Το ερώτημα πώς μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά ο λαϊκισμός και οι πολιτικοί εκφραστές του απασχολεί εύλογα πολλούς πολίτες. Εχουν γραφτεί βιβλία και πονήματα για τα αίτια του λαϊκισμού, τα χαρακτηριστικά του και πώς εκδηλώνεται, τις μορφές που παίρνει και τα χρήσιμα εργαλεία που του προσφέρει η τεχνολογία, αλλά πειστικές μέθοδοι αντιμετώπισής του με άμεσα αποτελέσματα δεν έχουν βρεθεί ακόμη. Αναμενόμενο, καθώς ο λαϊκισμός βάλλει και υπονομεύει τη φιλελεύθερη δημοκρατία χρησιμοποιώντας ως «όπλα» την ανοχή, τις ελευθερίες και τα δικαιώματα που προσφέρει εκείνη, ενώ το αντίθετο είναι εξαιρετικά δύσκολο. Αν η φιλελεύθερη δημοκρατία κάνει τα ίδια, ή παραιτηθεί από τη λογική και την αίσθηση ευθύνης, τότε θα παραβεί τις αρχές της και θα παύσει να είναι… φιλελεύθερη δημοκρατία.
Μεγάλο το πρόβλημα λοιπόν και η ύπαρξή του αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι λαϊκιστές ηγέτες, που είναι του συρμού τελευταία στη Δύση, φθάνουν στην εξουσία με δημοκρατικές διαδικασίες. Εκμεταλλεύονται δηλαδή τις ελευθερίες και τους νόμους της φιλελεύθερης πολιτείας, υιοθετούν ακραία ρητορική κατά των πολιτικών αντιπάλων τους, τάζουν και υπόσχονται ανατροπές και λύσεις στα οικονομικά προβλήματα, μετατρέπουν τον πατριωτισμό σε εθνικισμό, λένε ό,τι τους κατέβει, βολεύει και θέλει να ακούσει ο κοσμάκης. Και όταν καταλάβουν την εξουσία συνήθως κυβερνούν με ένα μείγμα λαϊκισμού, αυταρχισμού ποικίλων δόσεων ανά χώρα, κυνισμού, θράσους και ψεμάτων. Που σημαίνει προφανώς ότι η απαλλαγή από δαύτους –με δημοκρατικές διαδικασίες, εννοείται– είναι πιο δύσκολη από τη δική τους αναρρίχηση στην εξουσία.
Εκ του αποτελέσματος προκύπτει ότι οι εισηγήσεις, οι προτάσεις, οι αμυντικές τακτικές που κυκλοφορούν ή έχουν χρησιμοποιηθεί, δεν στάθηκαν ικανές να αποκρούσουν τον λαϊκισμό. Στην Ελλάδα το βιώσαμε με τον πρωτοπόρο του λαϊκίστικου κινήματος Αλ. Τσίπρα και τους Συρανέλ, στις ΗΠΑ αναδείχθηκε ο Ντ. Τραμπ, την Ιταλία την κυβερνούν οι «Πέντε Αστέρες» και οι μουσολινικοί του Σαλβίνι, στη Γαλλία το θηρίο Λεπέν παραμονεύει συνεχώς, στη Γερμανία οι ακροδεξιοί έχουν κερδίσει πόντους (αλλά είναι αλήθεια ότι αντιμετωπίζονται δυναμικά), στις χώρες του Βίσεγκραντ συμβαίνουν διάφορα και γενικά η κατάσταση δεν είναι ευχάριστη. Αλλωστε το αυτί των λαϊκιστών δεν ιδρώνει από τις καταγγελίες για τις πρακτικές τους, τη διχαστική ρητορική τους, την εργαλειοποίηση της λάσπης, την έλλειψη αστικής ευγένειας, τα ψέματα, τις κωλοτούμπες ή την οικονομική πολιτική τους. Αν ίδρωνε δεν θα ήταν λαϊκιστές…
Προς το παρόν, οι αντιδράσεις περιορίζονται στην ελπίδα ότι οι σοφοί λαοί θα συνέλθουν, θα αναγνωρίσουν την απάτη και τους κινδύνους που σηματοδοτούν οι απανταχού λαϊκιστές και στις επόμενες εκλογές θα τους καταψηφίσουν. Στη βάση αυτή αντιπολιτεύονται τα κόμματα και οι ηγέτες της φιλελεύθερης δημοκρατίας τη λαϊκιστική καταιγίδα. Αγνωστο κατά πόσο και πότε θα δικαιωθούν. Το βέβαιο είναι ότι, αν και όταν κάτι τέτοιο συμβεί, θα κληρονομήσουν ναρκοθετημένες και πολύ άσχημες καταστάσεις. Το βλέπουμε ήδη στην Ελλάδα, με τον Αλ. Τσίπρα να ακολουθεί, μεταξύ άλλων, πελατειακή οικονομική πολιτική, χειρότερη από εκείνη που έστειλε τη χώρα στα βράχια.