Χριστούγεννα στο πάρκο, Πρωτοχρονιά στην παραλία. Τα παλτά και τα γάντια έμειναν στις ντουλάπες, στις φωτογραφίες κάτω από το γκι ποζάραμε με κοντομάνικα. Οι φετινές γιορτές στην Ελλάδα θύμιζαν Χριστούγεννα στην Αυστραλία, όπου λόγω γεωγραφικής θέσης η γέννηση του Ιησού και η αλλαγή του χρόνου γιορτάζονται καλοκαίρι. «Ο Δεκέμβριος υπήρξε ένας εξαιρετικά θερμός μήνας, σχεδόν όλες τις ημέρες και σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, αφού «πολύ λίγες ημέρες αποτέλεσαν εξαίρεση». Η θερμοκρασία έφθασε έως και τους 30 βαθμούς Κελσίου στη Νότια Ελλάδα. Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο ουκ λίγοι είναι οι πολίτες που έχουν ανακουφιστεί με τον ανέλπιστα καλό καιρό. Δεδομένης της ενεργειακής κρίσης και των τιμών του φυσικού αερίου, η καλοκαιρία θεωρήθηκε από πολλούς ακόμα και «θεόσταλτη», καθώς πολλά νοικοκυριά στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμη χρειαστεί θέρμανση.
Δεν είναι βέβαια πρωτόγνωρο να έχουμε Χριστούγεννα χωρίς χιόνι και κρύο. «Μεμονωμένες ημέρες εξαιρετικής καλοκαιρίας και λιακάδας είχαμε και παλαιότερα», υπενθυμίζει ο κ. Λαγουβάρδος. «Την Πρωτοχρονιά του 2010 στη βόρεια Κρήτη είχαμε 30 βαθμούς, ενώ συνολικά ο Δεκέμβριος του 1999 και του 1960 ήταν εξαιρετικά θερμοί μήνες». Η άνοδος της θερμοκρασίας κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά του χειμώνα αποτελεί εκκωφαντική ένδειξη κλιματικής αλλαγής. «Αυτό που μας ανησυχεί, πρωτίστως, είναι η πολύ μεγάλη διάρκεια, δεδομένου ότι σύμφωνα με τα προγνωστικά η καλοκαιρία θα διαρκέσει έως και τις 10 Ιανουαρίου, συνεπώς θα ξεπεράσει τον μήνα», σημειώνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Υψηλότερες θερμοκρασίες
Οι επιστήμονες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Κάνοντας μια αποτίμηση του 2022, οι μετεωρολόγοι εξάγουν ανησυχητικά συμπεράσματα. «Καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους οι θερμοκρασίες ήταν υψηλότερες από τις φυσιολογικές για την κάθε εποχή. Εξαίρεση σε αυτή την τάση αποτέλεσαν ο Μάρτιος και ο Αύγουστος», δηλώνει ο κ. Λαγουβάρδος. Τον μεν Μάρτιο, τις πρώτες τρεις εβδομάδες ο καιρός υπήρξε εξαιρετικά ψυχρός, ενώ είχαμε χιονοπτώσεις ακόμα και στην Αττική. Τον δε Αύγουστο, μεταξύ 20-26 του μηνός, επικράτησε πρωτόγνωρη κακοκαιρία σχεδόν σε όλη τη χώρα, ένα φαινόμενο που είχε να συμβεί καλοκαίρι 47 χρόνια – όσοι είχαν τότε τη θερινή τους άδεια θα το θυμούνται για εξίσου πολλά χρόνια. «Το μόνο ενθαρρυντικό είναι ότι τα τελευταία δέκα χρόνια δεν έχει υπάρξει μείωση των βροχοπτώσεων», παρατηρεί ο ίδιος, «αντίθετα οι βροχοπτώσεις σημειώνουν μια μικρή αυξητική τάση».
Πρόκειται αναμφισβήτητα για μια ανώμαλη κατάσταση. «Μπορεί μεμονωμένα μια χώρα σε μια συγκεκριμένη χρονική συγκυρία να τη διευκολύνει η καλοκαιρία, η συνολική όμως εικόνα της ανόδου της θερμοκρασίας πρέπει να μας θορυβήσει όλους», σχολιάζει ο Ελληνας μετεωρολόγος. Η ψυχρή εισβολή στις ΗΠΑ, η δεύτερη που έχει σημειωθεί εδώ και 100 χρόνια, διερευνάται ήδη από την επιστημονική κοινότητα. «Αυτό που μας φοβίζει είναι ότι ενδέχεται στο μέλλον να έρθουμε αντιμέτωποι με καταστάσεις που μας είναι εντελώς άγνωστες», λέει ο δρ Λαγουβάρδος υπενθυμίζοντάς μας το καλοκαίρι του 2021 με τους ακραίους καύσωνες και τις καταστροφικές πυρκαγιές.
Υπενθυμίζεται ότι όσες χώρες έχουν επικυρώσει τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα (σ.σ. όλες εκτός από την Τουρκία, το Ιράν, το Ιράκ, την Υεμένη, την Ερυθραία και τη Λιβύη) έχουν δεσμευθεί να προβούν στις απαιτούμενες ενέργειες ώστε να σταθεροποιηθεί η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε επίπεδα κάτω των 2 βαθμών Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, ιδανικά δε κάτω του 1,5 βαθμού. «Ακόμα και αυτή η διαφορά του μισού βαθμού συνεπάγεται μεγάλη διαφορά για τα οικοσυστήματα», υπογραμμίζει ο ίδιος.
«Ωστόσο, η πανδημία και η ενεργειακή κρίση, που προέκυψε ως απόρροια και του πολέμου στην Ουκρανία, έχουν επιφέρει πολλά “πισωγυρίσματα”», επισημαίνει με νόημα ο κ. Λαγουβάρδος. Στη χώρα μας, εν προκειμένω, «αν και διαθέτουμε ακόμα και υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής, δεν υπάρχει υπηρεσία επιφορτισμένη με την επίσημη καταγραφή των θερμοκρασιών, ούτε έχει θεσμοθετηθεί η συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων σε εθνικό επίπεδο», σχολιάζει ο κ. Λαγουβάρδος. «Η ηλιόλουστη Πρωτοχρονιά στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη ας αποτελέσει αφορμή προβληματισμού και σχεδιασμού δράσεων».
Με ρεκόρ ζέστης υποδέχτηκαν το 2023 Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη
ΠΑΡΙΣΙ. Ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες καταγράφηκαν στο μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Ευρώπης την Πρωτοχρονιά, με περισσότερες από 120 γαλλικές πόλεις να καταρρίπτουν ρεκόρ ζέστης, όπως το Μπιαρίτζ στα παράλια του Ατλαντικού με μέση θερμοκρασία 20 βαθμών Κελσίου για το πρώτο πρωινό του χρόνου.
Στην Ολλανδία, η πόλη της Ουτρέχτης κατέρριψε και αυτή το προηγούμενο τέτοιο ρεκόρ. «Καλωσορίσατε στο 2023. Χρειάστηκε μόλις μία ώρα για να ζήσουμε την υψηλότερη θερμοκρασία για μήνα Ιανουάριο στην πόλη μας, με 15,6 βαθμούς Κελσίου. Το προηγούμενο ρεκόρ είχε αντέξει 122 χρόνια», έγραψε στο Twitter ο μετεωρολόγος Κις φαν ντερ Λόιν.
Στην ίδια διαπίστωση κατέληξαν και συνάδελφοί του στη Γερμανία. «Το θερμόμετρο έδειχνε θερμοκρασία πάνω από 17 βαθμούς σε πολλές συνοικίες. Δεν έχει καταγραφεί τέτοια ζεστή Πρωτοχρονιά στο Βερολίνο», έγραφε η εφημερίδα Berliner Zeitung στο χθεσινό φύλλο της.
Υψηλές θερμοκρασίες απολάμβαναν χθες οι σκανδιναβικές χώρες, καθώς και η Πολωνία. «Το 2023 ξεκίνησε με μεγάλες θερμικές ανωμαλίες, με διαφορές 10 με 20 βαθμών Κελσίου μεταξύ της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης και της παγωμένης Ρωσίας», εξηγεί ο Βέλγος μετεωρολόγος Φρανσουά Ζομπάρ.
Στην Πολωνία, η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία ανακοίνωσε «νέο εποχικό ρεκόρ θερμοκρασίας για τη χώρα και ξεχωριστό ρεκόρ για την πόλη της Βαρσοβίας, με το θερμόμετρο να φθάνει στους 19 βαθμούς». Πρόκειται για ιστορικό ρεκόρ θερμοκρασίας Πρωτοχρονιάς.
Στη Δανία, το μετεωρολογικό ινστιτούτο διαβεβαίωσε τους πολίτες ότι ο Ιανουάριος θα φέρει ήπιες θερμοκρασίες, ακόμη και ενδεχόμενα ρεκόρ ζέστης.
Η ανώτατη θερμοκρασία την Πρωτοχρονιά καταγράφηκε στην περιοχή του Λόλαντ, με 12,6 βαθμούς Κελσίου.
Στη Βρετανία, ο εκπρόσωπος της μετεωρολογικής υπηρεσίας Μαρκ Μακάρθι ανέφερε: «Το 2022 υπήρξε το θερμότερο έτος στην Ιστορία της χώρας μας. Παρότι οι θερινοί καύσωνες είναι αυτοί που έμειναν χαραγμένοι στις μνήμες μας, ακόμη πιο εντυπωσιακές ήταν οι σταθερά ήπιες θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς που πέρασε». Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις της υπηρεσίας, η μέση θερμοκρασία και στις τέσσερις εποχές του 2022 ήταν η υψηλότερη από το 1884, όταν η βασιλική μετεωρολογική υπηρεσία άρχισε να τηρεί αρχεία θερμοκρασιών.
Πηγή: REUTERS
«Τίγρεις» στο δέντρο
Οι σταθερά υψηλές θερμοκρασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του Δεκεμβρίου είχαν ως αποτέλεσμα τις… διακοπές των κουνουπιών. «Για πρώτη φορά συλλέχθηκαν εντομολογικά δείγματα του ασιατικού κουνουπιού τίγρη (Aedes albopictus) κατά το δεύτερο 15νθήμερο του Δεκεμβρίου σε Αττική και Χανιά», λέει στην «Κ» ο Αντώνιος Μιχαηλάκης, διευθυντής Ερευνών στο Εργαστήριο Εντόμων και Παρασίτων Υγειονομικής Σημασίας του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου. Ο τίγρης, μέχρι πρότινος, έπαυε να δίνει ίχνη το αργότερα στις αρχές Δεκεμβρίου. «Αν και ο αριθμός των δειγμάτων ήταν μικρός, η συνεχόμενη παρουσία του τίγρη από την άνοιξη δείχνει μια τάση προσαρμογής του είδους αυτού σε ήπιους χειμώνες», επισημαίνει με νόημα ο κ. Μιχαηλάκης. Ο τίγρης δρα στη διάρκεια της ημέρας, οπότε οι υψηλές θερμοκρασίες συμβάλλουν έτι περαιτέρω στον επιπολασμό του. «Οι εστίες αναπαραγωγής του στο αστικό περιβάλλον είναι κρυπτικές, συνεπώς δεν μπορείς να τον αντιμετωπίσεις με ψεκασμό, χρειάζονται πιο καινοτόμες μέθοδοι, όπως η εξαπόλυση στείρων κουνουπιών», εξηγεί ο ίδιος. Εντονη παραμένει και η παρουσία του κοινού, νυχτερινού, κουνουπιού (Culex pipiens), κυρίως στις νοτιοανατολικές και νοτιοδυτικές περιοχές της Περιφέρειας Αττικής. «Ο πληθυσμός του είναι αριθμητικά ανάλογος με εκείνον που καταγράφεται στις αρχές της άνοιξης», διευκρινίζει ο δρ Μιχαηλάκης, ο οποίος έχει στη διάθεσή του στοιχεία από το ερευνητικό πρόγραμμα για την καταγραφή της παρουσίας και της εποχικής διακύμανσης των κουνουπιών στην Περιφέρεια Αττικής που πραγματοποιεί το Μπενάκειο σε συνεργασία με τις διευθύνσεις υγειονομικού ελέγχου και περιβαλλοντικής υγιεινής της Περιφέρειας. «Ευτυχώς τη δεδομένη στιγμή έχει εξαλειφθεί η παρουσία κουνουπιών στη Βόρεια Ελλάδα», καταλήγει ο ίδιος.