Την ώρα που γράφεται ο πολιτικός επικήδειος του Μπόρις Τζόνσον, οι ταραχώδεις εξελίξεις της εβδομάδας που μας πέρασε ίσως αποδειχθούν ενδεικτικές μιας πολιτικής σταδιοδρομίας που χαρακτηρίσθηκε από πλήρη αδιαφορία για τους κανόνες, οξυδερκή διάγνωση των ορέξεων της κοινής γνώμης, ελαστική προσέγγιση σε ηθικά ζητήματα και ασίγαστη όρεξη για επιθετικές πολιτικές μεθόδους.
«Οι περισσότεροι πρωθυπουργοί θα είχαν λάβει το μήνυμα νωρίτερα. Η υπερβολή και η κραυγαλέα ρητορική αποτελούν τα πιο διάσημα υφολογικά γνωρίσματά του», λέει ο Αντριου Γκίμσον, ένας από τους βιογράφους του απερχόμενου πρωθυπουργού. Ο Γκίμσον παρομοίασε κάποτε τον Τζόνσον με τον ναύαρχο Οράτιο Νέλσον, τον ήρωα του 18ου αιώνα, ο οποίος νίκησε τον Ναπολέοντα στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ. «Ο Νέλσον πάντα έλεγε ότι οι τολμηρότερες ενέργειες είναι οι ασφαλέστερες», λέει ο βιογράφος του Τζόνσον.
Τελικά, όμως, η αποκοτιά του Τζόνσον δεν στάθηκε ικανή να κρύψει τα ελαττώματά του. Εμφανίσθηκε γεμάτος έπαρση, πιστεύοντας ακράδαντα ότι οι κανόνες δεν ισχύουν γι’ αυτόν, τους βοηθούς και τον στενό κύκλο του. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για έλλειψη ιδεολογικής και διοικητικής οργάνωσης.
Εχοντας οδηγήσει τη Βρετανία εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης το 2020, ο πρωθυπουργός δεν εμφάνισε μακροπρόθεσμο σχέδιο μετά την επιτυχία του αυτή. Βρέθηκε γρήγορα σε καθεστώς ομηρίας, τρέχοντας να αντιμετωπίσει τη μία κρίση μετά την άλλη, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού σκέπαζε τη χώρα. Τα σκάνδαλα, που τον ακολούθησαν σε όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, έπνιξαν εντέλει την Ντάουνινγκ Στριτ.
Ολη του τη ζωή ο Τζόνσον άκμασε χάρη στην περιφρόνησή του προς τις πολιτικές συμβάσεις. Η πλούσια και πάντοτε ατημέλητη ξανθιά κόμη του έμοιαζε με την περίπλοκη προσωπική και επαγγελματική του ζωή, με ορισμένους Βρετανούς ψηφοφόρους να απολαμβάνουν το θέαμα και άλλους απλώς να το ανέχονται.
Η ανειλικρίνεια του Τζόνσον, όμως, αποδείχθηκε στο τέλος η αχίλλειος πτέρνα του. Οι διαρκώς μεταβαλλόμενες εκδοχές των πράξεών του –είτε με τη συμμετοχή του σε παράνομα πάρτι στην πρωθυπουργική κατοικία, την προσπάθεια να πείσει εύπορο δωρητή του Συντηρητικού Κόμματος για τη χρηματοδότηση της ανακαίνισης των διαμερισμάτων του ή με την προαγωγή βουλευτή των Τόρις με ιστορικό σεξουαλικής παρενόχλησης γυναικών– εξάντλησαν την υπομονή του κόμματος και πολλών ψηφοφόρων.
Εμφανίσθηκε γεμάτος έπαρση, πιστεύοντας ακράδαντα ότι οι κανόνες δεν ισχύουν γι’ αυτόν, τους βοηθούς και τον στενό κύκλο του.
Ο ρόλος του Τζόνσον στην εκστρατεία υπέρ του Brexit, η διαχείριση της εξόδου της Βρετανίας από την Ενωση και η αντιμετώπιση της πανδημίας εγγυώνται ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός θα εξασφαλίσει θέση στον κατάλογο των σημαντικών πρωθυπουργών της χώρας του. Πέρα απ’ αυτό, αφήνει αμφιλεγόμενη πολιτική παρακαταθήκη, ενώ ποτέ δεν κατάφερε να πείσει ότι η πολιτική του είχε αμιγώς ιδεολογικά κίνητρα και δεν αποτελούσε κυνικό υπολογισμό με στόχο την αποκομιδή πολιτικού οφέλους.
Από την αρχή, ο Τζόνσον έγινε άτυπος εκπρόσωπος νέας τάσης στη βρετανική πολιτική. Ως δημοσιογράφος που στράφηκε στην πολιτική, είχε την ικανότητα να συνδυάσει τη δύναμη της κουλτούρας της διασημότητας με καιροσκοπική και ιδεολογικά εύκαμπτη προσέγγιση στα τρέχοντα ζητήματα. Με τα τσαλακωμένα κοστούμια και το πουκάμισο έξω από το παντελόνι, ο Τζόνσον επιδείκνυε ταξικά ύποπτη χαλαρότητα απέναντι στα ήθη της άρχουσας τάξης, συνδυάζοντάς την περίτεχνα με ανθρώπινη και ζεστή αντιμετώπιση ψηφοφόρων από τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Τα καμώματά του ως δημάρχου του Λονδίνου, όπως η προσγείωσή του σε στάδιο κρεμασμένος από συρματόσχοινο με τη βρετανική σημαία, τον μετέτρεψαν σε πρίγκιπα-γελωτοποιό στα μάτια του κοινού.
Ολες αυτές οι φαιδρότητες, όμως, που έστρεψαν την προσοχή πάνω στον Τζόνσον, τον βοήθησαν να αναδειχθεί σε σοβαρό διεκδικητή της πρωθυπουργίας. Την ώρα που η Βρετανία είχε εμπλακεί σε αγωνιώδη συζήτηση για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο Τζόνσον επέλεγε να εστιάσει σε ένα ζήτημα το οποίο θα τον εξαπέλυε στην κορυφή του Συντηρητικού Κόμματος. Τους πρώτους μήνες, ο μετέπειτα πρωθυπουργός αμφιταλαντεύθηκε ποια πλευρά της διένεξης για το Brexit να διαλέξει, συντάσσοντας άρθρα στις εφημερίδες που στήριζαν διαδοχικά και τις δύο θέσεις.
Μόλις αποφάσισε να συνταχθεί με το στρατόπεδο των οπαδών της εξόδου από την Ε.Ε., ο Τζόνσον αποδείχθηκε γεμάτος ενέργεια. Βοήθησε στη νίκη του Brexit στο δημοψήφισμα του 2016 και αξιοποίησε το θέμα για να ρίξει την πρωθυπουργό Τερέζα Μέι. Η μεγάλη νίκη του στις εκλογές του 2019 βασίσθηκε σε μεγάλο μέρος στη δέσμευσή του να ολοκληρώσει την έξοδο της χώρας του από την Ε.Ε.
Η εκλογική του νίκη, που προσέφερε στους Τόρις τη μεγαλύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία από το 1987, έκανε τον Τζόνσον να νιώθει ανίκητος, παρότι η φήμη του δεχόταν απανωτά πλήγματα από τα διαδοχικά σκάνδαλα. Σε όσους ζητούσαν την παραίτησή του, ο Τζόνσον απαντούσε ότι η «κολοσσιαία αποστολή» του έπρεπε να συνεχισθεί, όπως υποστήριζε ότι απαιτούσαν τα 14 εκατομμύρια ψηφοφόροι του.
Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, ωστόσο, ο Τζόνσον ηγείται κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ενώ 14 εκατομμύρια ψηφοφόροι ψήφισαν το Συντηρητικό Κόμμα και όχι τον Τζόνσον, ο οποίος κατέχει την προεδρία χάρη στην ψήφο των βουλευτών. Οταν αυτοί αποσύρουν την εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του, ο αρχηγός του κόμματος αντικαθίσταται.
Ιντριγκες, αρνήσεις και συγκρίσεις
Κατά τη διάρκεια κατάθεσής του ενώπιον κοινοβουλευτικής επιτροπής την Τετάρτη, ο Τζόνσον αρνήθηκε να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, παρακάμπτοντας το Συντηρητικό Κόμμα και ελπίζοντας μάταια να εξασφαλίσει τη στήριξη των ψηφοφόρων. Το ίδιο βράδυ, αντιπροσωπεία υπουργών και υφυπουργών μετέβη στην Ντάουνινγκ Στριτ και απηύθυνε έκκληση στον Τζόνσον να παραιτηθεί. Αντί να αποχωρήσει με αξιοπρέπεια, ο Τζόνσον απέλυσε έναν από τους πιο πιστούς συμμάχους του, τον Μάικλ Γκόουβ, που ήταν ένας από αυτούς που τον προειδοποιούσαν ότι ο χρόνος του είχε πια εκπνεύσει. Οι παλατιανές ίντριγκες, σε συνδυασμό με την αρχική άρνηση του Τζόνσον να παραιτηθεί, οδήγησαν σε συγκρίσεις με τον πρόεδρο Τραμπ. «Εχουμε τη συνήθεια να ακολουθούμε τις αμερικανικές πολιτικές εξελίξεις, με δύο χρόνια καθυστέρηση. Καταλήξαμε έτσι στον “Τραμπ του φτωχού”, ο οποίος έχει τη μορφή του Τζόνσον», λέει ο Τζόναθαν Πάουελ, πρώην προσωπάρχης του Τόνι Μπλερ. Οι ΗΠΑ, εξηγεί ο Πάουελ, βιώνουν ακόμη τις επιπτώσεις της προεδρίας Τραμπ. «Το διαφορετικό σύστημα που ισχύει στη Βρετανία θα πρέπει να μας επιτρέψει να αναρρώσουμε ταχύτερα», σημειώνει.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr