Καθώς οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές, είναι θετικό ότι η νέα ομάδα εθνικής ασφαλείας (Εξωτερικών, Εθνικής Αμυνας, Προστασίας του Πολίτη, ΕΥΠ) είναι –επί το πλείστον– έμπειρη. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια δύσκολη γειτονιά, ενώ η οικονομική κρίση έχει επιβάλει σημαντικές περικοπές στις σχετικές δαπάνες και αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στο ορατό μέλλον.
Επειδή λοιπόν οι πολυδιάστατες προκλήσεις ασφαλείας πιθανόν να ενταθούν, ενώ το διμερές ισοζύγιο ισχύος βαίνει σταδιακά προς ανατροπή, είναι επιτακτική η ανάγκη ταχείας προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Κεντρικό διακύβευμα αποτελεί η ενίσχυση του θεσμικού και οργανωτικού σχήματος για την αντιμετώπιση απειλών και τη διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων.
Πιο συγκεκριμένα, στον χώρο της άμυνας, επείγει η αξιοποίηση τεχνολογιών αιχμής και του αξιόλογου έμψυχου δυναμικού, καθώς και βαθιές τομές σε θέματα δομής δυνάμεων, οργάνωσης και εκπαίδευσης και –ίσως το δυσκολότερο– αλλαγή νοοτροπίας.
Συγκεκριμένα βήματα θα περιελάμβαναν την καθιέρωση περιοδικής διαδικασίας αμυντικής αναθεώρησης για την (επαν)εξέταση κρίσιμης σημασίας ζητημάτων και την επεξεργασία συγκεκριμένων προτάσεων, την αλλαγή της δομής δυνάμεων με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και προσωπικού και την υποχρεωτική στράτευση στα 18 ή 19 έτη, με παράλληλη εκμάθηση δεξιοτήτων.
Στο υπουργείο Εξωτερικών απαιτείται επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας και ευρύτατη εσωτερική αναδιοργάνωση για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καιρών. Στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, υιοθέτηση δόγματος εσωτερικής ασφαλείας και σταδιακή αλλά ευρεία αναδιοργάνωση των υπηρεσιών ασφαλείας, με έμφαση στη νοοτροπία και στην εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης και της διακλαδικής εκπαίδευσης στη διαχείριση κρίσεων.
Εκσυγχρονισμός της ΕΥΠ και δημιουργία εθνικού συμβουλίου πληροφοριών. Συντονισμός όλων των αρμοδίων φορέων για τη διεκδίκηση ενεργού συμμετοχής στις πρωτοβουλίες ενίσχυσης του ευρωπαϊκού ρόλου στους τομείς της άμυνας και ασφάλειας.
Τέλος, καθώς η χώρα χρειάζεται εσπευσμένα ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο, ένα τεχνοκρατικής λογικής συμβούλιο εθνικής ασφαλείας για αποτελεσματικότερο στρατηγικό σχεδιασμό και διαχείριση κρίσεων μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής ισχύος. Αν όμως δεν έχει σχεδιαστεί σωστά, μπορεί να προκαλέσει πρόσθετα προβλήματα συντονισμού.
* Γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.