Να που η κλιματική αλλαγή ήρθε στο παγκόσμιο προσκήνιο. Από ακατανόητους υπολογισμούς κάποιων επιστημόνων και σκοτεινές προφητείες σε περιθωριακά συνέδρια, μέσα από σενάρια ταινιών καταστροφής, φτάσαμε στις 16χρονες ακτιβίστριες του κλίματος που γίνονται διεθνείς αστέρες. Δυστυχώς, όσο μοντέρνος και ελκυστικός φαίνεται ο ακτιβισμός, τόσο παλιομοδίτικες είναι οι ιδέες που φέρει. Γιατί τελικά πρόκειται για τον ίδιο ανυπόμονο ισοπεδωτικό λαϊκισμό, που θέλει εδώ και τώρα απλές λύσεις στα κολοσσιαία προβλήματα του πλανήτη. Είτε πρόκειται για τη μετανάστευση (χτίστε τείχος με το Μεξικό!), είτε για δημοσιονομικές κρίσεις (σκίστε τα μνημόνια με ένα νόμο), είτε για επίδραση του ανθρώπου στο περιβάλλον (σταματήστε απλά να ρυπαίνετε!).
Δεν είμαι αρνητής της επιστημονικής συναίνεσης: ο συντριπτικός όγκος των δεδομένων λέει ότι εξαιτίας της ανθρωπότητας αυξάνονται οι συγκεντρώσεις κάποιων αερίων στην ατμόσφαιρα, και αυτό φαίνεται να προκαλεί (υπερ-)θέρμανση του πλανήτη. Το πρόβλημα είναι τεράστιο, και μάλιστα χτυπάει περισσότερο τις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη. Κάτι πρέπει να γίνει.
Ομως, η λύση δεν μπορεί να είναι η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας. Το ΑΕΠ δεν είναι απλά ένας αριθμός, αλλά η σύνοψη της δύναμής μας να κάνουμε καλά πράγματα. Οταν το ΑΕΠ πέφτει δεν εξαφανίζονται μόνο πολυτέλειες, αλλά και φάρμακα στα νοσοκομεία, ασθενοφόρα από τους δρόμους, μειώνονται οι δυνατότητες των ανθρώπων να μορφώνονται, να προοδεύουν και να χαράσσουν μια ικανοποιητική πορεία στη ζωή τους. Είναι φοβερή η υποκρισία των ανθρώπων ανεπτυγμένων κοινωνιών να ζητάνε να μπει τέλος στην παγκόσμια ανάπτυξη, αφού φυσικά πρόλαβαν να απολαύσουν όλα τα καλά της.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Ευτυχώς για εμάς, σε μια χώρα σαν την Ελλάδα το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε για το περιβάλλον είναι σχεδόν ταυτόσημο με αυτά που πρέπει να κάνουμε για να αυξήσουμε την ευημερία μας: πρέπει να γίνουμε καλύτεροι, εξυπνότεροι, πιο αποτελεσματικοί.
Οταν το Δημόσιο ασπάζεται (με λίγες δεκαετίες καθυστέρηση) την ηλεκτρονική επανάσταση και μας ταλαιπωρεί λιγότερο, επισκεπτόμαστε σπανιότερα τις δημόσιες υπηρεσίες, εξοικονομούμε βενζίνη και ενέργεια. Οταν προσωπικά γινόμαστε καλύτεροι στη δουλειά μας, αυτό ακριβώς που κάνουμε είναι να παράγουμε περισσότερο με λιγότερη ενέργεια. Δεν είναι τυχαίο ότι οι παραγωγικές χώρες της Ευρώπης καίνε όλο και λιγότερη ενέργεια ανά μονάδα εισοδήματος.
Φυσικά, η προστασία του περιβάλλοντος, όπως και ο γενικότερος εκσυγχρονισμός της χώρας, θέλει και θυσίες. Δεν μπορεί να θέλουμε πάμφθηνο ηλεκτρικό ρεύμα, χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι οδηγεί σε υπερκατανάλωση ενέργειας. Δεν μπορεί να θέλουμε κάθε βουνοπλαγιά της χώρας ελεύθερη από ανεμογεννήτριες, χωρίς αυτό να σημαίνει παράταση χρήσης για το πετρέλαιο και τον εξαιρετικά ρυπογόνο λιγνίτη.
Δεν υποτιμώ την ανάγκη για προσωπική αυτοσυγκράτηση, ας καταναλώνουμε όλοι με μέτρο τους φυσικούς πόρους (δεν θα ξαναέρθει λέτε λειψυδρία στην Αθήνα;). Αλλά εξίσου απαραίτητο είναι να δεχτούμε τα ενίοτε δυσάρεστα μέτρα που επιβάλλει η προστασία του περιβάλλοντος. Θυμηθείτε, όταν οι Γερμανοί πράσινοι ζητούσαν η βενζίνη να πάει στα 5 μάρκα (2,5 ευρώ) το λίτρο, οι Ελληνες πετροβολούσαν τον τότε υπουργό Ανδριανόπουλο που τόλμησε να την αφήσει να ανέβει κατά 50 δραχμές (15 λεπτά του ευρώ).
Προστασία του περιβάλλοντος σημαίνει ότι θα ξεβολευτούμε. Ακριβή ενέργεια, περισσότεροι δρόμοι κλειστοί για τα οχήματά μας, συχνότερη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, λιγότερη σπατάλη. Καλώς ήλθατε στον κόσμο της οικονομικής σκέψης, όπου οι επιλογές κοστίζουν και δωρεάν γεύμα δεν υπάρχει. Αφήστε τα εύκολα συνθήματα και τις ουρανοκατέβατες λύσεις για τους συνοφρυωμένους ακτιβιστές και τους πορτοκαλόχρωμους πλανητάρχες.
* Ο κ. Σωτήρης Γεωργανάς είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο City, Πανεπιστήμιο Λονδίνου.