Ειλικρινά το εύχομαι, για λόγους αφηρημένα ανθρωπιστικούς, η κακομοίρα η Τερέζα Μέι να επιζήσει (με την κυριολεκτική σημασία του ρήματος!) από την περιπέτεια της πρωθυπουργίας της. Από την άλλη, με την ίδια ειλικρίνεια πρέπει να παραδεχθώ ότι παρακολουθώ με δέος, το οποίο φοβάμαι ότι συχνά συνορεύει με τον θαυμασμό, την επιμονή της Βρετανίδας πρωθυπουργού να πορεύεται από ήττα σε πανωλεθρία και κάθε φορά να βγαίνει όρθια μέσα από τα ερείπια, ενώ όλος ο κόσμος περιμένει τη στιγμή που θα τη δει να σωριάζεται. Περίεργο συναίσθημα. Και η λιτή τραγικότητα του Μπέκετ (try again, fail again, fail better) και η ανάλαφρη ματιά των καρτούν (τη βλέπεις, λ.χ., να επιστρέφει από τις Βρυξέλλες και σου θυμίζει το κογιότ μετά από σύγκρουση με τρένο).
Είναι και αυτή μάλλον μια εκδοχή και του χαρακτηριστικού πείσματος με το οποίο η Αγγλία κερδίζει τις μάχες. Το πείσμα, λ.χ., που έκανε τη γραμμή να αντέξει απέναντι στην ανδρεία των Γάλλων στο Βατερλώ, ώσπου να φθάσουν οι Πρώσοι και να ενωθούν με τους Βρετανούς, για να τελειώσει το παιχνίδι για τους Γάλλους. Το πείσμα, επίσης, με το οποίο άντεξαν μόνοι τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ώσπου να εμπλακούν και οι Αμερικανοί. Ολα αυτά, βέβαια, με την ουσιώδη διαφορά ότι στην προκειμένη περίπτωση το πείσμα της πρωθυπουργού Μέι υπηρετεί μια ήττα επικών διαστάσεων για τη Βρετανία, εάν τελικά η αδυναμία της κυβέρνησης να περάσει από τη Βουλή μια συμφωνία για το Brexit οδηγήσει σε άτακτη έξοδο (no deal).
Αν συμβεί το απευκταίο, η προσωπική ευθύνη της Τερέζα Μέι θα είναι τεράστια. Ηταν φανερό από την αρχή ότι η επιδεικτική ουδετερότητα της κ. Μέι στο ερώτημα του δημοψηφίσματος θεωρήθηκε από την ίδια ως πλεονέκτημά της στη μάχη για την ενότητα του Συντηρητικού Κόμματος. Κατά την προεκλογική εκστρατεία του μοιραίου δημοψηφίσματος, μόνο από κάτι υπονοούμενα μπορούσε να υποθέσει κάποιος ότι η κ. Μέι υποστήριζε μάλλον την επιλογή της παραμονής στην Ευρώπη. Η ίδια τήρησε αυστηρή ουδετερότητα, γεγονός το οποίο τη βοήθησε να αναλάβει την πρωθυπουργία. Η πρόθεσή της, δηλαδή, να ενώσει τις δύο πλευρές του κόμματός της μετά το δημοψήφισμα ήταν μεν η σωστή, βασίστηκε όμως σε δύο εσφαλμένους υπολογισμούς: ότι το χάσμα μεταξύ Remainers και Brexiteers στους κόλπους των Συντηρητικών μπορούσε να γεφυρωθεί και ότι η ίδια είχε τη δύναμη της προσωπικότητας και το απαραίτητο κύρος για να το πετύχει.
Τα πράγματα απέδειξαν ότι ούτε το ένα ίσχυε ούτε το άλλο. Το ρήγμα που άνοιξε η παγκοσμιοποίηση στο πολιτικό σύστημα της Βρετανίας δεν μπαλώνεται με βραχυπρόθεσμους συμβιβασμούς, η δε κ. Μέι δεν είχε την προσωπικότητα για να πετύχει έναν λειτουργικό συγκερασμό των διαφόρων τάσεων στους Συντηρητικούς. Η προσπάθειά της να περάσει τη συμφωνία που η ίδια πέτυχε με τις Βρυξέλλες υπέστη τρεις κοινοβουλευτικές ήττες, εκ των οποίων η πρώτη με τη μεγαλύτερη διαφορά εις βάρος της κυβέρνησης στην ιστορία του θεσμού. Παρ’ όλα αυτά ετοιμαζόταν να το φέρει και τέταρτη φορά προς ψήφιση, με την ελπίδα ότι η πρότασή της θα συσπειρώσει τις ψήφους των Συντηρητικών και των κυβερνητικών συμμάχων τους, αφού σε περίπτωση αποτυχίας στη γωνία περιμένει ένας Τσίπρας, με τη μορφή του Κόρμπιν.
Στην πορεία, η κ. Μέι διαπίστωσε ότι το φόβητρο του Βρετανού Τσίπρα δεν έφερνε το επιθυμητό αποτέλεσμα, οπότε ξεκίνησε αιφνιδίως επαφές κορυφής με τον Κόρμπιν, για την εξεύρεση κυβερνητικής πλειοψηφίας με τη συνδρομή των Εργατικών. Με μία λέξη, τρέλες. Κινήσεις που θυμίζουν επικίνδυνα την ιστορική ηλιθιότητα του Καρόλου Α΄ της Αγγλίας να συνάψει μυστική συμφωνία με τους Σκώτους, με αποτέλεσμα να μπερδέψει ακόμη περισσότερο μια ήδη μπερδεμένη εμφύλια σύγκρουση και να συμβάλει έτσι στη διατήρησή της για τα επόμενα εκατό χρόνια. Αυτό, βέβαια, είναι κάτι που το γνωρίζουμε τώρα· τότε όμως λίγοι μπορούσαν να δουν τι ήταν από την άλλη πλευρά του λόφου, για να δανειστώ την περίφημη έκφραση του δούκα και στρατηλάτη, ο οποίος έδωσε το όνομά του στις εγγλέζικες γαλότσες.
Το ενδεχόμενο ενός άτακτου Brexit είναι απευκταίο και από την πλευρά του ευρωπαϊκού συμφέροντος. Διότι, με όλες τις παραξενιές της, η Βρετανία είναι Ευρώπη, όσο και αν η ίδια βρίσκει αβάστακτη την αναγνώριση της σύγχρονης πραγματικότητας. Ωστόσο, με την ίδια ελαφρότητα που διαπνέει και τις παραπάνω εκτιμήσεις, θα μπορούσα να υποστηρίξω ότι ίσως η συμφορά ενός άτακτου Brexit συμβάλει στην αναγέννηση του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος. Η πρωτοφανής σταθερότητα και η πρόοδος των τελευταίων (πολλών) δεκαετιών στον κόσμο της Δύσης έχουν προκαλέσει στην πεζογραφία αυτό που η Μαίρη Μακάρθι ονόμασε, ήδη από τα μέσα του περασμένου αιώνα, «the great elimination of subjects», η μεγάλη εξάλειψη των θεμάτων. Το μυθιστόρημα ξεπεράστηκε γιατί στράφηκε στον εσωτερικό κόσμο και έγινε βαρετό. Ας μην ξεχνάμε ότι μπορεί μεν ο Κάρολος Α΄ με τις ανοησίες του να έμπλεξε τη χώρα του για τα επόμενα εκατό χρόνια, σε αυτούς τους πολέμους όμως και σε αυτή τη βασιλική ηλιθιότητα που τους προκάλεσε οφείλουμε τα αριστουργήματα του Γουόλτερ Σκοτ…