Μπορεί κανείς να πάρει ως παράδειγμα τον βουλευτή Τρικάλων του ΣΥΡΙΖΑ, Σάκη Παπαδόπουλο. Η περίπτωσή του βοηθάει για να δει κάποιος ποια θυμικά ρεύματα είναι ενεργά στο έδαφος της Novartis. Ο Παπαδόπουλος είπε ότι λυπάται για την ταλαιπωρία που υπέστησαν όσοι απηλλάγησαν χωρίς καν να τους ασκηθεί κατηγορία.
Αυτή η χειρονομία πολιτικής αβροφροσύνης προκάλεσε ομόλογες αντιδράσεις εις βάρος του Παπαδόπουλου: Από τη μία, οι σύντροφοί του τον κατήγγελλαν περίπου ως προδότη, γιατί αναγνωρίζει την αθωότητα των απαλλαγέντων. Από την άλλη, οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον ειρωνεύονταν επειδή άργησε να την αναγνωρίσει.
Ανάλογη –αμφίπλευρα χολερική– υποδοχή συνάντησε και η απόφαση του πρωθυπουργού να εξαιρεθεί από την ανάκριση ο προκάτοχός του. Εδώ αμφότερες οι πλευρές συναντιούνται σε ένα ανάθεμα περί «δειλίας». Ο ΣΥΡΙΖΑ το διατύπωσε με χουλιγκανική ωμότητα – βάλε και τον Τσίπρα, αν σου βαστάει. Οι εξ οικείων επικριτές το παρουσιάζουν ως λιποψυχία εις βάρος της νομιμότητας.
Πολιτικά, πάντως, η πρωτοβουλία Μητσοτάκη έχει νόημα. Απέχοντας από μια διαδικασία καταδικασμένη να ολισθήσει σε αρένα, ο πρωθυπουργός μένει συνεπής προς την κεντρώα στρατηγική του. Κυρίως όμως στερεί από τον Τσίπρα έναν εμφύλιο που θα μπορούσε να τον αναζωογονήσει. Χωρίς εμφύλιο, ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε προγραμματική ένδεια και ο αρχηγός του σε ρητορική αφλογιστία. Η τσιπροφαγία εξυπηρετεί μόνο τον Τσίπρα.
Διατυπώνεται μια πολύ σοβαρή ένσταση σε αυτό το σκεπτικό: Καμία πολιτική σκοπιμότητα, λένε, δεν μπορεί να επικρατήσει της νομιμότητας. Αν ο πρώην πρωθυπουργός έχει ενορχηστρώσει συνωμοσία για την εξόντωση των αντιπάλων του, θα πρέπει να δικαστεί. Η ένσταση αυτή διατυπώνεται σαν να υπήρχαν σε αυτή την υπόθεση στεγανά μεταξύ ποινικής διαδικασίας και πολιτικής. Σαν να επρόκειτο για φόνο στον οποίο έχει βρεθεί ζεστή κάννη.
Ζεστή κάννη δεν μπορεί να βρεθεί σε ένα σκηνικό, το στήσιμο του οποίου μπορεί να αντιληφθεί μόνον εκείνο το μέρος της κοινής γνώμης που έχει, ας πούμε, στοιχειώδη θεσμική κατάρτιση. Το μέρος δηλαδή που έχει ήδη καταψηφίσει
τον Τσίπρα.
Φαίνεται έτσι ότι το δίλημμα δεν είναι πολιτική ή νομιμότητα. Οι ίδιες οι πολιτικές παρενέργειες της ποινικής δίωξης ενός πρώην πρωθυπουργού μπορεί να υποσκάψουν τη δημοκρατική νομιμότητα, όχι μόνο γιατί αναπαράγουν την τοξικότητα της αντιπαράθεσης. Αλλά κυρίως επειδή εμπεδώνουν την κοινή πεποίθηση πως οι θεσμοί είναι όπλα σε έναν αέναο κύκλο κομματικής αντεκδίκησης. Για να σπάσει αυτός ο κύκλος, κάποιος πρέπει να δείξει αυτοσυγκράτηση. Κι ας τον πουν «δειλό».
Το ερώτημα δεν είναι αν αξίζει προσωπικά στον Τσίπρα αυτή η δημοκρατική μεγαθυμία. Το ερώτημα είναι αν αξίζουμε όλοι οι υπόλοιποι καλύτερη δημοκρατία.