Νιε Γουαντζί, η αγαπημένη ερυθροφρουρός του Μάο

Νιε Γουαντζί, η αγαπημένη ερυθροφρουρός του Μάο

4' 51" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οταν η Νιε Γουαντζί αφισοκόλλησε ένα αιχμηρό πόστερ μία μαγιάτικη μέρα το 1966, βούτηξε στην πολιτική δίνη της Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο Τσετούνγκ. Για το υπόλοιπο της ζωής της, θα ζούσε με τις συνέπειες αυτής της πράξης.

Η αφίσα αποκήρυττε τον κομμουνιστή γραμματέα του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, όπου η Νιε εργαζόταν, και ακόμα δύο αξιωματούχους. Ο Μάο επαίνεσε την παρέμβασή της και εκείνη εκτοξεύθηκε στην πρώτη γραμμή του κινήματος των ερυθροφρουρών, το οποίο ο ηγέτης της Κίνας υποδαύλιζε για να επιτίθεται στους εχθρούς του. Για μερικά μεθυστικά χρόνια, η Νιε άγγιξε τις κορυφές της εξουσίας, γνωρίζοντας τον Μάο, συναγελαζόμενη με τους συμβούλους του και παροτρύνοντας τους Ερυθρούς Φρουρούς να διαπομπεύουν αξιωματούχους και διανοούμενους που ήταν εκτός γραμμής. Ωστόσο ακόμη και πριν από τον θάνατο του Μάο το 1976, η Νιε έπεσε και αυτή σε δυσμένεια, θύμα της ανελέητης πολιτικής αντιπαράθεσης της εποχής. Οταν οι διάδοχοι του Μάο στράφηκαν κατά της Πολιτιστικής Επανάστασης, στράφηκαν και κατά της ίδιας.

Φυλακίστηκε και μετατράπηκε σε πολιτικό παρία, κατηγορούμενη για τη δίωξη αθώων αξιωματούχων, διανοούμενων και φοιτητών, μεταξύ των οποίων και ο Ντενγκ Πουφάνγκ, γιος του επόμενου ισχυρού άνδρα της Κίνας, Ντενγκ Ξιαοπίνγκ. Ο Ντενγκ Πουφάνγκ έμεινε ανάπηρος όταν πήδηξε από ένα κτίριο του Πανεπιστημίου του Πεκίνου για να γλιτώσει από τα βασανιστήρια στα οποία τον υπέβαλλαν οι ριζοσπάστες ερυθροφρουροί.  

Η σορός της Νιε αποτεφρώθηκε την περασμένη Παρασκευή, σε μια τελετή στην οποία παρέστησαν περίπου δέκα συγγενείς της. Ο θάνατός της δεν μνημονεύθηκε από τα κινεζικά ΜΜΕ – μια ένδειξη του πόσο ανοιχτές παραμένουν οι πληγές της Πολιτιστικής Επανάστασης. «Στο πρώιμο στάδιο της Πολιτιστικής Επανάστασης, ήταν ένα σημαντικό χαρτί για τον Μάο Τσετούνγκ», λέει ο Μπου Ουεϊχά, ιστορικός που ειδικεύεται στην περίοδο εκείνη. «Βίωσε την Πολιτιστική Επανάσταση ως ένα ζενίθ, το οποίο εξελίχθηκε σε τραγωδία».

Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η Νιε αρνήθηκε τις χειρότερες κατηγορίες εναντίον της, μεταξύ των οποίων και οποιονδήποτε ρόλο στην κακοποίηση του υιού Ντενγκ. Ποτέ δεν εξέφρασε την πλήρη μεταμέλεια που ζητούσαν οι επικριτές της. Αντ’ αυτού, εστίασε στη διαβόητη αφίσα –μία δημόσια αποκήρυξη που καθιερώθηκε με τον όρο «πόστερ με μεγάλους χαρακτήρες»– που ανήρτησε μαζί με άλλους έξι ακτιβιστές έξω από ένα εστιατόριο στην πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου του Πεκίνου.

«Πέτυχα μόνο ένα πράγμα στην Πολιτιστική Επανάσταση: να πάρω την πρωτοβουλία στη σύνταξη αυτού του “πόστερ με τους μεγάλους χαρακτήρες”», είπε σε ένα προφίλ της που δημοσίευσε το 2016 η κινεζική έκδοση των New York Times. «Αυτή η αφίσα μου έφερε φήμη και προβολή, αλλά μου προκάλεσε επίσης ατελείωτο πόνο και βάσανα για την υπόλοιπη ζωή μου».

Η Νιε δεν ήταν τυπική περίπτωση ερυθροφρουρού. Οταν ο Μάο ξεκίνησε την Πολιτιστική Επανάσταση το 1966, η Νιε ήταν μεσαίο στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος στο πανεπιστήμιο. Στα 45 της ήταν περισσότερο από δύο δεκαετίες μεγαλύτερη από τους μαθητές λυκείου και τους φοιτητές, που αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα των ερυθροφρουρών. 

Γεννημένη στις 5 Απριλίου του 1921 στην αγροτική επαρχία της Χενάν στην κεντρική Κίνα, ήταν η νεότερη από επτά αδέλφια. Ο πατέρας της προερχόταν από μία μακρά σειρά εύπορων γαιοκτημόνων και γιατρών, αλλά πολλά από τα παιδιά υιοθέτησαν την ιδεολογία της επανάστασης. Παρά την περιορισμένη μόρφωσή της, η Νιε ήταν ένα από τα πιστά κομματικά στελέχη που ανέλαβαν να εποπτεύουν τα πανεπιστήμια, τα οποία θεωρούνταν φυτώρια μη ορθόδοξων ιδεών. Το 1963 προήχθη σε γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος στο Τμήμα Φιλοσοφίας, όπου εκπαίδευε δασκάλους και θεωρητικούς καταρτισμένους στο μαρξιστικό – μαοϊκό δόγμα.  

Οταν ο Μάο απηύθυνε έκκληση για μία Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, η Νιε δεν αμφισβήτησε τις κατηγορίες του ότι επικίνδυνοι «ρεβιζιονιστές» και υποστηρικτές του «καπιταλιστικού δρόμου» είχαν διεισδύσει στο κόμμα και προσπαθούσαν να οδηγήσουν την επανάσταση σε εκτροχιασμό.

Η Νιε είπε ότι αυτή και οι άλλοι έξι κομματικοί ακτιβιστές του Τμήματος Φιλοσοφίας σκέφτηκαν την ιδέα της αφίσας, στην οποία θα εξέθεταν τα παράπονά τους για τον επικεφαλής του πανεπιστημίου, Λου Πινγκ, και ότι δεν σχεδίαζαν να προκαλέσουν ευρύτερη πολιτική ανάφλεξη. Ωστόσο ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι η Νιε δεν ήταν τόσο αθώα, αλλά ήταν μέρος ενός σχεδίου υπονόμευσης ηγετικών κομματικών στελεχών, το έναυσμα του οποίου αποτελούσαν οι αποκηρύξεις στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου.  

«Ηταν συντονισμένη με τις πολιτικές διαμάχες στα υψηλά κλιμάκια», λέει ο Γιε Γονγκλιέ, ένας Κινέζος συγγραφέας που φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου μεταξύ 1957-1963. Μετά την εμφάνιση της αφίσας στις 25 Μαΐου του 1966, το Πανεπιστήμιο του Πεκίνου έγινε εστία έντονων αντιπαραθέσεων.

Οι αξιωματούχοι και οι φοιτητές δεν ήξεραν πόσο μακριά θα έφταναν οι επιθέσεις. Σύντομα, η πανεπιστημιούπολη κατακλύστηκε από αφίσες υπέρ και κατά του Λου και των άλλων δύο στελεχών.

Λίγες μέρες αργότερα, ο Κανγκ Σενγκ, ένας ισχυρός αξιωματούχος των σωμάτων ασφαλείας, έκανε αναφορά στον Μάο για την αφίσα. Ο Μάο αντιλήφθηκε αμέσως ότι θα μπορούσε να αποτελέσει προσάναμμα για την Πολιτιστική του Επανάσταση. Διέταξε να τυπωθεί και να διανεμηθεί ευρέως και το επαίνεσε ως το «πρώτο μαρξιστικό – λενινιστικό πόστερ με μεγάλους χαρακτήρες στη χώρα».

Η Νιε έγινε αυτόματα διάσημη. Συνόδευσε τον Μάο σε επιθεώρηση ενός ωκεανού φανατικών ερυθροφρουρών στην πλατεία Τιενανμέν. Υπάρχουν φωτογραφίες που τη δείχνουν να συνομιλεί ευδιάθετα με τον Κινέζο ηγέτη. Εκείνη ωστόσο αργότερα θα έλεγε ότι είχε αμφιβολίες για την Πολιτιστική Επανάσταση. «Δεν ήξερα ότι οδεύαμε προς την καταστροφή», είχε πει στους New York Times το 2006. «Οταν το κατάλαβα», πρόσθεσε, μιλώντας για τις οδηγίες του κόμματος, «σταμάτησα να τις ακολουθώ».

Παρ’ ολα αυτά, παρέμεινε προβεβλημένο μέλος των ερυθροφρουρών, απολαμβάνοντας την εμπιστοσύνη της Τσιάνγκ Τσινγκ, της ριζοσπαστικής συζύγου του Μάο. Η πτώση της Νιε επήλθε το 1968, όταν η Τσιάνγκ την κατηγόρησε για ανυπακοή. Λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Μάο συνελήφθη και το 1983 καταδικάστηκε σε 17 χρόνια κάθειρξη για τη δίωξη και τη συκοφάντηση προσώπων, μεταξύ των οποίων και ηγέτες του κόμματος. Το 1984 βγήκε από τη φυλακή, λαμβάνοντας αναστολή για ιατρικούς λόγους. «Πίστευα ότι έπρεπε να υπακούσω τον πρόεδρο Μάο», έγραψε στα απομνημονεύματά της για τον ρόλο της. «Ηταν κάτι που είχε προσωπικά ξεκινήσει και του οποίου ηγείτο ο πρόεδρος Μάο· φυσικά και έπρεπε να ανταποκριθώ θετικά».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή