O άνθρωπος είναι περίεργο ον και η σχέση του με το γάλα ακόμη πιο περίεργη. Ολα τα θηλαστικά παράγουν γάλα για να θρέψουν τα μικρά τους. Τα μωρά που θηλάζουν το χωνεύουν με τη βοήθεια του ενζύμου λακτάση, που κατακερματίζει τα σάκχαρά του, κάνοντάς τα εύπεπτα. Οταν τα μικρά απογαλακτίζονται, παύει και η παραγωγή της λακτάσης.
Ο άνθρωπος εξακολουθεί να καταναλώνει γάλα ακόμη και μετά την ενηλικίωσή του. Το ένα τρίτο του πληθυσμού διαθέτει γενετικές μεταλλάξεις που επιτρέπουν την παραγωγή του ενζύμου σε ολόκληρο τον βίο. Η επιστημονική κοινότητα εκτιμούσε ότι η κατανάλωση γάλακτος και οι συγκεκριμένες μεταλλάξεις εμφανίστηκαν ταυτόχρονα, περίπου πριν από δέκα χιλιετίες. Εκείνοι που διέθεταν τις μεταλλάξεις μπορούσαν να καταναλώνουν γάλα, αποκτώντας μια νέα πηγή θερμίδων και πρωτεΐνης. Οσοι δεν τις είχαν, απλώς αρρώσταιναν.
Μια νέα μελέτη αρχέγονου DNA ανατρέπει αυτή τη θεώρηση. Ο δρ Ρίτσαρντ Εβερσέντ, βιογεωχημικός στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και συντάκτης της μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, διαπίστωσε ότι οι Ευρωπαίοι κατανάλωναν επί χιλιάδες χρόνια γάλα, χωρίς όμως να παράγουν λακτάση, παρότι αυτό τους προκαλούσε μεγάλες ενοχλήσεις από το γαστρεντερικό σύστημα.
2.600 έτη χωρίς το ένζυμο
Το κατανάλωναν επί πολλές χιλιετίες, χωρίς όμως να παράγουν λακτάση και παρότι αυτό τους προκαλούσε έντονες ενοχλήσεις.
Η πρώτη ένδειξη κατανάλωσης γάλακτος εντοπίζεται στην Τουρκία, πριν από 9.000 χρόνια. Ο Μαρκ Τόμας, γενετιστής στο University College London, ανέλυσε 1.768 αρχαίους σκελετούς, αναζητώντας τη μετάλλαξη που επέτρεπε την παραγωγή λακτάσης μέχρι την ενήλικη ζωή. Η αρχαιότερη ύπαρξή της χρονολογείται πριν από 6.600 χρόνια, αλλά, όπως διαπιστώθηκε, παρέμεινε σπάνια μέχρι πριν από 4.400 χρόνια. Δηλαδή, οι Ευρωπαίοι κατανάλωναν γάλα επί 2.600 χρόνια, χωρίς να διαθέτουν το ένζυμο που επέτρεπε την πέψη του.
Στη συνέχεια οι επιστήμονες επιχείρησαν να μάθουν τι συμβαίνει σήμερα, αναλύοντας τα στοιχεία που φυλάσσονται στην τράπεζα δεδομένων Uk Biobank, δηλαδή ιατρικά αρχεία, ερωτηματολόγια και γενετικό υλικό εκατοντάδων χιλιάδων εθελοντών. Ο επιδημιολόγος Τζορτζ Ντέιβι Σμιθ, από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, συνέκρινε τα στοιχεία που υπήρχαν για το γάλα και τη λακτάση, διαπιστώνοντας ότι 312.781 εθελοντές διέθεταν τη μετάλλαξη και 20.250 όχι.
Αυτό, όμως, που προκάλεσε εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι ότι ακόμη και εκείνοι που δεν διέθεταν τη μετάλλαξη, έπιναν εξίσου πολύ γάλα με όσους την είχαν. Επίσης, όσοι δεν διέθεταν τη μετάλλαξη δεν παρουσίασαν ιδιαίτερα προβλήματα, όπως αδύναμα οστά, αδυναμία απόκτησης πολλών παιδιών ή και πρόωρο θάνατο.
Η λύση της ζύμωσης
Οι επιστήμονες, πλέον, πιστεύουν ότι οι πρώτοι Ευρωπαίοι κατανάλωναν γάλα ακόμη κι αν δεν διέθεταν τη μετάλλαξη και πιθανώς περιόριζαν τις δυσάρεστες επιπτώσεις του μέσω της ζύμωσής του και της μετατροπής του σε τυρί ή βούτυρο. Μελλοντικά, οι επιστήμονες θα αρχίσουν να αναζητούν τη σχέση ανθρώπου – γάλακτος και εκτός Ευρώπης, καθώς πληθυσμοί σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζονται να διαθέτουν τη μετάλλαξη για ισόβια παραγωγή λακτάσης.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr