Επρεπε να γίνει δημοψήφισμα για τη συμφωνία των Πρεσπών; Δεν είμαι καθόλου σίγουρος. Η συναισθηματική φόρτιση, ειδικά για ένα θέμα που δεν καταφέραμε να αντιμετωπίσουμε «συντεταγμένα», όταν το 1991-93 διαλυόταν η Γιουγκοσλαβία, δεν είναι καθόλου καλός σύμβουλος όταν πρόκειται για το συμφέρον της χώρας, δηλαδή για το καλό των πολλών. Από την άλλη, ο κ. Τσίπρας το έκανε με το «κείμενο Γιούνκερ» και είναι λογικό πολλοί να θέλουν την επανάληψη εκείνης της διλημματικής σύγκρουσης από την ανάποδη.
Πρέπει να ομολογήσω ότι δεν πιστεύω ιδιαίτερα στις θρυλικές αρετές της αμεσοδημοκρατίας. Κυρίως επειδή δεν έχω πειστεί εκ του αποτελέσματος, δηλαδή από την επιρροή που είχαν παλαιότερα δημοψηφίσματα στην πρόοδο των κρατών. Λάθος ήταν η καταδίκη των Γάλλων και των Ολλανδών στο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος (2005), λάθος η απόρριψη από τους Ιρλανδούς της Συμφωνίας της Νίκαιας (2001) αλλά και της Λισσαβώνας (2008), λάθος η απόρριψη της ΟΝΕ από τους Δανούς (1992), μεγάλο λάθος ο αποκλεισμός των μεταναστών από τους Ούγγρους (2016) και προφανές λάθος η απόφαση για το Brexit (2016).
Δείτε πόσο δύσκολο είναι να μορφώσουν άποψη μελετημένη και εις βάθος, ζυγισμένη και χρήσιμη, μόλις τριακόσιοι άνθρωποι, οι βουλευτές του ημικυκλίου. Κι ας έχουν, ακόμη και ο «χειρότερος» μεταξύ τους, μια κάπως μεγαλύτερη εμπειρία από τον πολίτη που τρέχει να προλάβει τα καθημερινά και προφανώς το καθήκον να σκεφτούν προτού αποφασίσουν για την ψήφο τους.
Το μεγαλύτερο όμως εμπόδιο στο δημοψήφισμα είναι ο τρόπος με τον οποίο χειρίζεται το ακανθώδες αυτό ζήτημα, το Σκοπιανό, η κυβέρνηση Τσίπρα. Οταν ο πρωθυπουργός φθάνει στο σημείο να βγάζει από το τσεπάκι του αργά το βράδυ, στη συζήτηση για την εμπιστοσύνη, προ ολίγων ημερών, τη διπλωματική ενημέρωση για όσα αποφασίστηκαν στο κρατίδιο, χωρίς να έχουν ενημερωθεί οι άλλοι πολιτικοί, αντιλαμβάνεστε πόσο κακή και προφανώς κατευθυνόμενη θα ήταν η ενημέρωση των ψηφοφόρων.
Το ορθόν θα ήταν να είχε επιλέξει ο κ. Τσίπρας, από την πρώτη στιγμή, ότι η προγραμματική δέσμευση της κυβέρνησης (εκλογές 2015), όσο κι αν ακούγεται αυτονόητη (αμοιβαία αποδεκτή λύση στη διαφορά για όνομα με την ΠΓΔΜ, στη βάση μιας σύνθετης ονομασίας, με γεωγραφικό προσδιορισμό για όλες τις χρήσεις), δεν πρόκειται να φθάσει στο Κοινοβούλιο χωρίς τη συναίνεση όσων είχαν καθίσει στο τραπέζι του Κωνσταντίνου Καραμανλή, δηλαδή τουλάχιστον των ιστορικών κομμάτων. Παρόμοια συνεννόηση με εξάντληση των επιχειρημάτων και με επίμονη διαπραγμάτευση με τους Σκοπιανούς θα δημιουργούσε στέρεη βάση ακόμη και για ένα δημοψήφισμα.