Σε λίγες ημέρες, και σε πείσμα των δυνάμεων αμφισβήτησης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Γερμανία και η Γαλλία θα συνυπογράψουν συνθήκη που θα ενισχύσει τη συνεργασία τους στους τομείς της οικονομίας, της ασφάλειας και του περιβάλλοντος. Μέρκελ και Μακρόν έλαβαν την πρωτοβουλία να συμπληρώσουν και να ενισχύσουν τη Συνθήκη των Ηλυσίων που υπέγραψαν ο Αντενάουερ και ο Ντε Γκωλ το 1963, η οποία σφράγισε τη συμφιλίωση μεταξύ των δύο αιώνιων εχθρών. Η Συνθήκη του Ααχεν, που θα υπογραφεί στις 22 Ιανουαρίου, περιγράφεται από το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας ως «δέσμευση για μία ισχυρή, βιώσιμη και κυρίαρχη Ευρώπη».
Το ερώτημα, όμως, είναι εάν η νέα συνθήκη θα είναι μια σθεναρή απάντηση προς όσους θέλουν να υπονομεύσουν την περαιτέρω ενοποίηση της Ευρώπης, ή είναι ένα βήμα προς μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, όπου ισχυρές χώρες θα συνεννοούνται μεταξύ τους και οι υπόλοιπες θα αναγκάζονται να προσαρμόζονται. Η απάντηση θα κριθεί από το πόσο ουσιαστική θα είναι η συνεργασία Γαλλίας – Γερμανίας, πόσο αυτές οι δύο χώρες θα θελήσουν να συμβάλλουν στην παραγωγή ενός αποτελεσματικού πλαισίου για την εξέλιξη του συνόλου της Ε.Ε., και πόσο οι υπόλοιπες χώρες θα θέλουν να ενταχθούν σε αυτόν τον, εκ των πραγμάτων, νέο «ισχυρό πυρήνα», έπειτα από αυτόν της Ευρωζώνης.
Η Συνθήκη του Ααχεν, η οποία επικυρώθηκε από το υπουργικό συμβούλιο της Γερμανίας την Τετάρτη, προσβλέπει σε ακόμη στενότερη συνεργασία σε σημαντικά θέματα που αφορούν την Ε.Ε. Θεσμοθετεί την υπάρχουσα πρακτική σύμφωνα με την οποία οι δύο χώρες συντονίζουν τις θέσεις τους πριν από Συνόδους Κορυφής, ώστε να υπάρχουν «τακτικές διαβουλεύσεις σε όλα τα επίπεδα πριν από σημαντικές ευρωπαϊκές συναντήσεις και να επιδιωχθεί η διαμόρφωση κοινών θέσεων, καθώς και να υπάρχουν κοινά ανακοινωθέντα από τους υπουργούς τους». Η Γαλλία στηρίζει τη Γερμανία στην προσπάθεια να αποκτήσει μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (πριν από λίγες ημέρες άρχισε διετή θητεία ως μη μόνιμο μέλος). Στενότερη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών συμπεριλαμβάνει τον σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ενωσης και ακόμη στενότερη συνεργασία με τον ΟΗΕ και άλλους διεθνείς οργανισμούς. Η Συνθήκη του Ααχεν εναρμονίζει το εμπορικό δίκαιο των δύο χωρών και συντονίζει μέτρα οικονομικής πολιτικής. Επιδιώκει την ταχεία ανάληψη μέτρων που αφορούν το κλίμα, το περιβάλλον, την υγεία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Προσδοκά στενότερες σχέσεις μεταξύ των δύο λαών στην εκπαίδευση και την έρευνα, με την αμοιβαία αναγνώριση πτυχίων και επαγγελματικών δικαιωμάτων, ενθαρρύνοντας τους πολίτες της μιας χώρας να μαθαίνουν τη γλώσσα της άλλης.
Η συμμετοχή στην Ε.Ε. ήδη καλύπτει πολλά απ’ αυτά τα ζητήματα. Ετσι είναι αναπόφευκτη η αίσθηση ότι Μέρκελ και Μακρόν θέλουν να υπογραμμίσουν ότι οι δικές τους χώρες είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν την οικοδόμηση της ενωμένης Ευρώπης – και ας είναι, προς το παρόν, σε διμερές επίπεδο. Αυτό την ώρα που η Βρετανία αποχωρεί, που οι κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Ιταλίας αντιτίθενται σε κοινές πολιτικές, που οι ΗΠΑ αμφισβητούν ευθέως τον ρόλο του ΟΗΕ και την ίδια την Ε.Ε. Τον Δεκέμβριο, ο υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, σε ομιλία στις Βρυξέλλες, έθεσε το ερώτημα: «Η Ε.Ε. θέτει τα συμφέροντα των χωρών-μελών και των πολιτών τους πάνω απ’ αυτά της γραφειοκρατίας εδώ στις Βρυξέλλες;».
Η επίσκεψη της κ. Μέρκελ στη Γερμανική Σχολή στην Αθήνα, προχθές, της έδωσε την ευκαιρία να μιλήσει με παιδιά και να επαναλάβει την εμπιστοσύνη της στην Ε.Ε. και στη συνεργασία μεταξύ των χωρών-μελών. Είναι ευτύχημα ότι στην Ελλάδα η μεγάλη πλειονότητα είναι υπέρ της ευρωπαϊκής ενοποίησης και αυτό επιτρέπει στη χώρα να συμμετέχει στις εξελίξεις, χωρίς αυτό το θέμα να γίνεται μέρος της πολιτικής αντιπαράθεσης. Εγιναν πολλές θυσίες για να βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο. Τώρα που κάθε χώρα αναμετριέται με τις δυνάμεις της μέσα στη ρευστότητα, παρ’ όλες τις σημερινές δυσκολίες στην Ελλάδα και στη Ε.Ε., μπορούμε ακόμη να επενδύουμε σε ένα ευρωπαϊκό μέλλον.