Στις εκλογές της 7ης Ιουλίου καλούμαστε να επιλέξουμε εκείνον που θα κυβερνήσει το πλοίο για την επόμενη τετραετία. Ωστόσο, παρότι ο κυβερνήτης είναι ένα πρόσωπο, το κοινοβουλευτικό σύστημα του ελληνικού Συντάγματος δεν μας επιτρέπει να τον διαλέξουμε απευθείας. Ψηφίζουμε κόμματα και βουλευτές, καθορίζοντας τη σύνθεση του πληρώματος που θα κουμαντάρει το σκάφος. Θα μου πείτε πως δεν έχει τόση σημασία μιας και γνωρίζουμε τους επικεφαλής. Είναι όμως έτσι;
Σε ένα προεδρικό σύστημα, στο τέλος της ημέρας θα αναδεικνύαμε ένα μόνο πρόσωπο, τον επόμενο Πρόεδρο. Ή θα πηγαίναμε για μπάνιο, αφήνοντας όμως έτσι τους άλλους να κάνουν μία σαφή επιλογή. Το βράδυ, πάντως, θα είχαμε κυβερνήτη για μια σταθερή περίοδο, όπως στη Γαλλία ή στις ΗΠΑ.
Η κοινοβουλευτική οδός είναι πιο σύνθετη. Την Κυριακή, το πολιτικό παίγνιο έχει περισσότερες εναλλακτικές. Εξαρτάται από το αν κάποιο κόμμα λάβει την αυτοδυναμία, από το πόσο ισχυρό θα είναι το δεύτερο, από το πόσοι σχηματισμοί θα μπουν στη Βουλή. Ενα είναι σίγουρο. Μπορεί και να μην καταφέρουμε να διαλέξουμε κυβερνήτη με την ψήφο μας. Ή και να εμποδίσουμε συνειδητά την επιλογή αυτή, κινούμενοι στα άκρα, στον μηδενισμό ή στη γραφικότητα.
Τα προβλήματα δεν σταματούν εδώ. Ψηφίζοντας ένα από τα δύο μεγαλύτερα κόμματα σήμερα, δεν δίνουμε αυτόματα μία ευκαιρία στον κ. Μητσοτάκη ή μία δεύτερη στον κ. Τσίπρα. Ακόμη και εάν κάποιο από τα κόμματα αυτά αποκτήσει την πλειοψηφία, οι βουλευτές του ενδέχεται να ανήκουν σε λιγότερο φιλικά προς τα συγκεκριμένα πρόσωπα φέουδα, φράξιες ή συνιστώσες. Εκείνοι που θα έχουμε σταυρώσει για να τα στηρίξουν ενδέχεται να τα σταυρώσουν με τη βιβλική έννοια του όρου. Θα ήταν σαν να ψήφιζε κανείς στη Γαλλία τον Μακρόν για πρόεδρο και την ίδια μέρα να καταψήφιζε το κόμμα του Μακρόν στις βουλευτικές εκλογές. Σας φαίνεται ορθολογικό;
Κοντολογίς, η προοπτική μιας σαφούς και αδιαμφισβήτητης επιλογής πολιτικού ηγέτη για την Ελλάδα μπορεί να υπονομευθεί τόσο από τους πολίτες όσο και από τους αντιπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο. Η εναλλακτική της ακυβερνησίας, το σύρσιμο της χώρας σε επόμενες, ίσως αλλεπάλληλες εκλογές, είναι μία από τις επιλογές που προσφέρει ευθέως το κοινοβουλευτικό σύστημα. Τούτο δεν σημαίνει πως είναι χειρότερο από το αντίστοιχο προεδρικό. Αλλά ενδέχεται να οδηγήσει σε ατέρμονα παζάρια, εσωκομματικά ή διακομματικά ως προς την ανάδειξη κυβερνήτη (κόστη συναλλαγής θα τα έλεγαν οι οικονομολόγοι). Σε ένα επικίνδυνο αδιέξοδο για μια χώρα που προσπαθεί να αφήσει πίσω της μία δεκαετή κρίση.
Οι κοινοβουλευτικές εκλογές έχουν όμως και ένα κρίσιμο πλεονέκτημα. Μας επιτρέπουν, αν το κρίνουμε απαραίτητο στην παρούσα συγκυρία, να τις μεταχειρισθούμε ως προεδρικές. Να προωθήσουμε κόμματα και υποψηφίους βουλευτές που καθιστούν ευκολότερη τη στήριξη του, όποιου, μελλοντικού πρωθυπουργού. Ενα πλήρωμα πιστό στον πιθανολογούμενο κυβερνήτη.
* Ο κ. Γιώργος Δελλής είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.