Η εκλογή του Μπόρις Τζόνσον στη Μεγάλη Βρετανία δημιουργεί ένα νέο πολιτικό περιβάλλον για το Brexit, με ισχυρές πλέον τις πιθανότητες για μία no-deal έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι πιθανότητες αυτές αυξάνονται, καθώς ο Βρετανός πρωθυπουργός έχει αποκαλέσει τη Συμφωνία Αποχώρησης που υπέγραψε η κυβέρνηση Μέι «νεκρό γράμμα» και έχει διαμηνύσει ότι, αν δεν υποχωρήσει η Ε.Ε., το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την Ε.Ε. χωρίς συμφωνία (no-deal Brexit). Το δίλημμα σε αυτό το πλαίσιο για την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ξεκάθαρο, καθώς καλείται να αποφασίσει αν θα αυξήσει τις πιέσεις της για μία γρήγορη και οριστική λύση με κάθε κόστος ή θα αναμένει μέχρι νεωτέρας τη Μεγάλη Βρετανία να σταθεροποιηθεί πολιτικά και να αποφασίσει το μέλλον της.
Στρατηγική επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης, από την πλευρά της, αποτελεί η αποτροπή μιας άτακτης αποχώρησης του Η.Β. και ο περιορισμός των αρνητικών συνεπειών του Brexit με την εξασφάλιση ακώλυτης συνέχισης των εμπορικών και τουριστικών ροών από και προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Ελλάδα πολιτικά υποστήριξε εξαρχής την παραχώρηση εύλογης χρονικής παράτασης προς το Η.Β., προκειμένου, είτε να του δοθεί χρόνος για να αποφασιστεί μία έξοδος με συμφωνία, είτε να ακυρωθεί το Brexit. Οι εμπορικοί και οικονομικοί δεσμοί, άλλωστε, της Ελλάδας με τη Βρετανία έχουν μακρά ιστορία και βαρύνουσα σημασία, καθώς η σχέση των δύο χωρών εκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Οι σχέσεις εκτείνονται πέραν του εμπορίου στους κλάδους του τουρισμού, της ναυτιλίας, των επενδύσεων και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2018, βάσει στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, το Ηνωμένο Βασίλειο κατείχε την 11η θέση στις εισαγωγές της Ελλάδας και την 8η θέση στις ελληνικές εξαγωγές. Ο αριθμός των Ελλήνων που απέκτησαν Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης από το 2002 έως σήμερα ανέρχεται στους 115.000, οι εταιρείες που έχουν διευθυντή με ελληνική καταγωγή φθάνουν στον αριθμό των 38.000, ενώ οι φοιτητές που σπουδάζουν ετησίως στο Ηνωμένο Βασίλειο αριθμούν περίπου τους 10.000. Σημαντικός, επίσης, αριθμός βρετανικών εταιρειών έχει επενδύσει στη χώρα μας στους κλάδους τηλεπικοινωνιών, λιανικού εμπορίου, τουρισμού και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, ενώ η Ελλάδα αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς αναψυχής των Βρετανών αφού δέχεται κάθε χρόνο περίπου 2,5-3 εκατ. επισκέπτες.
Το Brexit προβλέπεται να δυσχεράνει τις εμπορικές και χρηματοπιστωτικές συναλλαγές μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ε.Ε., να δημιουργήσει εμπόδια στις τουριστικές ροές, να επηρεάσει, ενδεχομένως, ακόμη και την επάρκεια στη χώρα μας συγκεκριμένων ειδών όπως π.χ. φαρμάκων που εισάγονται από το Ηνωμένο Βασίλειο ή ακόμη και τη νοσοκομειακή περίθαλψη Ελλήνων στο Η.Β., δεδομένου ότι πολλοί Ελληνες πολίτες νοσηλεύονται στη Μεγάλη Βρετανία και μπορεί τόσο να προκληθεί αύξηση των νοσηλίων από τα βρετανικά νοσοκομεία και δυσκολία στην κάλυψη αυτών από τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία.
Η προοπτική ενός no-deal Brexit επιπλέον θα δοκιμάσει τα αντανακλαστικά και την ετοιμότητα της ελληνικής διοίκησης. Το μεγάλο εύρος συναρμοδιοτήτων των υπουργείων και το πλήθος των τομέων που θα επηρεαστούν από μία τέτοια εξέλιξη απαιτούν ένα αποτελεσματικό διυπουργικό συντονισμό υπό την υποστηρικτική ομπρέλα του υπουργείου Εξωτερικών και ένα σχέδιο δράσης με σαφές χρονοδιάγραμμα ενεργειών. Εχει ήδη εκπονηθεί ένας μακρύς κατάλογος 128 δράσεων σε όλους τους τομείς, όπως για παράδειγμα την κοινωνική ασφάλιση Βρετανών στην Ελλάδα και των Ελλήνων στο Ηνωμένο Βασίλειο, την αναγνώριση πτυχίων και επαγγελματικών προσόντων, την ολοκλήρωση σχεδιασμού έκτακτης ανάγκης για την απρόσκοπτη εισαγωγή προϊόντων και μετακίνηση προσώπων σε σημεία εισόδου και εξόδου της χώρας, την εξασφάλιση εύρυθμης λειτουργίας των ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, την επιβεβαίωση της επάρκειας αποθεμάτων σε φάρμακα και ιατροφαρμακευτικά προϊόντα που εισάγονται από το Η.Β. και την ενημέρωση των πολιτών και των επιχειρήσεων για τις συνέπειες στην καθημερινότητα και στον κύκλο εργασιών τους.
Ολα αυτά δείχνουν το μέγεθος της πρόκλησης για τη χώρα μας ώστε να διατηρηθεί και να ενισχυθεί η υφιστάμενη άριστη διμερής συνεργασία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Μία συνεργασία που θα ανταποκρίνεται στην ιστορική και γεωπολιτική σχέση των δύο χωρών. Η Ελλάδα έχει ιστορική παρακαταθήκη αλλά είναι προς το συμφέρον να διατηρήσει μία στενή σχέση συνεργασίας με τη Μεγάλη Βρετανία.
* Ο κ. Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης είναι αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις.