Εχεις εργαστεί σε μεγάλες επιχειρήσεις ή σε πολυεθνικούς οργανισμούς. Δεν είσαι βουλευτής, ούτε ήσουν υποψήφιος. Δέχθηκες να γίνεις υφυπουργός στην κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Σου γράφω τις σκέψεις μου γι’ αυτά που θα αντιμετωπίσεις και γι’ αυτά που θα πρέπει να κάνεις.
Επειδή το χαρτοφυλάκιό σου είναι σχετικό με την εργασιακή σου εμπειρία, σου κόλλησαν ήδη την ταμπέλα του τεχνοκράτη, με αρνητική χροιά. Εννοούν ότι καταλαβαίνεις από αριθμούς, κανόνες και μοντέλα, αλλά αγνοείς τις έγνοιες των πραγματικών ανθρώπων και την τέχνη του πολιτικού συμβιβασμού. Εσύ όμως έχεις κάνει καριέρα σε οργανισμούς και έχεις διοικήσει ομάδες στελεχών. Οι συνεργάτες σου, οι προϊστάμενοι, οι ανταγωνιστές και οι πελάτες ήσαν πραγματικοί άνθρωποι. Εμαθες πώς να μετέχεις σε παιχνίδια εξουσίας, να συνεργάζεσαι υπό πίεση με πρόσωπα που δεν σου αρέσουν, και να φέρνεις αποτέλεσμα. Για να έχεις πετύχει, είσαι μάλλον καλός ανθρωπογνώστης. Πιθανότατα καλύτερος από πολλούς που έκαναν πολιτική καριέρα αλλά δεν έχουν εμπειρία συνεργασιών για να παραχθεί έργο.
Οπως και στην επιχείρηση, έχεις τρεις ομάδες να διαχειριστείς: τους υπαλλήλους που συντονίζεις, τον προϊστάμενό σου και τους δικούς του προϊστάμενους, και τους πελάτες του συστήματος (δηλαδή, σήμερα, τους πολίτες που θα επηρεαστούν από τις αποφάσεις σου). Καταλαβαίνεις τις προκλήσεις, σε θεωρητικό επίπεδο.
Αλλά οι παραστάσεις και οι προσδοκίες αυτών των ομάδων είναι πολύ διαφορετικές από όσα ήξερες. Είναι σαν να βρίσκεσαι σε ξένη χώρα, και να πρέπει να μάθεις γρήγορα τη γλώσσα και τα τοπικά έθιμα, πριν σε απορρίψουν ως παρείσακτο.
Πρώτο σου μέλημα, λοιπόν, είναι να καταλάβεις πώς σκέφτονται αυτοί με τους οποίους θα συνεργαστείς. Αφιέρωσε χρόνο για να μιλήσεις με πολλούς υπαλλήλους του υπουργείου και των οργανισμών που θα επιβλέπεις, σε όλα τα επίπεδα. Εξήγησε στους ενδιάμεσους διευθυντές ότι δεν πρόκειται να τους παρακάμψεις, αλλά ότι θέλεις να αποκτήσεις άμεση γνώση για τον κόσμο τους, μια και δεν είχες την ευκαιρία μέχρι τώρα. Χρησιμοποίησε τις τεχνικές των εθνογράφων. Ζήτησε και τη συμβουλή τους.
Για να πετύχουν οι μεταρρυθμίσεις που θα σχεδιάσεις, πρέπει να τις υλοποιήσουν και να τις διαχειριστούν πρώτοι οι υπάλληλοι του οργανισμού σου. Η εργασία τους στη μεταβατική φάση θα έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Στη νέα σου θέση, όμως, σου λείπουν μερικά εργαλεία για να τους ανταμείψεις, που τα είχες στην προηγούμενη ζωή σου: τα μπόνους και οι αυξήσεις μισθών. Σκέψου τι άλλο μπορούν να κερδίσουν και φρόντισέ τους. Μπορεί να γίνει πιο εύκολη η δουλειά τους με το νέο λογισμικό που θα εγκαταστήσετε; Μπορεί να μειωθεί η γραφειοκρατική ρουτίνα, και να κάνουν πιο ενδιαφέροντα πράγματα; Μπορείς να αξιοποιήσεις την πληροφορική για να εργάζονται μερικές φορές από το σπίτι, ή για να πηγαίνουν σε πιο κοντινό γραφείο;
Ο πολιτικός σου προϊστάμενος, αν είσαι τυχερός, έχει κοινούς στόχους με σένα. Διαφέρει σε δύο σημαντικά πράγματα. Πρώτο, έχει επαφή με πολλούς πολίτες από διάφορες κοινωνικές ομάδες, και γι’ αυτό μάλλον καταλαβαίνει καλύτερα από σένα πώς θα αντιδράσουν στα μέτρα που θα προτείνεις. Ακουγέ τον προσεκτικά. Δεύτερο, έχει έναν ιδιαίτερο δικό του στόχο που δεν τον έχεις εσύ: να εκλεγεί ξανά. Αυτό σημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι πρέπει να «δείξει έργο», ορατό από τους πολλούς, μέσα σε περίπου δύο χρόνια.
Εσύ μπορείς και πρέπει να σχεδιάζεις πράγματα που τα οφέλη τους θα φανούν σε πέντε ή σε δέκα χρόνια. Οι πολιτικοί θα τα στηρίξουν μόνο αν στον ενδιάμεσο χρόνο μπορούν να «πουλήσουν» το μέλλον. Φρόντισε λοιπόν και την επικοινωνία, με απλές εξηγήσεις και παραδείγματα. Εντόπισε τους φυσικούς συμμάχους που συμφωνούν με τις αλλαγές, και βάλε τους από νωρίς στον δημόσιο διάλογο. Αυτοί συνήθως είναι οι ειδικοί του κλάδου.
Αυτά τα λίγα έχω να σε συμβουλεύσω. Σου εύχομαι καλή επιτυχία, για το καλό όλων μας.
* Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στο κεφάλαιο επενδύσεων τεχνολογίας Big Pi.