«Η κατάσταση (σ.σ.: στην Κύπρο) είναι καλύτερη, αλλά δεν είμαστε ακόμα ασφαλείς. Αρχισαν ξανά οι προσλήψεις, ο δημόσιος τομέας συνεχίζει να διογκώνεται. Επίσης, εξακολουθούμε να μην επενδύουμε στους σωστούς τομείς. Ακούω κάποιους πολιτικούς να λένε “μην ανησυχείτε, έχουμε αποθέματα φυσικού αερίου, όλα θα πάνε καλά” και με πιάνει απελπισία. Το καλύτερο απόθεμα είναι τα μυαλά των νέων ανθρώπων· σ’ αυτά πρέπει να επενδύουμε. Γι’ αυτό πιστεύω ότι το μέγεθος μιας χώρας δεν εξαρτάται από το γεωγραφικό μέγεθός της ούτε από τον πληθυσμό της, αλλά από το μέγεθος της γνώσης που “παράγει” – άρα και των πανεπιστημίων της». Η φράση ανήκει στον πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου Κωνσταντίνο Χριστοφίδη σε συνέντευξη που έδωσε στην Τασούλα Επτακοίλη στη σημερινή «Καθημερινή» (σελ. 17).
Διαβάζοντας τα λόγια του πρύτανη πλάι στη φωτογραφία της «εξωγήινης» βιβλιοθήκης του δημόσιου πανεπιστήμιου Κύπρου, ένιωσα θλίψη για όσα αναχρονιστικά συμβαίνουν στην Ελλάδα. Οχι μόνο επειδή η σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται κυρίως για όσο το δυνατόν περισσότερες προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων χωρίς να νοιάζεται για τη διόγκωση του σπάταλου δημόσιου τομέα που οδήγησε στη χρεοκοπία της χώρας.
Αλλά κυρίως επειδή διαβάζοντας τον Κύπριο πρύτανη καταλαβαίνει κανείς πόσο μακριά βρισκόμαστε στην Ελλάδα από την ουσία των εξελίξεων και πόσο πολλή δουλειά χρειαζόμαστε ακόμη για να ξεφύγουμε από τη σημερινή μας μιζέρια. Με τα πανεπιστήμια να είναι άσυλα ανομίας και διακίνησης ναρκωτικών και τον υπουργό Παιδείας να περιμένει από το «ρωμαλέο» φοιτητικό κίνημα να τα συνεφέρει.
Με ολόκληρο τον προηγμένο κόσμο να έχει αντιληφθεί ότι η μόνη επένδυση που δρα πολλαπλασιαστικά –ιδιαίτερα σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, που δεν έχει σημαντικούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους– είναι η επένδυση στην παιδεία, κι εμείς να ασχολούμαστε ακόμη με τα ασήμαντα γύρω γύρω. Με την κατάργηση ή όχι του πανεπιστημιακού ασύλου, με την ίδρυση ή μη κρατικών πανεπιστημίων, με το αν θα πρέπει τα ελληνικά ΑΕΙ να διδάσκουν μαθήματα στα αγγλικά, με την αξιολόγηση ή μη των καθηγητών, με το αν θα πρέπει να δέχονται τα ελληνικά πανεπιστήμια ερευνητικά προγράμματα από ιδιωτικές εταιρείες. Από την Κίνα έως τη Γαλλία και από τη Μαλαισία έως τις ΗΠΑ, όλοι επιζητούν τη σύνδεση του πανεπιστημίου με την αγορά, αλλά οι κυβερνώντες στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν τη σχέση αυτή με καχυποψία – αν όχι με απέχθεια. Π.χ., ο πρώην υπουργός Ν. Παρασκευόπουλος, τασσόμενος πρόσφατα κατά της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, υποστήριξε σοβαρά ότι τέτοιου είδους ιδρύματα δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητα διότι προσφέρουν τις γνώσεις τους με κάποια «ιδιοτέλεια» λόγω των τυχόν κερδών τους ή της χρηματοδότησής τους.
Δηλαδή το Χάρβαρντ, το MIT και το Γέιλ, που έχουν υπέρογκα δίδακτρα και χρηματοδότηση εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων από ιδιώτες, είναι ιδιοτελή και δεν μπορείς να τους έχεις εμπιστοσύνη, ενώ ένα ελληνικό κρατικό πανεπιστήμιο, που δεν έχει δίδακτρα και χρηματοδοτείται από το υπερχρεωμένο ελληνικό κράτος, είναι αξιόπιστο, χωρίς ιδιοτέλεια. Αστεία επιχειρήματα για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα.
Κι ενώ η χώρα θα έπρεπε να έχει προσανατολισμένες όλες της τις δυνάμεις για ένα άλμα στη γνώση, να κάνει τα ελληνικά πανεπιστήμια όσο γίνεται πιο εξωστρεφή και τα ελληνικά πτυχία περισσότερο ανταγωνιστικά προς αυτά των κορυφαίων ιδρυμάτων του εξωτερικού, αναλίσκεται σε προεκλογικής, συντεχνιακής νοοτροπίας ρυθμίσεις, όπως αυτή της αναβάθμισης των παλαιών πτυχίων ΤΕΙ σε πτυχία ΑΕΙ με την προσθήκη ακόμη ενός έτους συμβολικής διδασκαλίας.
«Ανησυχώ γιατί η απόσταση μεταξύ της Ελλάδας και του προηγμένου κόσμου συνεχώς μεγαλώνει», μου είχε πει ο μεγάλος Δημήτρης Νανόπουλος. «Στη δεκαετία του ’50, αυτοί έκαναν δέκα βήματα κι εμείς μισό. Τώρα αυτοί τρέχουν με την ταχύτητα του φωτός κι εμείς πάμε με τον αραμπά. Αν δεν βιαστούμε να καλύψουμε την απόσταση, αν δεν κάνουμε το παν για να ανεβούμε στο τρένο της προόδου, κινδυνεύουμε να βρεθούμε ουραγοί. Σαν τους κατοίκους σε κάτι νησιά της Αυστραλίας πολύ κοντά στην ηπειρωτική χώρα, όπου ζουν άνθρωποι όπως ζούσαν πριν από αρκετούς αιώνες, ενώ μερικά χιλιόμετρα πιο δίπλα απογειώνονται πύραυλοι».Ψέματα;