Οι παλαιότεροι θυμούνται υπουργό Παιδείας να κραυγάζει από τον όγδοο όροφο του κτιρίου της οδού Μητροπόλεως σε συνδικαλιστή «Γύρνα πίσω, δεν τελειώσαμε». Οι συνδικαλιστές «απογείωναν» υπουργούς, αρκεί αυτοί να έκαναν διορισμούς (πάντα με ποσόστωση βάσει των 140 ειδικοτήτων εκπαιδευτικών για να είναι όλοι ικανοποιημένοι), να επέλεγαν «ημετέρους», να μην αξιολογούσαν, να άφηναν τους εκπαιδευτικούς στην ησυχία τους και στα φροντιστήριά τους…
Τα προβλήματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος οφείλονται σε δύο στρεβλώσεις που το υπερβαίνουν, είναι παθογένειες πάνω στις οποίες ευρύτερα έχει δομηθεί το ελληνικό κράτος: η αναξιοκρατία και ο υλικός ωφελιμισμός – σαφής η διάκρισή του από τον ηθικό.
Η αναξιοκρατία που επί δεκαετίες έχει στιγματίσει το δημόσιο βίο –πολλοί μάλιστα, παρότι τη στηλιτεύουν, όταν ευνοούνται οι ίδιοι, κάνουν τα στραβά μάτια– δηλητηριάζει τη δημόσια εκπαίδευση, η οποία δεν έχει κακούς εκπαιδευτικούς, αλλά αναξιολόγητους. Καθώς επί δεκαετίες οι επιλογές των στελεχών της διοίκησης –και της εκπαίδευσης– γίνονταν με κύρια κριτήρια τα κομματικά, έχει διαρραγεί η εμπιστοσύνη προς το όποιο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
Από την άλλη, η ήσσων προσπάθεια που δηλητηριάζει το ελληνικό Δημόσιο, σε συνδυασμό με την ισχύ των συνδικάτων που επιβάλλουν τις επιλογές τους στον εκάστοτε υπουργό, συνιστά βασική τροχοπέδη της όποιας μεταρρυθμιστικής προσπάθειας οραματίζονται προεκλογικά οι κυβερνήσεις.
Παράλληλα, οι γονείς –φορείς οι περισσότεροι της ίδιας νοοτροπίας– επιβάλλουν την ατζέντα τους στους ψοφοδεείς πολιτικούς, που φοβούνται το πολιτικό κόστος. Οι γονείς δεν ενδιαφέρονται επί της ουσίας αν το παιδί μάθει γράμματα, φτάνει να πάρει γνώσεις τις οποίες θα εξαργυρώσει με κάποιον τρόπο στο μέλλον. Να μάθουν ξένες γλώσσες, για να πάρουν το Lower ή το Sorbonne, και να περάσουν σε κάποια καλή σχολή που προσφέρει εχέγγυα για μία θέση, πρωτίστως στο Δημόσιο. Γι’ αυτό, άλλωστε, και πιάνουν τόπο λαϊκιστικές πολιτικές που περιορίζουν τις εξετάσεις στα σχολεία ή μειώνουν την ύλη.
Απαιτείται κόπος για να ξεκολλήσουν τα μεταρρυθμιστικά γρανάζια. Στρατηγική και αποφασιστικότητα. Το στοιχειώδες και ανατρεπτικό βέβαια θα είναι οι αλλαγές να ξεκινήσουν από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και όχι από το εξεταστικό, που μετράει ήδη περί τις 45 αλλαγές τα τελευταία 45 χρόνια.