Αποτελεί συνήθη τακτική για κάθε ισχύον σύστημα κατά καιρούς να δίδει νικηφόρες μάχες προς επιβεβαίωση της ισχύος του και ενίσχυση της αυτοπεποιθήσεως όλων των παραγόντων που το συγκροτούν. Στη σημερινή συγκυρία η μάχη των ευρωπαϊκών συστημικών δυνάμεων δίδεται εναντίον του «εθνικισμού», του «ρατσισμού», του «ναζισμού» και «φασισμού» που εικάζεται ότι θα εξασφαλίσουν τα χαρακτηρισθέντα ως ακραία κόμματα στις ευρωεκλογές του προσεχούς Μαΐου.
Ωστόσο, επί της ουσίας αυτό που θα συμβεί είναι ότι η σύνθεση πολιτικών ισορροπιών θα αλλάξει στο νέο Ευρωκοινοβούλιο, η λειτουργία του οποίου διαμορφώθηκε στη βάση δύο κυριάρχων πολιτικών συνασπισμών – Χριστανοδημοκρατών και Σοσιαλιστών. Δεν πρόκειται για συμφορά στο κάτω κάτω. Αλλάζουν τα πράγματα με ρυθμούς ραγδαίους, νέες προσαρμογές είναι αναγκαίες πλέον. Στις αρχές του 2018, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, πάντα ευρηματικός στη χρήση των λέξεων, διατύπωσε την άποψη ότι «εθνικισμός είναι η προδοσία του πατριωτισμού». Εύηχο σύνθημα, αλλά εκατομμύρια λέξεων δεν θα αρκούσαν για να προσδιορισθεί επακριβώς το περιεχόμενό του.
Εάν προς στιγμήν αγνοούσε κανείς τις πολιτικές συνεκδοχές του θέματος –που είναι αβαθείς, διότι αποσκοπούν στον έλεγχο μηχανισμών της εξουσίας– θα έλεγε ότι πρόκειται για ουσιώδη διαφορά μεταξύ πολιτών που προτιμούν να ζουν σε μια ομοιογενή κοινωνία και μιας άλλης ομάδος πολιτών που εμφορούνται από διεθνιστική αντίληψη.
Καμία από τις δύο προαναφερθείσες τάσεις δεν είναι «προοδευτική» ή «αναχρονιστική», διότι εναλλάσσονται στη διάρκεια της Ιστορίας. Οι Ισραηλίτες ήταν οι πρώτοι που αγωνίσθηκαν να διαμορφώσουν ομοιογενές σύστημα, στη βάση συμβολαίου που συνήψαν με τον Ιεχωβά. Οι Ελληνες της Αρχαιότητος οικοδόμησαν σύστημα ομοιογένειας στηριζόμενο στην Παιδεία.
Ολες οι κοινωνίες που άντεξαν στη διάρκεια των αιώνων διαμόρφωσαν κοινή πολιτιστική ταυτότητα, κοινές αξίες και αντιλήψεις. Προσπάθειες υπεράνθρωπες μεγάλων διανοητών διαμόρφωσαν τις κατά τόπους εθνικές ιδεολογίες και ενίοτε προσέλαβαν απεχθέστατες μορφές, που όμως δεν είναι δυνατόν να απαξιώσουν την ιδέα του έθνους. Αλλά υπάρχουν εκ παράλληλου τάσεις αντίρροπες, που επικαλύπτουν τις εθνικές ιδιαιτερότητες και διαμόρφωσαν επίσης τον πολιτισμό. Ο χριστιανισμός, που απετέλεσε το ιδεολογικό οικοδόμημα του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, και η Καθολική Εκκλησία, που εκπολίτισε τα βάρβαρα φύλα του ευρωπαϊκού Βορρά, προσδίδοντας ιδεολογική και ενίοτε πολιτική ενότητα στη Δύση πέρα από έθνη και φυλές.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι η τελευταία απόπειρα δημιουργίας πολυεθνούς συστήματος, που όμως αδυνατεί να ενσωματώσει ομάδες οι οποίες διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο αλλότριων πολιτισμών. Μόνον η Εκκλησία –Ορθόδοξη ή Καθολική, αδιάφορο– μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτήν την πρόκληση. Οχι η διαμορφωθείσα τάξη πραγμάτων. Η Αριστερά με τη διεθνιστική ιδεολογία της κινείται ανετότερα από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις. Εξ ου και ότι ο Πάπας Φραγκίσκος θεωρεί πως η φράση του Αλέξη Τσίπρα ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πιο σημαντικά από τις συμφωνίες αξίζει το βραβείο Νομπέλ». Θα δούμε ενδεχομένως και άλλες «παράδοξες» συγκλίσεις.