Σε ποιο κόμμα ανήκουν τα αρχαία; Η Αμφίπολη είχε βαφτεί δεξιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε καταγγείλει –και ακόμη ειρωνεύεται– την προσπάθεια να μετατραπεί η ανασκαφή σε πολιτικό τρόπαιο. Αντιθέτως, τα αρχαία του Ελληνικού είχαν χρεωθεί στην Αριστερά. Η αντιπολιτευόμενη Νέα Δημοκρατία είχε αναλόγως καταγγείλει την υπερευαισθησία του ΣΥΡΙΖΑ και των αρχαιολόγων «του» στην υπεράσπιση του πολιτιστικού κεφαλαίου που νομίζεται αποθηκευμένο κάτω από το παλιό αεροδρόμιο.
Και τα Γλυπτά του Παρθενώνα; Αυτά δεν ανήκουν μόνο στην κυβέρνηση, που τα ζητάει πίσω. Τα διεκδικεί και η αξιωματική αντιπολίτευση που, αν είχε προλάβει, θα τα ζητούσε, λέει, σωστότερα – χωρίς να εμφιλοχωρεί αμφιβολία για την κυριότητά τους.
Το πρόχειρο συμπέρασμα είναι ότι κανείς δεν χάνει ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την αρχαιολογία σαν ιδεολογία. Δεν το επιχειρεί μόνο η προγονόπληκτη Δεξιά που διασωληνώνει τον εθνικισμό της με τα αρχαία κοιτάσματα. Με τον ίδιο ζήλο επικαλείται την ιερότητα των αρχαίων και η πουριτανική Αριστερά, όταν πρόκειται να εμποδίσει τη μία ή την άλλη κερδοσκοπική επέλαση.
Αυτά τα χοντρά στερεότυπα δοκιμάζονται στην περίπτωση του μετρό της Θεσσαλονίκης. Εκεί η Αριστερά δεν επικαλείται το αρχαιολογικό άσυλο για να εμποδίσει κάποια καταστροφική «μπίζνα». Αντιθέτως. Τα αρχαία της Βενιζέλου «ανταγωνίζονται» ένα δημόσιο έργο, από το οποίο θα ωφεληθούν πρωτίστως οι μη προνομιούχοι.
Εντάξει, οι γραμμές έχουν μπερδευτεί. Ο Μπουτάρης και ο Στέφανος Μάνος –οι οποίοι διαφωνούν με τη λύση που προκρίνει η κυβέρνηση– δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε ορισμένοι έγκριτοι αρχαιολόγοι που συμφωνούν με την απομάκρυνση και επανεγκατάσταση των ευρημάτων είναι νεοδημοκράτες. Υπάρχει έδαφος γνήσιας διαφωνίας, χωρίς αλλότριες ατζέντες.
Η δυνατότητα να αρθρωθεί στη δημόσια σφαίρα αυτή ακριβώς η διαφωνία ματαιώνεται από την υπερφόρτιση του προβλήματος με φρόνημα. Τα παραδείγματα δηλητηρίασης του διαλόγου τα τελευταία εικοσιτετράωρα είναι πολλά. Κανένα όμως δεν είναι τόσο εύγλωττο όσο η ανακοίνωση της δημοτικής παράταξης της Νοτοπούλου, που χαρακτηρίζει τον Μητσοτάκη «Ελγιν», επειδή τάχα θέλει να «αρπάξει» τα ευρήματα. Ο πολιτικός αντίπαλος δεν είναι απλώς λάθος. Είναι βάνδαλος. Είναι εχθρός.
Θα μπορούσε κανείς να αναγνωρίσει σε αυτή τη γλώσσα την πεπατημένη του –εκλογικά ηττημένου, αλλά αστείρευτου– εθνικολαϊκισμού. Ομως, στη μάχη της Βενιζέλου είναι ενεργά σύνδρομα που υπερβαίνουν αυτές τις ταξινομήσεις.
Το υπερκομματικό σύνδρομο αποτυπώνεται στον τρόπο πρόσληψης του προβλήματος. Τα αρχαία και το έργο –τα αρχαία και οι επενδύσεις– λογίζονται αντίπαλα, και τελικά ασυμφιλίωτα μεγέθη. Το παρελθόν εξοπλίζεται με δικαίωμα εκταφής ισότιμο με τις αξιώσεις του παρόντος.
Ετσι ήταν πάντα. Η θαμμένη χώρα των ερειπίων δυναστεύει την προσήλια χώρα των ζωντανών.