλίστηκαν»
οικονομικά.
Από πλευράς τους, οι Κινέζοι βλέπουν θετικά τις δηλώσεις Κάμερον
περί προσωρινού μπλοκαρίσματος της λειτουργίας των κοινωνικών
δικτύων σε περιόδους αναταραχής και σκληρών ποινών σε όσους
υποκινούν βίαιες ενέργειες. «Η ανοικτή συζήτηση περί ελέγχου του
Ίντερνετ στη Βρετανία αποτελεί μία νέα ευκαιρία για όλο τον κόσμο»
αναφέρεται στην κινεζική «People’s Daily» που ακολουθεί τη γραμμή
του Κομμουνιστικού Κόμματος. «Τα ΜΜΕ στις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία
επέκριναν τις αναπτυσσόμενες χώρες για περιορισμό της ελευθερίας
του λόγου. Η νέα στάση της Βρετανίας θα αμβλύνει τις διαφορές
μεταξύ Ανατολής και Δύσης σχετικά με τη διαχείριση του
Ίντερνετ».
Ωστόσο, αυτό δεν είναι σίγουρο, καθώς η πρόταση του Κάμερον
προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ενώ η καταδίκη δύο νεαρών σε
τετραετή φυλάκιση για υποκίνηση ταραχών μέσω Facebook θεωρήθηκε από
πολλούς υπερβολή. Επίσης, στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο, λόγω αυτού
του θέματος έχουν προκληθεί εντάσεις στη συμμαχία μεταξύ
Φιλελευθέρων Δημοκρατών και Συντηρητικών.
Ο «πληροφοριακός πόλεμος» μαίνεται, καθώς σε πολλές χώρες η
οικονομική κρίση αποτελεί λόγο έντονης δυσαρέσκειας στις τάξεις της
νεότερης γενιάς, η οποία βλέπει τις προοπτικές της να περιορίζονται
δραστικά. Η αύξηση του ελέγχου και της λογοκρισίας στο Ίντερνετ
μάλλον θα επιδείνωνε τα πράγματα: στην Αίγυπτο, το «μπλόκο» στο
Διαδίκτυο έκανε ακόμα περισσότερο κόσμο να βγει στους δρόμους.
Επίσης, στην Κίνα οι bloggers επιδίδονται σε έναν συνεχή «χορό»
παράκαμψης του κρατικού ελέγχου, για να συζητούν διάφορα θέματα,
αφήνοντας πολύ συχνά πίσω τις αρχές και τη λογοκρισία. Κατά τον
Τζων Ρέιντ, Βρετανό πρώην υπουργό Άμυνας και Εσωτερικών, ο οποίος
πλέον ηγείται ενός think tank του UCL σχετικά με την
κυβερνοστρατηγική της Βρετανίας, «η τεχνολογία αυτή ενδυναμώνει το
άτομο, και ο έλεγχός της είναι εξαιρετικά δύσκολος. Από πλευράς
λογοκρισίας/ ελέγχου, δεν πρόκειται να δουλέψει».
Κάποιοι άλλοι αναλυτές υπενθυμίζουν αντιλήψεις του παρελθόντος,
οι οποίες απέδιδαν αντίστοιχου είδους ταραχές και έκτροπα στον
έντυπο Τύπο, στον τηλέγραφο και άλλα πρωτοποριακά επικοινωνιακά
μέσα της εποχής, τείνοντας να αγνοούν τα πραγματικά αίτια. «Ανίκανη
να αντιληφθεί, πόσο μάλλον να αντιμετωπίσει τα πραγματικά αίτια των
επεισοδίων, η πολιτική τάξη στην πλειοψηφία παρουσιάζεται έτοιμη να
επιτεθεί εναντίον αυτού που στην πραγματικότητα αποτελεί το
μεγαλύτερο επίτευγμα στο χώρο του ελεύθερου λόγου και των
προσωπικών ελευθεριών από την άνοδο του Ι.Χ και την εμφάνιση των
τηλεφώνων στα σπίτια…αυτό είναι λάθος, και μια υστερική απάντηση θα
καταφέρει μόνο να υπονομεύσει ακόμα περισσότερο την εμπιστοσύνη
προς τους κυβερνώντες» αναφέρει ο Αλεξάντερ Κλίμπεργκ, ειδικός
κυβερνοασφαλείας του Αυστριακού Ινστιτούτου Διεθνών Θεμάτων.
Ωστόσο, πολλοί ειδικοί προβλέπουν ακόμη μεγαλύτερες συγκρούσεις
μεταξύ κυβερνήσεων και ανερχομένων δυνάμεων του ίντερνετ, είτε
πρόκειται για bloggers και hackers, είτε για τεράστιες πολυεθνικές
του χώρου: χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί η πρόσφατη διένεξη
μεταξύ της Google και χωρών όπως η Αίγυπτος και η Κίνα- ο πρόεδρος
της εταιρείας, Έρικ Σμιντ, δήλωνε τον Ιούνιο πως περιμένει τέτοια
περιστατικά να γίνουν όλο και πιο συχνά.
«Πιστεύω πως αυτό θα αποτελέσει ένα λόγο έντασης μεταξύ των
κυβερνήσεων και των πολυεθνικών εταιρειών…και μία πρόκληση προς την
παγκοσμιοποίηση» είχε δηλώσει νωρίτερα μέσα στο 2011 ο Ίαν Μπρέμερ,
πρόεδρος του Eurasia Group.
Η Χέδερ Μπρουκ, ακτιβίστρια σε θέματα ελευθερίας πληροφόρησης
που ζει στο Λονδίνο, βρέθηκε στην «καρδιά» της υπόθεσης Wikileaks-
και θεωρεί ότι ο «Πληροφοριακός Πόλεμος» βρίσκεται ακόμα στην αρχή
του. Η πρόοδος της τεχνολογίας έχει κάνει ακόμα δυσκολότερο για την
εξουσία να ασκήσει έλεγχο πληροφόρησης και να συγκαλύψει γεγονότα-
κάτι που προκαλεί φυσικά την αντίδρασή της.
«Οι δυνάμεις αλλάζουν» αναφέρει σε βίντεό της όπου προωθεί το
νέο της βιβλίο, «The Revolution Will Be Digitised». «Παίζονται
πολλά…αν ελεγχθεί το Ίντερνετ, αυτό θα μπορούσε να σημάνει μία
εποχή λογοκρισίας, παρακολούθησης και καταπίεσης. Εναλλακτικά, θα
μπορούσαμε να βρισκόμαστε μπροστά σε μία νέα μορφή παγκόσμιας
δημοκρατίας, όπου την εξουσία έχει ο λαός».
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Reuters