Κάποτε ήταν ένα βαρετό αστείο, τώρα πια έχει καταντήσει εφιάλτης. Εννοώ την προοπτική μιας εξεταστικής επιτροπής εις βάρος των πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης – προοπτική την οποία, ευτυχώς, απέρριψε η Κ.Ο. της Ν.Δ., προκρίνοντας αντ’ αυτής τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής μόνο για την περίπτωση του Δημήτρη Παπαγγελόπουλου.
Καμία άλλη δυνατότητα από όσες παρέχει το Σύνταγμα στη Βουλή δεν έχει φθαρεί τόσο από την κατάχρηση όσο η σύσταση εξεταστικής των πραγμάτων επιτροπής. Ο κόσμος ακούει για εξεταστικές και αηδιάζει. Οχι τόσο επειδή προεξοφλεί το ανούσιο του εγχειρήματος, όχι μόνον επειδή γνωρίζει εξαρχής το προδιαγεγραμμένο τέλος του (δηλαδή, πάπαλα – ο καθένας δικό του πόρισμα…), αλλά κυρίως, πιστεύω, επειδή δεν αντέχει άλλο τη μοιρολατρική επανάληψη πρακτικών, τακτικών και μεθόδων, οι οποίες κόστισαν στον κοινοβουλευτισμό την αξιοπιστία του και οι οποίες μας οδήγησαν στο αδιέξοδο που έφερε στην εξουσία πολιτικούς που δεν πιστεύουν στη δημοκρατία, αλλά απλώς τη χρησιμοποιούν.
Δεν πάει άλλο αυτό το παραμύθι με τις εξεταστικές. Ουσιαστικά καθιστούν τις υποθέσεις που υποτίθεται ότι ερευνούν τόσο ανούσιες, ώστε στο τέλος να εξαφανίζεται κάθε ίχνος υποψίας και όλοι να μένουν ικανοποιημένοι: και οι κατηγορούμενοι για τη δικαίωσή τους και οι κατήγοροι που έκαναν το ηθικό καθήκον τους. Ο θεσμός έχει καταντήσει άλλοθι ακεραιότητας για τους εκάστοτε κυβερνώντες και εργαλείο για την υπονόμευση της κυβέρνησης από την εκάστοτε αντιπολίτευση. Δεν είναι μόνο προσωπικό το αίσθημα που εκφράζω εδώ. Πάρα πολλοί άλλοι το μοιράζονται μαζί μου, είναι κοινότατο και διαμορφώνει, νομίζω, το ψυχολογικό υπόβαθρο επάνω στο οποίο στηρίζεται το πιο πιεστικό πολιτικό αίτημα της κοινωνίας: να γυρίσουμε σελίδα. Να σπάσουμε, επιτέλους, τον φαύλο κύκλο των αλληλοκατηγοριών, όπου στο τέλος όλα εξισορροπούνται. Να πάψουμε κάποτε να ζούμε –φτου ξανά κι απ’ την αρχή!– τη «Μέρα της μαρμότας».
Επομένως, το ζήτημα των ευθυνών για τη σκευωρία Novartis οφείλουμε να το δούμε με όρους παλιού και νέου. Ως παλιό ορίζω τη χειραγώγηση των θεσμών με σκοπό τη συντριβή των πολιτικών αντιπάλων (αυτό που έκανε ο ΣΥΡΙΖΑ τόσο στην περίπτωση των τηλεοπτικών αδειών όσο και στην περίπτωση της Novartis). Οσοι επιδιώκουν τη διευθέτηση της υπόθεσης γύρω από τη σκευωρία με τους όρους του παλιού, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το κάνουν επειδή εκτός του παλαιού συστήματος δεν μπορούν να υπάρξουν. (Πρόσφατο παράδειγμα της δυσκολίας του ΣΥΡΙΖΑ να προσαρμοσθεί στη νέα πραγματικότητα ήταν η δήλωσή του ότι πιστεύει σε μια ανάπτυξη που έρχεται με την αύξηση των μισθών.)
Αντιθέτως, το νέο για το οποίο αδημονεί ο κόσμος είναι η προστασία και η στήριξη των δημοκρατικών θεσμών, έπειτα από τη βάναυση κακομεταχείριση που υπέστησαν επί ΣΥΡΙΖΑ. Το νέο είναι, με άλλα λόγια, αυτό που έχουμε συνηθίσει να λέμε «κανονικότητα». (Ορος μάλλον ατυχής όπως τον χρησιμοποιούμε, διότι υπονοεί κάτι που υπήρχε επί καιρό ώστε να θεωρείται κανονικό, ενώ στη δική μας περίπτωση κανονικότητα ήταν ο πελατειακός κρατισμός που οδήγησε στη χρεοκοπία. Αλλά, για να συνεννοηθούμε τέλος πάντων, μένουμε σε αυτόν…) Κανέναν δεν εκπλήσσει ο ΣΥΡΙΖΑ, όταν οι βουλευτές του σκαρφαλώνουν στα κάγκελα –που λέει ο λόγος– και ζητούν εξεταστική για τον αρχηγό τους! (Τι τους εμποδίζει να την προτείνουν μόνοι τους, αναρωτιέμαι. Διότι συναίσθηση της γελοιότητας αυτοί δεν έχουν. Αρα κάτι άλλο πρέπει να είναι που τους εμποδίζει…) Εκτός του περιβάλλοντος ενός Εμφυλίου, που διεξάγεται με πολιτικά μέσα (κατ’ αντιστροφή, δηλαδή, του ορισμού του Κλάουζεβιτς), ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει σαφή ρόλο. Η κανονικότητα δεν του πηγαίνει. «Μεγάλη αναταραχή, υπέροχη κατάσταση» δεν ήταν το αγαπημένο τσιτάτο του Τσίπρα;
Η Κ.Ο. της Ν.Δ. έπραξε το σωστό διαχωρίζοντας την περίπτωση του τέως πρωθυπουργού από εκείνη του τέως αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης. Με τη στάση τους, οι βουλευτές της Ν.Δ. κάνουν τη διάκριση ανάμεσα στην κατανοητή μεν, αλλά τελείως αντιπαραγωγική, επιθυμία για εκδίκηση και στην ανάγκη για την προστασία των θεσμών· και, εντέλει, με την απόφασή τους προτάσσουν πολύ σωστά το δεύτερο και υπέρτερο αγαθό, δηλαδή την προστασία των θεσμών.
Ομως και η σύσταση προανακριτικής για τον Δ. Παπαγγελόπουλο υπηρετεί τον ίδιο σκοπό με την απόρριψη της εξεταστικής για τον Τσίπρα. Η προστασία των θεσμών, που επιβάλλει να μη χρησιμοποιούνται ως όργανα εκδίκησης, επιβάλλει επίσης την έρευνα για τη διαλεύκανση της συγκεκριμένης απόπειρας χειραγώγησης της Δικαιοσύνης. Αυτό που φαίνεται ότι επιχειρήθηκε από πλευράς της προηγούμενης κυβέρνησης, με όργανο τη Δικαιοσύνη και σκοπό τη δικαστική εξόντωση της ηγεσίας της αντιπολίτευσης συνολικά, είναι εξωφρενικό και δεν μπορεί να περάσει σαν να μη συνέβη ποτέ, για χάρη της κοινωνικής ειρήνης. Εδώ ακριβώς τίθεται το όριο της ατιμωρησίας! Παρόμοια παρέμβαση δεν έχει επιχειρηθεί ποτέ και δεν πρέπει να επιχειρηθεί ξανά. Υπό την έννοια αυτή, η έρευνα για τον εντοπισμό και την τιμωρία των υπευθύνων είναι πράξη προστασίας των θεσμών.
Οσο για τον «κύριο Ρασπούτιν», όπως τον έλεγαν μέχρι προ ημερών κάποιοι δημοσιογράφοι, τώρα αρχίζει να καταλαβαίνει πως ο ρόλος του ήταν στην πραγματικότητα εκείνος του «χρήσιμου ηλίθιου»…