Το ότι επιφανείς ξένοι, πρόσωπα και οργανισμοί, μέσα ενημέρωσης κ.ά. αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως ιδιότυπη αποικία δεν είναι κάτι νέο. Από την αρχή αυτής της κρίσης, οι παρανοήσεις και οι παρεξηγήσεις, οι εσφαλμένες εντυπώσεις βρίσκονταν στην ημερησία διάταξη.
Ισως ο χαρακτηρισμός «αποικία» να πέφτει βαρύς, πόσο δε μάλλον όταν μιλάμε για μια αποικία που δεν ανήκει σε κανέναν, μάλλον ουδείς τη διεκδικεί για τον εαυτό του (ναι, ούτε καν οι Γερμανοί, που υποτίθεται πως ενορχήστρωσαν τις δεσμεύσεις της χώρας από το 2010 και έπειτα). Επί της ουσίας όμως, η αντιμετώπιση είναι αυτή ενός εξωτικού τόπου, αλλά για αρνητικούς λόγους. Δηλαδή, βρισκόμαστε στον αντίποδα του εξωτισμού των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Τότε ήταν ο ατίθασος Ζορμπάς, η Υδρα, ο αγώνας κατά της δικτατορίας – όλα φωτεινά, ελκυστικά, ιδανικά. Σήμερα, ή μάλλον εδώ και περίπου δέκα χρόνια, μιλάμε για έναν αρνητικό εξωτισμό: Το λίκνο της Δημοκρατίας, η πατρίδα του Παρθενώνα, με το συρτάκι και την ανεμελιά του Αιγαίου, είναι πλέον εξωτική για τα κλειστά καταστήματα, τους άστεγους και τους άνεργους, για τους αναξιόπιστους πολιτικούς, για τη διαφθορά, τους νεοναζί κτλ.
Κάπως έτσι γεννήθηκε σε ορισμένους ευρωπαϊκούς κύκλους μια τιμωρητική διάθεση (με σημείο εκκίνησης το ισοπεδωτικό «Ολοι οι Ελληνες είναι κλέφτες») και σε άλλους μια προσπάθεια να βοηθηθεί η χώρα, ώστε να εξορθολογίσει τα δημοσιονομικά της. Το τελευταίο έγινε με πλήρη άγνοια προς τη νοοτροπία, την κουλτούρα της χώρας. Αυτό που γινόταν φανερό ήταν ότι η Ελλάδα θα περνούσε σε ένα ιδιότυπο καθεστώς άτυπης αποικιοκρατίας τουλάχιστον μέχρι να ορθοποδήσει.
Μέσα σε αυτούς τους διάφορους κύκλους υπήρξαν και αναλυτές, στοχαστές, σχολιαστές, δημοσιογράφοι και συγγραφείς που προσέγγισαν το «ελληνικό πρόβλημα» με συμπάθεια μεν, όμως, από την άλλη, με άγνοια και άφθονο ναρκισσισμό. Το εξωτικό, ακόμα και με αρνητικό πρόσημο, δεν χρειάζεται να το γνωρίσεις στ’ αλήθεια, αλλά να το αγκαλιάσεις από απόσταση εκτοξεύοντας διάφορους αφορισμούς σαν πυροτεχνήματα, αποθεώνοντας στο τέλος τον υπέροχο εαυτό σου.
Ενδεικτικά, ακόμη γελάω με γραφικότητες τύπου «Αν πληρώναμε την Ελλάδα για κάθε ελληνική λέξη που χρησιμοποιούμε, θα είχε ξεχρεώσει» (ο Ζακ-Λικ Γκοντάρ φέρεται να εκστόμισε αυτή τη σοφία). Εσχάτως, είχαμε και τα απανωτά χτυπήματα του Ανρί Μπερνάρ-Λεβί με διάφορες φιοριτούρες με τις οποίες υποτίθεται πως στηρίζει την Ελλάδα, όπως, π.χ., ότι ο Αλέξης Τσίπρας είναι κάτι ανάμεσα σε Περικλή και Οδυσσέα – όπου η «κωλοτούμπα» του 2015 έγινε από την πλευρά του εγκεφάλου του που εμπίπτει στον (αναξιόπιστο κατά τα άλλα) Οδυσσέα.
Μόνο μια χώρα που ξένοι διανοούμενοι βλέπουν σαν την αποικία κανενός θα εκτόξευαν τέτοιες ανέξοδες κορόνες με την παραπομπή σε αρχαίες προσωπικότητες και ήρωες – διότι πώς αλλιώς να μιλήσεις για τη μικρή Ελλάδα αν δεν βάλεις μέσα και ολίγη από αρχαιότητα; Αυτό το τελευταίο είναι που πάντοτε μας σώζει στο τέλος. Και αυτό είναι που εντέλει μας κρατάει μικρούς.