Οταν πριν από κάμποσα χρόνια βρέθηκα στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα των ΗΠΑ, επισκέφθηκα το μουσείο που είναι αφιερωμένο στη Ρόζα Παρκς και στον αγώνα των δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών, που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’50. Το μουσείο ήταν διαδραστικό και αξιοποιούσε δεξιοτεχνικά την τεχνολογία εντάσσοντάς την μέσα στην ίδια τη διεργασία της μουσειακής αφήγησης.
Ακόμα τη θυμάμαι την ιστορία της Παρκς. Πιο σωστά: ακόμα θυμάμαι πόσο δραστικό αφηγηματικά ήταν το μουσείο στην Αλαμπάμα. Μου πήρε λίγη ώρα για να συνειδητοποιήσω ότι δεν ήταν η ίδια η ιστορία της Ρόζα Παρκς που με είχε συνεπάρει (συγκινητική το δίχως άλλο), όσο ο τρόπος με τον οποίο οι Αμερικανοί με μύησαν σε αυτή. Τη σφραγίδα που άφησαν μέσα μου σχετικά με τον αγώνα των δικαιωμάτων που ξεκίνησαν οι Αφροαμερικανοί από τον αμερικανικό Νότο τη δεκαετία του ’50 και κυρίως εκείνη του ’60.
Είχα σκεφτεί τότε: γιατί δεν προσπαθούμε να κάνουμε κάτι ανάλογο στα δικά μας μουσεία; Γιατί δεν τολμάμε καν να σκεφτούμε πώς μπορούμε να αναδείξουμε τον πολιτισμό μας, που πηγαίνει χιλιάδες χρόνια πίσω και γοητεύει την υφήλιο; Εντέλει: γιατί δεν μπορούμε να κερδίσουμε περισσότερα χρήματα παρουσιάζοντας ελληνικές αφηγήσεις με πολύ πιο ελκυστικό τρόπο; Και γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι ανάλογο και για τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό;
Από τη μάχη του Μαραθώνα έως τη ναυμαχία της Σαλαμίνας και από τους 300 των Θερμοπυλών έως το ίδιο το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το κορυφαίο, ίσως, μουσείο στον κόσμο μόνον όμως από πλευράς περιεχομένου, αλλά και από την υπό ανακαίνιση Εθνική Πινακοθήκη έως το πολύπαθο ΕΜΣΤ, γιατί δεν έχουμε πιο ευφάνταστους τρόπους παρουσίασης και αφήγησης;
Προχθές, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μίλησε, στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων, για «Rebranding», δηλαδή για την κεφαλαιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς. «Η χώρα δεν έχει κεφαλαιοποιήσει τις δυνατότητες που της παρέχει η πολιτιστική της κληρονομιά και η δυναμική της σύγχρονης δημιουργίας, ώστε να εισπράξει υπεραξία στο διεθνές επίπεδο», δήλωσε μεταξύ άλλων η κ. Μενδώνη. «Στο πλαίσιο της “ήπιας ισχύος”, οι πολιτικές του πολιτισμού μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στο rebranding, όπως είναι ο διεθνής όρος, στον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της χώρας. Αντιμετωπίζουμε τον πολιτισμό συνολικά ως εξαγώγιμο προϊόν. Υιοθετούμε διεθνείς καλές πρακτικές».
Προσωπικά, εκκινώντας από την τελευταία πρόταση της κυρίας υπουργού, θα τολμούσα να πω ότι αξίζει ακόμα και να μιμηθούμε διεθνείς καλές πρακτικές σε ορισμένα σημεία. Τεχνικές, τρόπους, τεχνολογίες αν γίνεται. Να γίνουμε καλύτεροι αφηγητές του εαυτού μας, του αρχαίου και του σύγχρονου.