Μεγάλη απόσταση χώριζε τα καθησυχαστικά λόγια του Βρετανού πρωθυπουργού για επιστροφή στην κανονικότητα με τη Βόρεια Ιρλανδία και τα σχέδια της κυβέρνησής του για επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας του Brexit. Ο Μπόρις Τζόνσον κάλεσε το δεύτερο σε δύναμη κόμμα, το ενωτικό DUP, να δώσει τέλος στο μποϊκοτάζ του κοινοβουλίου, υποσχόμενος επαναδιαπραγμάτευση του εμπορικού πρωτοκόλλου.
Παρά τις δηλώσεις του πρωθυπουργού για ακόμη και μονομερή αθέτηση του πρωτοκόλλου, σε άρθρο του σε εφημερίδα του Μπέλφαστ στις αρχές της εβδομάδας, ο Τζόνσον εμφανίσθηκε συμβιβαστικός απέναντι στις Βρυξέλλες. «Οσοι επιθυμούν να καταργήσουν το πρωτόκολλο, αντί να επιδιώκουν την τροποποίησή του, εστιάζουν σε λάθος σημείο», έγραψε ο Τζόνσον. Η συμφωνία αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση της υβριδικής φύσης της Βόρειας Ιρλανδίας ως μέλους του Ηνωμένου Βασιλείου, με σύνορα σε χώρα της Ε.Ε. Οι Ενωτικοί υποστηρίζουν από τη μεριά τους ότι το πρωτόκολλο, που απαιτεί τελωνειακούς ελέγχους σε προϊόντα από τη Βρετανία με προορισμό τη Βόρεια Ιρλανδία, αδικεί κατάφωρα τη βρετανική κτήση. Ειδικοί διατείνονται, ωστόσο, ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να φθάσουν σε συμβιβασμό στο θέμα των τελωνειακών ελέγχων. Η διένεξη, όμως, αφορά εξίσου ζητήματα εθνικής ταυτότητας, όσο και θέματα ελεύθερου εμπορίου. «Οσο διαρκεί η διαφωνία, τόσο πιο δύσκολος θα είναι ο συμβιβασμός», λέει ο πρώην υπουργός Βόρειας Ιρλανδίας, Τζούλιαν Σμιθ.
Οι πολιτικές τριβές δεν προέρχονται, όμως, μόνο από την Ιρλανδία. Οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί του Brexit στο Συντηρητικό Κόμμα απεχθάνονται το πρωτόκολλο και πιέζουν τον πρωθυπουργό να απαιτήσει αλλαγές από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ο Τζόνσον, που έχει δεχθεί πλήγματα από τη σειρά σκανδάλων για πάρτι στην Ντάουνινγκ Στριτ, επιθυμεί να εξευμενίσει τη δεξιά πτέρυγα του κόμματος, επιδεικνύοντας σκληρή στάση απέναντι στις Βρυξέλλες. «Η κυβέρνηση αυτή επιλέγει συστηματικά τους θεατρινισμούς, ενώ η εισηγήτρια της σκληρής γραμμής, η υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας, είναι μεταξύ των υποψήφιων διαδόχων του Τζόνσον», λέει ο πρώην προσωπάρχης του Τόνι Μπλερ, Τζόναθαν Πάουελ.
Πιέσεις δέχεται ο πρωθυπουργός και από την Ουάσιγκτον, με την κυβέρνηση Μπάιντεν να προειδοποιεί εναντίον κάθε πρωτοβουλίας η οποία θα μπορούσε να απειλήσει την ιστορική ειρηνευτική Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής του 1998. Η Ντάουνινγκ Στριτ απέρριψε ισχυρισμούς ότι πίσω από τον συμβιβαστικό τόνο του Τζόνσον στο άρθρο του κρυβόταν ο Λευκός Οίκος του Τζο Μπάιντεν.
Οι σκληροπυρηνικοί οπαδοί του Brexit στο Συντηρητικό Κόμμα πιέζουν τον Βρετανό πρωθυπουργό να απαιτήσει αλλαγές από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Το νομοσχέδιο της Τρας θα επιτρέπει εναλλακτική λύση στην επίκληση του άρθρου 16 της συμφωνίας του Brexit, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στις δύο πλευρές να ακυρώσουν μονομερώς μέρη του, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η πρόταση της υπουργού θα έθετε σειρά καταληκτικών ημερομηνιών, οι οποίες θα ασκούσαν πίεση στις Βρυξέλλες, υποχρεώνοντας την Ε.Ε. σε συμβιβασμό. Οι ηγέτες της Ε.Ε. αναμένεται να αντιμετωπίσουν με επιφυλακτικότητα το νομοσχέδιο της Τρας. Υστερα από χρόνια διαπραγμάτευσης, όμως, η κυβέρνηση του Λονδίνου δεν μοιάζει πρόθυμη να υπαναχωρήσει από συμφωνία που η ίδια υπέγραψε και την οποία ο πρωθυπουργός χαρακτήριζε το 2019 ως «έτοιμη να μπει στον φούρνο». Οι Ευρωπαίοι, από τη μεριά τους, υποχώρησαν σημαντικά πέρυσι, εκφράζοντας σήμερα τη δυσαρέσκειά τους για την τακτική του Λονδίνου να ενισχύει συνεχώς τα αιτήματά του.
Ταΐζοντας κροκόδειλο
«Η βρετανική προσέγγιση στο πρωτόκολλο επηρεάζεται σαφώς από τους ακραίους οπαδούς του Brexit. Αυτός είναι ο λόγος που η Ε.Ε. θεωρεί ότι κάθε νέος συμβιβασμός θα είναι σαν να ταΐζει κανείς κροκόδειλο», λέει η καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μπέλφαστ, Κάθι Χέιγουορντ. Διπλωματικοί κύκλοι εκτιμούν ότι η Βρετανία θα αποπειραθεί να διχάσει την Ε.Ε. των «27», εκμεταλλευόμενη τον φόβο των Ευρωπαίων για τη ρωσική επιθετικότητα. Με τη Βρετανία να αντιμετωπίζει έναν χερσαίο πόλεμο στην Ουκρανία και τις αυξήσεις σε καύσιμα και αγαθά, το Λονδίνο εκτιμά ότι η στιγμή είναι ακατάλληλη για πυροδότηση εμπορικού πολέμου με την Ε.Ε. Παρότι το σχέδιο της Τρας δεν αναμένεται να ικανοποιήσει τις Βρυξέλλες, αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό δεν θα ικανοποιήσει ούτε τους Ενωτικούς της Βόρειας Ιρλανδίας, οι οποίοι δεν αναμένεται να εγκαινιάσουν νέα διαπραγμάτευση για σύσταση κυβέρνησης στο Μπέλφαστ. «Ακούσαμε τα λόγια, περιμένουμε τώρα να δούμε τις πράξεις», είπε ο Τζέφρι Ντόναλντσον, επικεφαλής του προτεσταντικού DUP, πριν από τη συνάντησή του με τον Μπόρις Τζόνσον την Τρίτη.
Βρετανοί διπλωμάτες με μακρά εμπειρία στη Βόρεια Ιρλανδία υποστηρίζουν ότι η πολιτική παραλυσία στην επαρχία μπορεί να οδηγήσει σε αναζωπύρωση της βίας, ιδίως κατά την περίοδο των προτεσταντικών παρελάσεων τον Ιούλιο. Πέρυσι, προτεστάντες διαδηλωτές πέταξαν πέτρες και βόμβες μολότοφ σε αστυνομικούς για να διαμαρτυρηθούν για την «προδοσία του Brexit». Οι Ενωτικοί, όμως, δεν δείχνουν να βιάζονται, αισθανόμενοι ότι το ενδιαφέρον της Βρετανίας και της Ευρώπης είναι στραμμένο πάνω τους και επιδιώκουν έτσι να εκμεταλλευθούν τη συγκυρία, εξασφαλίζοντας όσο περισσότερα προνόμια μπορούν στο σύντομο χρονικό «παράθυρο» που διαθέτουν.