Νίκος Παππάς: Σκιές και σώματα
Φίλος του αρχηγού, φίξερ και λαλίστατη σκιά του, ο Νίκος Παππάς έδινε, από τον καιρό της αθωότητας, την εντύπωση στους συνομιλητές του ότι ήταν έτοιμος από καιρό για την εξουσία. Η κολακευτική εικόνα που είχαν οι Συριζαίοι της γενιάς του Τσίπρα για τον εαυτό τους ήταν ότι καλούνταν να εκπληρώσουν τις προσδοκίες της Αριστεράς, εξήντα χρόνια μετά την ήττα της. Ενιωθαν ότι έπρεπε πρώτα να αποδείξουν ότι η Αριστερά μπορεί να κυβερνήσει, χωρίς κομπλεξισμούς και μυξοκαθωσπρεπισμούς – χωρίς να επιτρέψει στο «σύστημα» να την κλείσει σε παρένθεση.
Αυτό σήμαινε ότι οι ίδιοι οι Συριζαίοι έπρεπε να φανούν εξίσου αποτελεσματικοί με εκείνους που νόμιζαν ότι πολεμούσαν. Κάπως έτσι, σκιαμαχώντας με το «καθεστώς», τις «ελίτ» και τη «διαπλοκή», εσωτερίκευσαν χωρίς ενοχές το σύστημα που είχαν μυθοποιήσει. Το είχαν κιόλας κρυφοζηλέψει, ολισθαίνοντας σε μιμητικό ανταγωνισμό μαζί του. Γιατί αυτοί και όχι εμείς;
Από τις αποκαλύψεις για τη δράση του «απλού ιδιώτη» Μανώλη Πετσίτη, η πιο ενδεικτική είναι ότι είχε ήδη ξεκινήσει να εκπροσωπεί το υπεράκτιο δικηγορικό γραφείο της Κύπρου πριν από τις εκλογές. Είναι ενδεικτική του γεγονότος ότι –όπως θα έλεγαν και οι ίδιοι– η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ δεν περίμενε τις εκλογές για να πάρει την εξουσία. Οι αρχηγοί ήδη προστατεύονταν. Επρεπε να προστατεύονται και οι μελλοντικοί υπουργοί. Ο,τι ήταν ο Παππάς για τον Τσίπρα στα χρόνια της αντιπολίτευσης, έγινε ο Πετσίτης για τον Παππά παραμονές της διακυβέρνησης.
Η δεύτερη εξίσου διαφωτιστική αποκάλυψη είναι η εξώθηση ενός λειτουργού της Αρχής για το ξέπλυμα σε παραίτηση. Πρόκειται για παραίτηση που ανακαλεί τις μεθόδους οι οποίες εφαρμόστηκαν για να περάσει ο νόμος-Παππά. Τότε το πρότζεκτ της φαιάς υψηλότητος του Μαξίμου είχε επίσης προκαλέσει επιπλοκές σε ανεξάρτητη αρχή – ο ίδιος ο υπουργός είχε σφετεριστεί τις αρμοδιότητες του ΕΣΡ. Τότε είχε επίσης στοχοποιηθεί δημόσιος λειτουργός, και μάλιστα ανώτατος δικαστής, προκειμένου να χειραγωγηθεί η κρίση του.
Αν αξίζει κανείς να τα θυμάται τώρα όλα αυτά είναι για να έχει ολοκληρωμένη εικόνα των μεθόδων που μετέρχονται, τέσσερα χρόνια τώρα, οι προστάτες που προστατεύονταν από «ιδιώτες».
Η πείρα έχει δείξει τι ακολουθεί. Πρώτα, οι «κανένες», όπως ο «κανένας» του Παππά, αποκτούν όνομα. Κι ύστερα οι σκιές αποκτούν σώμα. Μέχρι που γίνονται ασήκωτες προπαντός για το ίδιο τους το κόμμα.
Δανάη Στράτου: Ρουφ γκάρντεν
Μια πρόχειρη εξήγηση γι’ αυτή την αντίθεση είναι ότι οι έξω μπορούν να εκτιμούν στον Βαρουφάκη και στον Τσίπρα ιδιότητες το τίμημα των οποίων δεν κλήθηκαν να καταβάλουν. Ο ένας λατρεύεται σαν παγώνι του μεταμοντέρνου αντικαπιταλισμού, χωρίς οι θαυμαστές του να ενδιαφέρονται τι κόστισε η θητεία που τον έκανε διάσημο. Ο άλλος επιδεικνύεται σαν υπόδειγμα προσαρμοστικότητας, χωρίς να ενδιαφέρονται οι δαμαστές του να μετρήσουν τα λύτρα της τιθάσευσής του.
Η άδηλη αναλογία είναι ότι αμφότεροι οι πρώην σύντροφοι είναι –όπως το λένε στη γλώσσα τους– ταξικοί αποστάτες. Το ζεύγος Βαρουφάκη –ζεύγος και στην πολιτική, αφού η Δανάη είναι πλέον υποψήφια ευρωβουλευτής με το κόμμα που ίδρυσε ο σύζυγός της– ανήκει στο πιο κοινό είδος ταξικής αποστασίας. Εύπορα τέκνα εύπορων οικογενειών ανακαλύπτουν στις συγκινήσεις του ακτιβισμού μια ωραία αναψυχή –κάτι σαν επαναστατικό πιλάτες– προτού τη μετατρέψουν και σε επικερδές επιτήδευμα. Η φωτογράφιση Βαρουφάκη – Στράτου στο Paris Match με φόντο την Ακρόπολη ήταν, εκτός από λοξή αντανάκλαση του αλησμόνητου εξαμήνου, μια ακριβής αποτύπωση του φυράματος αυτής της Αριστεράς.
Ο Τσίπρας όμως; Τι σχέση έχει με τους αμέριμνους χομπίστες των ρουφ γκάρντεν; Δεν έχει. Δεν είχε όμως σχέση ούτε με εκείνους που έλεγε ότι υπερασπίζεται. Παιδί της πασοκοθρεμμένης μεσαίας τάξης, που δεν πρόλαβε να νιώσει ποτέ βιοποριστικό άγχος, ηγήθηκε του κόμματος που για πρώτη φορά στη μεταπολιτευτική ιστορία είχε ως δεδηλωμένο στόχο να συρρικνώσει τη μια τάξη –από την οποία ο ίδιος καταγόταν– υπέρ μιας άλλης. Το πρόγραμμα είχε χαρακτήρα περισσότερο κοινωνικής μηχανικής παρά κοινωνικής προστασίας. Είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργήσει και να συντηρήσει μια πελατεία χαμηλών προσόδων και, κυρίως, χαμηλών προσδοκιών.
Ετσι παρουσιασμένο, μέσα από τα μαρξιστικά στερεότυπα, το τσιπρικό εγχείρημα μοιάζει να είχε μόνο τις οικονομικές επιπτώσεις. Ομως, ηθελημένη συμπίεση της μεσαίας τάξης συνεπάγεται και συμπίεση του μεσαίου χώρου – της σπονδυλικής στήλης της δημοκρατίας. Ο Γιάνης και η Δανάη αποδείχθηκαν λιγότερο επικίνδυνοι.