Πραϋντική παύση από τοξικά πάθη

Πραϋντική παύση από τοξικά πάθη

3' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Μια αναλαμπή μετριοπάθειας μέσα στον θερμό ρυθμό μας ήταν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, μια αισθητή χειραφέτηση από τα τοξικά πάθη. Αντίθετα προς την παγκόσμια τάση υποχώρησης των δυνάμεων που οδηγούν στην ειρήνη και την ευημερία. Αντίθετα στο σαρωτικό ρεύμα του ανορθολογισμού, της κινδυνολογίας, του λαϊκισμού, της δημαγωγίας, της αναζωπύρωσης των διαφορών, του αυταρχισμού, της αλαζονείας της εξουσίας. Εν μέσω πλανητικών αναστατώσεων, μετακινήσεων πληθυσμών, μισαλλόδοξων φωνών, ανεξέλεγκτων καταστάσεων, διαδικτυακών ψευδών, οικονομικών κρίσεων, οξύτατων ανταγωνισμών. Κάναμε μια παύση. Αραγε χάρη στο θαύμα μιας προαιώνιας ιδέας ή επειδή κουραστήκαμε από τις υπερβολές, την αμετροέπεια, τις εμφυλιοπολεμικές αντιπαραθέσεις, τα ναζιστικά μορφώματα, τον αντιδημοκρατικό αντιεξουσιαστικό ακτιβισμό, τις κραυγές;

Από το «μηδέν άγαν» του Χίλωνα, το «μέτρον άριστον» του Κλεόβουλου και το «μέτρα φυλάσσεσθαι· καιρός δ επί πάσιν άριστος» (κρατάτε το μέτρο· και υπάρχει η κατάλληλη στιγμή για όλα) του Ησίοδου έχουν περάσει 27 αιώνες. Ομως ακόμη λέμε «μην πετάς πέτρες εάν ζεις σε γυάλινο σπίτι» (παροιμία).

Η μετριοπάθεια δεν είναι μετριότητα, ούτε ουδετερότητα, αδιαφορία ή αμφιθυμία. Δεν είναι αδυναμία, είναι το αντίθετο του δογματισμού και της βίας. Είναι, σε κρίσιμες περιόδους, πολιτική αρετή. Είναι τα μεστά λόγια και οι ήπιες πράξεις, η αντίσταση στις πιέσεις, η αποφυγή της αδιαλλαξίας, η ηρεμία που απαιτείται για να πείσεις ότι έχεις δίκιο. Είναι ο ρεαλισμός, η ικανότητα μάθησης, το ευρύ πνεύμα, η αναγνώριση του δίκιου του άλλου, η αποδοχή του δικαιώματός του να πράττει κατά τη δική του συνείδηση, ο διάλογος, η σύγκλιση. Είναι ο συνειδητός σκοπός και η εκούσια διαχείριση, η λήψη δυσάρεστων αλλά αυτονόητων αποφάσεων, είναι τα θεμέλια του δικαίου.

Συχνά ο όρος ερμηνεύεται με τρόπο που διαστρεβλώνει την ουσία του. Παρουσιάζεται ως το κυνήγι μιας επαμφοτερίζουσας θέσης, των ασφαλών αποστάσεων, της αντιπροσώπευσης συγκεκριμένων συμφερόντων, της μηχανιστικής διασύνδεσης διαφορετικών ομάδων εκλογέων, χωρίς ένα καθαρό σχέδιο για την ευημερία όλων. Προβάλλεται ως χώρος διαιώνισης του κομφορμισμού και της στασιμότητας. Οχι ότι κυρίαρχα πολιτικά κόμματα δεν εμφανίζουν τέτοια χαρακτηριστικά, ωστόσο αυτά δεν υπηρετούν την κύρια επιταγή της μετριοπάθειας, που είναι, πέρα από τη μάχη ενάντια στον φανατισμό, η κατάδυση στο βάθος των πραγμάτων. Η σεμνότητα. Μια κοινωνική και πολιτική άσκηση μετριοφροσύνης θεωρούσε ο Αλμπέρ Καμύ τη δημοκρατία. Για τον Καμύ ο δημοκράτης είναι άτομο ταπεινό, που αποζητεί τη συμβουλή των άλλων, καθώς αναγνωρίζει ότι δεν τα κατέχει όλα· η υπεροψία δεν οδηγεί στη δημοκρατία, έλεγε.

Ο μετριοπαθής δεν στερείται του σφρίγους που θερμαίνει τη δυναμική των κριτικών αντιπαραθέσεων. Απλά θάβει τα ρόπαλα, τις σιδερογροθιές, τις βαριοπούλες, αντιλαμβάνεται την αδικία ως πρόβλημα προς λύση και όχι ως ευκαιρία να πλήξει τον αντίπαλο. Ομως είναι πολύ δύσκολο να παραμείνεις μετριοπαθής, είναι πιο εύκολο να οργιστείς, να κράξεις, να επιτεθείς.

Από τα ιστορικά παραδείγματα μετριοπάθειας είναι εκείνα του νηφάλιου, διορατικού, διαλλακτικού Νικόστρατου, Αθηναίου στρατηγού, που επιχειρεί να εξαλείψει τα πολιτικά πάθη και να συμφιλιώσει τις αντίπαλες παρατάξεις στην Κέρκυρα (427 π.Χ., Θουκυδίδου Ιστορίαι), και του Νικία (στο ίδιο, Σικελικά), ο οποίος μιλώντας δύο φορές στην εκκλησία του δήμου, λίγο πριν από την εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία (415-413 π.Χ.), προσπαθεί, εις μάτην, να τους πείσει να μην προχωρήσουν σε πόλεμο, αφού οι αντίπαλοι διαθέτουν ισχυρότερο στρατό και μεγαλύτερο πλούτο. Υποστηρίζει πως η πόλη πρέπει να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία της ειρήνης για να αναπληρώσει τις απώλειες σε άνδρες και χρήμα, τους συμβουλεύει να μη φοβηθούν μήπως θεωρηθούν δειλοί αν δεν ψηφίσουν υπέρ της εκστρατείας, ενώ αμφισβητεί την αξιοπιστία του αδίστακτου και επιβλητικού Αλκιβιάδη ισχυριζόμενος ότι, νεαρός και αλαζών, επιθυμεί τον πόλεμο μόνο από ιδιοτέλεια και ματαιοδοξία.

Για τους περισσότερους πολιτικούς, παλιούς και σύγχρονους, μετριοπάθεια και πόλεμος είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Ο Χένρι Κίσινγκερ έλεγε ότι η μετριοπάθεια είναι προσόν μόνο όταν οι άλλοι αντιλαμβάνονται ότι έχεις και άλλες λύσεις. Στον πόλεμο δεν υπάρχει μέση οδός, υποστήριζε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ. Η μετριοπάθεια στη μάχη είναι βλακεία. Σωστό.

Το ζήτημα είναι να μη φτάσεις ώς εκεί. Και, φυσικά, για να αποφύγεις την αιματοχυσία, απαιτούνται σύνεση, ευστροφία και διπλωματία. 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή