Για να τελειώνουμε με αυτή τη συζήτηση περί εκλογέων του εξωτερικού, ας ξεκινήσουμε από τα απλά. Το Σύνταγμά μας (άρθρο 51 παράγραφος 3) ορίζει ότι δεν μπορεί να περιοριστεί το εκλογικό δικαίωμα παρά μόνο λόγω ηλικίας ή καταδίκης. Δεν υπάρχουν εκλογείς του εξωτερικού! Την ημέρα των εκλογών κατά την οποία αυτές διενεργούνται ταυτόχρονα στην επικράτεια (51 παρ. 4) υπάρχουν εκλογείς που βρίσκονται έξω από την επικράτεια. Αυτοί, όσοι είναι εκτός επικράτειας εκείνη την ημέρα, μπορεί να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο ή με άλλο πρόσφορο μέσο (51 παρ. 4).
Το Σύνταγμα κατά συνέπεια διακρίνει δύο κατηγορίες εκλογέων. Αυτούς που είναι εντός επικράτειας που πρέπει να ψηφίσουν σε εκλογικό κέντρο την ημέρα των εκλογών και αυτούς που είναι εκτός επικράτειας που μπορεί να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο.
Γι’ αυτούς που είναι εντός επικράτειας το Σύνταγμα δεν ορίζει ότι πρέπει να ψηφίσουν σε συγκεκριμένο εκλογικό κέντρο. Μπορούν να ψηφίσουν παντού. Αρκεί να διαπιστωθεί ότι δεν έχουν διπλοψηφίσει. Αυτονόητα αν έχουμε σε κάθε εκλογικό κέντρο σύνδεση με μια κεντρική βάση μπορούμε να ελέγξουμε αν ο τάδε ή ο δείνα δεν έχει ψηφίσει και να καταγράψουμε ότι ψήφισε. Μπορεί να γίνει; Εδώ οι φοβερές και τρομερές πανελλήνιες εξετάσεις γίνονται με τη χρήση του δικτύου Η/Υ των σχολείων. Εκλογές δεν μπορεί να γίνουν;
Αρα με τον νόμο που θα ψηφιστεί μπορούμε να αποφασίσουμε ότι εντός επικράτειας οι εκλογείς είναι δύο κατηγοριών: αυτοί που ψηφίζουν στην εκλογική περιφέρεια που είναι τοποθετημένοι, και άρα μπορούν να ψηφίσουν για τους βουλευτές αυτής της εκλογικής περιφέρειας (άρθρο 54), και τους άλλους που ψηφίζουν σε άλλη περιφέρεια και άρα μπορεί να ψηφίσουν υπέρ των βουλευτών Επικρατείας.
Για παράδειγμα, εγώ που είμαι τοποθετημένος στην Α΄ Θεσσαλονίκης, αν πάω να ψηφίσω σε εκλογικό κέντρο στην Α΄ Θεσσαλονίκης μπορώ να ψηφίσω για τους υποψηφίους της Α΄ Θεσσαλονίκης· αν πάω σε εκλογικό κέντρο της Α΄ Αθηνών μπορώ να ψηφίσω για τους υποψήφιους Επικρατείας. Αν είμαι στη Γερμανία μπορώ να ψηφίσω για τους υποψήφιους Επικρατείας με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο.
Η απλοποίηση και ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας σχετικά με τη διαδικασία θα βοηθήσει (άλλωστε τρία τουλάχιστον χρόνια έχουμε) να τηρηθεί και το άρθρο 52, που λέει ότι οφείλουν όλοι οι λειτουργοί της Πολιτείας να διασφαλίζουν την ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης.
Εν ολίγοις: έχουμε έναν ενιαίο εκλογικό κατάλογο. Ο καθένας είναι τοποθετημένος σε μία εκλογική περιφέρεια. Την ημέρα των εκλογών λειτουργούν εκλογικά κέντρα σε όλη την επικράτεια που έχουν πρόσβαση στον εκλογικό κατάλογο. Ο εκλογέας εφόσον πάει σε εκλογικό κέντρο στην περιφέρειά του ψηφίζει για τους βουλευτές της περιφέρειάς του. Αν πάει σε άλλο (εκτός της περιφέρειάς του) ψηφίζει για τους Επικρατείας. Με διαφορετικό (πιθανόν ενιαίο) ψηφοδέλτιο που έχει μόνο τα ονόματα των κομμάτων. Στην ίδια κάλπη ή σε άλλη. Είναι αδιάφορο. Αν είναι στο εξωτερικό ψηφίζει με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο (προφανώς για τους βουλευτές Επικρατείας). Τόσο απλά!
Ας καταργήσουμε επιτέλους τις παρωχημένες έννοιες του ετεροδημότη, του ορισμού ενός εκλογικού κέντρου για κάθε εκλογέα. Η τεχνολογία μάς δίνει τη δυνατότητα πλέον. Κατά τη γνώμη μου και ο εντός της επικράτειας εκλογέας θα (έπρεπε να) μπορούσε να ψηφίσει επιστολικά.
Μπορεί κατά το 51.3 να το ορίσει ο νόμος. Π.χ. μπορεί να ταχυδρομεί σε ένα ειδικό εκλογικό τμήμα υπό τον έλεγχο του Αρείου Πάγου ή του ΣτΕ ή του Εκλογοδικείου το ψηφοδέλτιο ή να το καταθέτει στο Πρωτοδικείο. Αυτά μπορεί εύκολα να καθοριστούν. Το μείζον αυτή τη στιγμή είναι να οριστεί ότι ψηφίζει ο καθένας εντός επικράτειας σε όποιο εκλογικό κέντρο θέλει και η ψήφος του πηγαίνει υπέρ των βουλευτών της περιφέρειας αν ψηφίζει σε αυτήν ή υπέρ των βουλευτών Επικρατείας αν ψηφίζει εκτός αυτής.
Επιτέλους ας πάει το κράτος στον πολίτη και όχι ο πολίτης στο κράτος. Ούτε δήλωση ετεροδημοτών χρειάζεται, ούτε δήλωση περί άλλων. Μόνο να είναι ο κατάλογος ηλεκτρονικά διαθέσιμος στα εκλογικά κέντρα την ημέρα των εκλογών.
Πώς θα είναι η επιστολική ψήφος; Υπάρχουν πολλά και απλά παραδείγματα. Π.χ. όπως ψηφίζουν οι μαθηματικοί για την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία. Για λόγους δυνατότητας πρέπει να ζητήσουν (γιατί δεν είναι δυνατόν να ταχυδρομήσουμε 10 εκατομμύρια ψηφοδέλτια) εκ των προτέρων να τους σταλεί το υλικό. Μόνο αυτό!
* Ο κ. Θεόδωρος Χατζηπαντελής είναι καθηγητής Εφαρμοσμένης Στατιστικής, διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Πολιτικής Ερευνας του ΑΠΘ.